Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Lublinie

WYROK

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 6 listopada 2012 roku powód D. K. domagał się zasądzenia na jego rzecz solidarnie od pozwanych M. R. (2) i M. R. (1) kwoty 35.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 6 grudnia 2004 roku.

*

Wyrokiem z dnia 12 marca 2013 roku Sąd Rejonowy w Łukowie oddalił powództwo.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 listopada 2004 roku strony zawarły umowę pożyczki. Powód pożyczył pozwanym 35.000 zł, a pozwani zobowiązali się zwrócić pożyczoną kwotę do dnia 5 grudnia 2004 roku.

Umowa ta była elementem współpracy gospodarczej stron, w której pozostawały przez kilka lat. Polegała ona na tym, że za pieniądze pożyczone od powoda pozwani kupowali samochody, a następnie odsprzedawali je z zyskiem. Współpraca ta miała charakter ciągły: po udanej transakcji pozwani zwracali część pożyczki, a niekiedy powód udzielał im nowej pożyczki.

Na zabezpieczenie roszczeń powoda wynikających z kolejnych pożyczek strony zawierały umowy przedwstępne sprzedaży samochodów, z treści których wynikało, że powód wręcza pozwanym zadatek w kwocie odpowiadającej wartości pojazdu.

Pozwani spłacili swoje zobowiązania względem powoda najpóźniej w dniu 25 sierpnia 2009 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, że przedmiotem sporu było to, czy pozwani wykonali swoje zobowiązanie wobec powoda.

Na okoliczność spełnienia świadczenia pozwani przedstawili oświadczenie podpisane przez powoda o następującej treści: „Ja niżej podpisany D. K. (…) oświadczam, że nie roszczę żadnych roszczeń finansowych względem M. R. (2) i M. R. (1)”. Na tym samym dokumencie powód zawarł także inne oświadczenie: „Jednocześnie oświadczam, że tracą moc umowy zadatku zawarte przed datą 25 sierpnia 2009 roku wszelkie umowy”. Treść tego oświadczenia, szczególnie w kontekście relacji, które łączyły strony, jest jasna. Sam powód potwierdza w nim, że wszelkie jego roszczenia względem pozwanych wygasły. Skoro mowa tam o wszelkich roszczeniach, niewątpliwie dotyczy to także roszczenia o zwrot pożyczki udzielonej w dniu 2 listopada 2004 roku.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek dowodowy powoda o dołączenie akt innego postępowania. Dowód ten miał być przeprowadzony na okoliczność, że „pozwany nie mówi prawdy” i że „w sposób nieprawdziwy przedstawia zdarzenia”. Taka okoliczność, szczególnie wobec wyjaśnień obu stron (w części koniecznej dla rozstrzygnięcia sprawy zgodnych), była dla sprawy nieistotna.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy podniósł, że zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może od dłużnika żądać spełnienia świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić (art. 353 § 1 k.c.). Spełnienie świadczenia oznacza zatem wykonanie zobowiązania i zobowiązanie wygasa. Taka też sytuacja miała miejsce w sprawie, dlatego powództwo podlegało oddaleniu.

*

Apelację od tego wyroku wniósł powód D. K., zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości.

Powód zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 65 § 2 k.c. i art. 353 § 1 k.c., poprzez uznanie, że zobowiązanie pozwanych wynikające z umowy pożyczki z dnia 2 listopada 2004 roku wygasło na skutek spełnienia świadczenia przez M. i M. małżonków R., mimo, iż poza oświadczeniem z dnia 25 sierpnia 2009 roku pozwani nie dysponowali żadnym innym dowodem mającym potwierdzić tę okoliczność, a powód kwestionował, że to oświadczenie dotyczy umowy pożyczki z dnia 2 listopada 2004 roku, czego potwierdzeniem miały być dokumenty z akt sprawy o sygn. I Nc 63/08, o których dołączenie wnioskowała strona powodowa,

2.  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wydanego wyroku:

a)  art. 217 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego strony powodowej o dołączenie akt Sądu Rejonowego w Łukowie o sygn. I Nc 63/08, zgłoszonego prawidłowo, w sytuacji, gdy okoliczności sporne dotyczące rozliczeń powoda z pozwanymi nie zostały dostatecznie wyjaśnione,

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy przez dowolną i jednostronną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, co skutkowało przedwczesnym przyjęciem przez Sąd pierwszej instancji, że roszczenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie,

c)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez odmowę dołączenia akt o sygn. I Nc 63/08 z uwagi na to, że okoliczność, na którą przeprowadzony dowód miał być wnioskowany, była nieistotna, co zgodnie z art. 217 § 2 i § 3 k.p.c. nie stanowi przesłanki umożliwiającej oddalenie wniosku dowodowego zgłoszonego przez stronę w toku procesu.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości, po uprzednim dołączeniu akt Sądu Rejonowego w Łukowie o sygn. I Nc 63/08 i wskazaniu przez stronę powodową dowodów z akt tej sprawy, o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do wniosku ewentualnego apelacji o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji podlegałby uchyleniu i przekazaniu sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, nierozpoznania istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymagałoby przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386 § 2 i § 4 k.p.c.). W sprawie nie zachodziły tego rodzaju okoliczności.

Sąd Rejonowy w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i ocenił dowody zgodnie z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy przyjmuje te ustalenia za własne.

Sąd Rejonowy co do zasady dokonał również prawidłowej oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego, w szczególności co do tego, że pozwani spełnili na rzecz powoda świadczenie z umowy pożyczki (art. 720 § 1 k.p.c.).

Gdyby nawet przyjąć, że oświadczenie powoda z dnia 25 sierpnia 2009 roku nie jest równoznaczne z dowodem spełnienia świadczenia, należało by w nim widzieć zwolnienie z długu (art. 508 k.c.), co również skutkowałoby oddaleniem powództwa o zwrot pożyczonej kwoty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Przepis art. 227 k.p.c. stanowi, że przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Daje on podstawę do oddalenia wniosku dowodowego zmierzającego do udowodnienia okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia i zarzut naruszenia w tym zakresie art. 217 § 2 i § 3 k.p.c. nie jest zasadny.

Przede wszystkim jednak należy podkreślić, że wniosek dowodowy zgłoszony przez powoda reprezentowanego przez fachowego pełnomocnika został sformułowany nieprawidłowo i w takim kształcie nie mógł zostać uwzględniony.

Z protokołu rozprawy wynika, że pełnomocnik powoda wniósł o „dołączenie akt Nc 63/08 na okoliczność, że pozwany dzisiaj nie mówi prawdy” (k. 26v). Procedurze cywilnej nie jest znany dowód takiego rodzaju, a co najwyżej strona mogłaby zgłosić wniosek o dopuszczenie dowodu z określonych dokumentów znajdujących się w aktach innej sprawy cywilnej. Także samą tezę dowodową należy uznać za sformułowaną błędnie, bowiem nie odnosi się ona do żadnych konkretnych faktów, jakie miałyby zostać wykazane, ale do ogólnego twierdzenia „pozwany dzisiaj nie mówi prawdy”. Pełnomocnik powoda powinien wyraźnie wskazać, co do jakich faktów pozwany wyjaśniał nieprawdziwie i co miałoby wynikać z konkretnych dokumentów z akt innej sprawy cywilnej.

Zaznaczyć przy tym należy, że z wyjaśnień stron wynikało, że sprawa o sygn. akt I Nc 63/08 miała się toczyć między tymi samymi stronami, a zatem powód powinien wiedzieć, jakie dokumenty (dowody) znajdują się w aktach tej sprawy i co z nich wynika. W dniu 28 lutego 2013 roku powodowi doręczono zawiadomienie o rozprawie wraz z odpisem sprzeciwu, w którym pozwani wyraźnie powołali oświadczenie powoda z dnia 25 sierpnia 2009 roku jako dowód wygaśnięcia zobowiązania, a zatem był czas, aby na rozprawie z dnia 12 marca 2013 roku powód (jego pełnomocnik) mógł złożyć właściwie sformułowany wniosek dowodowy, zapoznać się z aktami o sygn. I Nc 63/08 i wskazać konkretne dokumenty z tych akt, czy nawet złożyć uzyskane odpisy dokumentów z tych akt. Zauważyć też należy, że oświadczenie powoda pochodzi z 2009 roku, natomiast wskazana sygnatura sprawy wskazuje, że postępowanie zostało wszczęte w 2008 roku i nie wiadomo, czy w czasie jego prowadzenia przedmiotowe oświadczenie już istniało.

Wbrew twierdzeniu apelującego decyzja Sądu Rejonowego „Sąd postanowił odmówić dołączenia akt” jest rozstrzygnięciem oddalającym wniosek dowodowy powoda w takiej formie, w jakiej został zgłoszony („o dołączenie akt”). Powód ani jego pełnomocnik nie zgłosili zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c., zwracającego Sądowi Rejonowemu uwagę na zaistniałe ich zdaniem uchybienie przepisom postępowania, a zatem nie strona powodowa nie może w apelacji skutecznie powołać się na to uchybienie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 roku, sygn. III CZP 55/05, OSNC 2006/9/144). Nie można przyjąć, że Sąd Rejonowy naruszył art. 217 § 1 k.p.c., gdyż wprawdzie dowód z dokumentów z innej sprawy cywilnej na okoliczność, że przedmiotowa pożyczka nie została spłacona, a oświadczenie z dnia 25 sierpnia 2009 roku dotyczyło innych zobowiązań stron, mógłby mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, ale dowód taki w ogóle nie został zgłoszony.

Materiał dowodowy, na podstawie którego orzekał Sąd pierwszej instancji, składa się z umowy pożyczki z dnia 2 listopada 2004 roku (k. 3), wezwań do zapłaty z 2012 roku z dowodami doręczenia (k. 4 – 7), z oświadczenia powoda z dnia 25 sierpnia 2009 roku opisanego przez Sąd Rejonowy i z dwóch częściowo wypełnionych blankietów umów przedwstępnych (k. 17, 25). Innych wniosków dowodowych, poza omówionym wyżej wnioskiem o „dołączenie akt”, strony nie zgłaszały. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego nie sposób stwierdzić, że Sąd Rejonowy uznając na podstawie oświadczenia powoda z dnia 25 sierpnia 2009 roku, iż pozwani spełnili świadczenie z umowy pożyczki, przekroczył granice swobodnej oceny dowodów i naruszył art. 233 § 1 k.p.c.

Z bezspornych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że strony współpracowały ze sobą przez kilka lat i zawarły wiele umów pożyczek, które zabezpieczały sporządzając umowy przedwstępne z określonymi w niej kwotami zadatku. W tej sytuacji nie sposób jest rozumieć własnoręcznego oświadczenia powoda z dnia 25 sierpnia 2009 roku „nie roszczę żadnych roszczeń finansowych względem M. R. (2) i M. R. (1)” inaczej jak stwierdzenia, że wszystkie świadczenia, do których byli oni zobowiązani, pochodzące sprzed tej daty, zostały spełnione bądź wygasły w inny sposób (np. przez zwolnienie z długu, czy przez spełnienie innego świadczenia). W przeciwnym razie sporządzający takie oświadczenie wskazałby bowiem, że oświadczenie dotyczy konkretnych umów, albo, że do spełnienia pozostały jeszcze świadczenia z jednej lub kilku oznaczonych umów. Tymczasem w oświadczeniu wyraźnie mowa o nieroszczeniu przez powoda wobec pozwanych żadnych roszczeń finansowych.

Zamieszczone niżej oświadczenie powoda, że tracą moc umowy zadatku zawarte przed dniem 25 sierpnia 2009 roku, zawiera dalszy dopisek powoda „ wszelkie umowy”, a więc i umowy pożyczki.

W świetle tego dokumentu, sporządzonego przez powoda, nie można uznać, że Sąd Rejonowy oceniając dowody uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego.

Skarżący odwołuje się ogólnikowo do innej sprawy cywilnej, także w apelacji nie wskazując, jakie konkretnie dowody zostały w niej zgromadzone i co z nich miałoby wynikać. Zauważyć należy, że zgodnie z umową pożyczki kwota 35.000 zł miała zostać zwrócona do dnia 5 grudnia 2004 roku. Skoro strony pozostawały w stałych relacjach gospodarczych, pojawia się pytanie, dlaczego powód kontynuował tę współpracę mimo niezwrócenia mu dużej kwoty i dlaczego w 2008 roku miał wytoczyć powództwo o inne roszczenie, nie dochodząc wówczas świadczenia z przedmiotowej pożyczki, które przecież było wymagalne od około 4 lat.

Nie negując wywodu powoda, że oświadczenia woli podlegają wykładni (art. 65 k.c.), zgromadzony materiał dowodowy nie dawał podstaw do innej wykładni oświadczenia powoda z dnia 25 sierpnia 2009 roku powoda jak ta wynikająca wprost z zapisów dokumentu.

Nie można też skutecznie zarzucić Sądowi Rejonowemu, że przedmiotowe oświadczenie nie było wystarczającym dowodem wykonania zobowiązania (art. 354 § 1 k.c. w zw. z art. 353 § 1 k.c.) i powinien zażądać dalszych dowodów.

Sąd Rejonowy nie naruszył również art. 328 § 2 k.p.c. w zakresie uzasadnienia przyczyn oddalenia wniosku dowodowego o dołączenie akt innej sprawy cywilnej. Możliwe, że prawidłowo sformułowany wniosek dowodowy dotyczyłby okoliczności istotnej dla rozstrzygnięcia, jednakże istniejący wniosek został sformułowany wadliwie i ogólnikowo, stąd też lakoniczne w tym zakresie uzasadnienie Sądu pierwszej instancji.

Na rozprawę apelacyjną stawił się nowo ustanowiony pełnomocnik pozwanych, który wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych zwrotu kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych. Wobec oddalenia apelacji powoda pozwani są stroną wygrywającą i na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. należy im się w częściach równych od powoda zwrot kosztów postępowania odwoławczego obejmujących opłatę skarbową od pełnomocnictwa i wynagrodzenie adwokata w stawce minimalnej (3/4 stawki właściwej dla postępowania pierwszoinstancyjnego, gdyż pełnomocnik nie brał udziału w procesie przed Sądem Rejonowym).

Z tych względów na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.