Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Lublinie

POSTANOWIENIE

Dnia 29 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący Sędzia Sadu Okręgowego Ewa Bazelan (spr.)

Sędziowie: Sądu Okręgowego Przemysław Grochowski

Sądu Rejonowego Marta Postulska-Siwek (del.)
Protokolant Starszy sekretarz sądowy Krystyna Melchior

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2014 roku w Lublinie na rozprawie

sprawy z wniosku M. P. z udziałem P. P.

o zobowiązanie do opuszczenia nieruchomości

na skutek apelacji uczestnika P. P. od postanowienia Sądu Rejonowego w Puławach z dnia 6 grudnia 2013 roku, sygn. akt I Ns 798/13

postanawia:

I. zmienić zaskarżone postanowienie:

a)  w punkcie l., w ten sposób, że oddalić wniosek;

b)  w punkcie 2.i 3. w ten sposób, że zasądzić od wnioskodawczyni M.
P. na rzecz uczestnika P. P. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia
złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za pierwszą instancję;

II. zasądzić od wnioskodawczyni M. P. na rzecz uczestnika P. P. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję;

III. nakazuje pobrać od wnioskodawczyni M. P. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Puławach kwotę 40 zł (czterdzieści złotych) tytułem opłaty od apelacji, od uiszczenia której uczestnik był zwolniony.

Sygn. akt II Ca 69/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 6 grudnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Puławach:

zobowiązał P. P. do opuszczenia lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...) (pkt 1 postanowienia); zasądził od P. P. na rzecz M. P. kwotę 177 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt 2 postanowienia); ustalił wysokość kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata S. L. prowadzącego działalność pod nazwą Kancelaria adwokacka (...) na kwotę 147, 60 złotych, łącznie z podatkiem VAT i polecił wypłacenie przez Sąd Rejonowy w Puławach adwokatowi S. L. prowadzącemu działalność pod nazwą Kancelaria Adwokacka (...) kwotę 147, 60 złotych (pkt 3 postanowienia) (k. 51).

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia Sądu Rejonowego:

Sąd Rejonowy w Puławach wyrokiem z dnia 26 października 1999 roku w sprawie, sygn. akt I C 926/99 ustalił, że M. P. i P. P. łączy z Gminą M. P. stosunek współnajmu wraz z T. P. lokalu mieszkalnego położonego w P. przy ulicy (...). Na mocy porozumienia z dnia 8 czerwca 2005 roku uczestnicy postępowania zawarli z T. P. porozumienie, w którym T. P. zrzeka się na rzecz P. P. i M. P. prawa do najmu lokalu mieszkalnego opisanego wyżej.

Wyrokiem z dnia 20 października 2011 roku Sąd Rejonowy w Puławach, w sprawie, sygn. akt II K 560/10 uznał za winnego P. P. znęcania się psychicznego i fizycznego w okresie od czerwca 2007 roku do 2 marca 2010 roku nad M. P. i małoletnimi dziećmi A. P. lat 5 i E. P. lat 11 w ten sposób, że pod wpływem alkoholu wszczynał awantury domowe, w czasie których wyzywał je słowami powszechnie uznanymi za wulgarne i obelżywe, groził zabójstwem, użyciem noża i wygonieniem z domu oraz naruszał ich nietykalność cielesną poprzez szarpanie za włosy, popychanie, uderzanie rękami i kopanie po całym ciele, zaś u M. P. kopiąc ją w dniu 2 marca 2010 roku spowodował obrażenia ciała. Ponadto w przedmiotowym wyroku, P. P. został uznany za winnego gróźb pozbawienia życia M. P. w okresie od czerwca 2007 roku do 2 marca 2010 roku w celu wywarcia na M. P. wpływu, by nie składała zawiadomienia o popełnionym przez niego przestępstwie znęcania się nad rodziną i wymierzył karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Zakazał również zbliżania się do M. P., E. P., A. P. przez okres pięciu lat na odległość 10 metrów.

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2012 roku, w sprawie sygn. akt II K 1050/12 Sąd Rejonowy w Puławach uznał za winnego P. P. kierowania pod adresem M. P., w krótkich odstępach czasu, w okresie od 3 kwietnia 2012 roku do 25 kwietnia 2012 roku gróźb karalnych pozbawienia życia i wymierzył karę jednego roku pozbawienia wolności zawieszając jej wykonanie na okres próby pięciu lat. Orzekł również zakaz zbliżania się P. P. do M. P. na odległość 20 metrów na okres 5 lat.

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2012 roku, sygn. akt III C 847/10 Sąd Okręgowy w Lublinie rozwiązał związek małżeński uczestników postępowania z wyłącznej winy uczestnika w sprawie niniejszej - P. P.. Pozbawił P. P. władzy rodzicielskiej nad córkami E. P. i A. P.. Ustalił również kontakty P. P. z dziećmi jedynie w formie telefonicznej w każdą sobotę od godziny 18 do 19.

Uczestnik P. P. obecnie nie zamieszkuje w przedmiotowym lokalu. Po opuszczeniu zakładu karnego zamierza zamieszkać w mieszkaniu objętym wnioskiem o jego opuszczenie. W mieszkaniu zajmowanym przez wnioskodawczynię i dzieci uczestników znajdują się rzeczy uczestnika P. P. i zamierza z nich korzystać.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie wskazanych w uzasadnieniu dowodów z dokumentów i przyznania okoliczności.

W ocenie Sądu Rejonowego wniosek zasługuje na uwzględnienie.

Uzasadniając swoje stanowisko Sąd pierwszej instancji powołał się na treść art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz.1493 ze zm.), zgodnie z którym jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania.

Z treści przytoczonego przepisu wynika, iż przesłanką do żądania, aby sąd zobowiązał członka rodziny do opuszczenia mieszkania, jest zachowanie członka rodziny polegające na stosowaniu przemocy w rodzinie, które czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie.

Stwierdził, że zgodnie z treścią art. 2 pkt 1 wskazanej wyżej ustawy przez członka rodziny należy rozumieć osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) jak też inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą.

Sąd Rejonowy uznał, że ustalony stan faktyczny daje podstawę do przyjęcia, że uczestnik postępowania P. P. po rozwiązaniu związku małżeńskiego jest w świetle wskazanego wyżej przepisu inną osobą wspólnie zamieszkującą.

Stwierdził, iż nie budzącym wątpliwości jest fakt stosowania przez uczestnika P. P. w stosunku do M. P. jak i małoletnich dzieci przemocy, gdyż z ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Rejonowy niewątpliwie wynika, iż został on skazany za stosowanie przemocy w stosunku do wnioskodawczyni i ich wspólnych dzieci. Z treści opisanych wyżej wyroków, w tym zarzutów, za które został uczestnik skazany wynika jednoznacznie, iż stosowana przemoc czyni nie tyle uciążliwym, co wręcz niemożliwym wspólne zamieszkiwanie wnioskodawczyni, wspólnych dzieci wnioskodawczyni i uczestnika dzieci i uczestnika. Również orzeczony w tych wyrokach zakaz zbliżania się uczestnika P. P. do wnioskodawczyni oraz dzieci na odległość 10 metrów przez okres 5 lat, jak też treść orzeczenia Sądu Okręgowego pozbawiającego uczestnika praw rodzicielskich i ustalającego kontakty uczestnika z dziećmi jedynie do rozmów telefonicznych dają podstawę do przyjęcia, że wspólne zamieszkiwanie może narazić wnioskodawczynię jak i dzieci na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia jak również może narazić ich godność, nietykalność cielesną, co spowoduje szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a może także wywołać cierpienia i krzywdy moralne (art.2 pkt 2 ustawy o przemocy w rodzinie).

Wskazał, że brak jest w aktach sprawy okoliczności faktycznych dających podstawę do uznania, iż pobyt uczestnika w zakładzie karnym doprowadził do jego resocjalizacji, a zakaz zbliżania się do wnioskodawczyni i jej dzieci przez okres 5 lat orzeczony w stosunku do uczestnika stracił rację bytu. Zwłaszcza, że również w wyroku rozwiązującym związek małżeński uczestników ustalone zostały kontakty z dziećmi jedynie do rozmów telefonicznych.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd pierwszej instancji, w oparciu o wskazane wyżej przepisy ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, nakazał uczestnikowi opuszczenie wspólnie dotychczas zajmowanego mieszkania.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania Sąd Rejonowy uzasadnił treścią art. 520 § 2 k.p.c. (k. 52-54).

Apelację od tego postanowienia wniósł uczestnik P. P., który zarzucił mu:

1.  obrazę prawa materialnego tj. art. 11a ust 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U Nr 180, poz. 1493 ze zm.) poprzez:

- błędne przyjęcie, że uczestnika, można w przedmiotowej sprawie zobowiązać do opuszczenia lokalu mieszkalnego, w sytuacji w której od ponad 2,5 roku on w nim nie zamieszkuje;

2. w przypadku uznania przez Sąd Okręgowy, że wobec uczestnika P. P. można orzec obowiązek opuszczenia lokalu mieszkalnego podniósł zarzut naruszenia w/w przepisu prawa poprzez orzeczenie powyższego obowiązku mimo, że uczestnik postępowania na chwilę orzekania swoim zachowaniem nie czyni wspólnego zamieszkania szczególnie uciążliwym.

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku ewentualnie o uchylenie postanowienia Sądu Rejonowego w Puławach i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania (k. 59).

Na rozprawie odwoławczej pełnomocnik uczestnika popierał apelację i wnosił o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego udzielonego uczestnikowi z urzędu. Pełnomocnik wnioskodawczyni wnosił o jej oddalenie i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania odwoławczego (k. 83).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika jest zasadna, w zakresie w jakim apelujący podnosi, że nie można zaliczyć go do kategorii członka rodziny wspólnie zajmującego mieszkanie, co w myśl art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz.1493 ze zm.) jest jedną z koniecznych przesłanek zobowiązania do opuszczenia lokalu.

Zgodnie, bowiem z powołanym przepisem jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania.

W myśl art. 2 pkt 1 wskazanej wyżej ustawy przez członka rodziny należy rozumieć osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) jak też inną osobę wspólnie z nim zamieszkującą lub gospodarującą.

Jak wynika z art. 115 § 11 k.k. osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

Z chwilą ustania małżeństwa tj. z chwilą uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwiązanie małżeństwa przez rozwód lub jego unieważnienie albo też chwilą faktycznej śmierci jednego z małżonków lub oznaczoną jako chwila jego śmierci w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego małżonek przestaje być osobą najbliższą w rozumieniu tego unormowania. Małżeństwo wnioskodawczyni z uczestnikiem zostało rozwiązane na mocy prawomocnego wyroku z dnia 17 grudnia 2012 roku. P. P. jako były mąż wnioskodawczyni nie zalicza się do kategorii osób najbliższych.

Brak również podstaw do tego aby uznać uczestnika za inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą z wnioskodawczynią i wspólnymi dziećmi.

Pojęcie to zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oznacza, że członkiem rodziny - będzie zarówno osoba, która jedynie wspólnie z kimś mieszka, nie gospodarując z nim, bądź która wspólnie z nim gospodaruje, tj. wspólnie prowadzi gospodarstwo domowe, lecz zamieszkuje gdzie indziej, jak i osoba, która wspólnie z daną osobą zamieszkuje i wspólnie z nią gospodaruje (Sylwia Spurek, Komentarz do art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, stan prawny 1 września 2012 roku, LEX).

P. P. jednak nie zamieszkuje ze swoją byłą żoną i wspólnymi dziećmi w przedmiotowym mieszkaniu, ani nie też z nią i z córkami nie gospodaruje tj. nie prowadzi wspólnie z nimi gospodarstwa domowego, zamieszkując gdzie indziej. Po opuszczeniu zakładu karnego uczestnik nie wprowadził się do przedmiotowego lokalu, swoje potrzeby mieszkaniowe zaspokaja w inny sposób. Brak jest też danych, żeby podejmował jakiekolwiek kroki w tym celu aby dostać się do lokalu, czy mieć bezpośredni kontakt z wnioskodawczynią i dziećmi.

Należy zaznaczyć, że istotą całej ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jest m.in. ochrona pokrzywdzonych przemocą przed dalszym krzywdzeniem (art.3 ust. 1 pkt 3), co wiąże się ze stycznością z osobą stosującą przemoc. Również art. 11 a ustawy ma na celu ochronę przed osobą sprawcy przemocy.

Dlatego też tylko to, że w mieszkaniu znajdują się rzeczy uczestnika nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż fakt ten przy braku fizycznego pobytu uczestnika w lokalu nie może być utożsamiany z zamieszkiwaniem w nim i wspólnym korzystaniem w rozumieniu ustawy; podobnie jak deklarowany zamiar zamieszkania w nim przyszłości i korzystania z tych rzeczy w sytuacji gdy nie ma realnego zagrożenia w tym względzie. Nadmienić przy tym należy, że P. P. nie ma aktualnie dostępu do mieszkania, gdyż wnioskodawczyni, jak wynika z jego oświadczenia (k. 7) wymieniła zamki uniemożliwiając mu ten dostęp.

W tej sytuacji zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 11 a ust. 1 ustawy z 29 lipca 2005 roku jest uzasadniony, gdyż nie zostały spełnione przesłanki do zastosowania tego przepisu i zobowiązywanie uczestnika do opuszczenia lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...) nie było zasadne.

Z tego względu na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie poprzez oddalenie złożonego przez M. P. wniosku.

Wobec oddalenia wniosku o zobowiązanie P. P. do opuszczenia mieszkania i sprzeczności interesów wnioskodawczyni i uczestnika zmianie podlegało także rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania wydane przez Sąd pierwszej instancji. Rozstrzygnięcie w przedmiocie tych kosztów (pkt I. b) zapadło na podstawie art. 520 § 3 k.p.c., w oparciu o który wyłożono na wnioskodawczynię obowiązek zwrotu kosztów uczestnika, na które składały się koszty pomocy prawnej świadczonej przez pełnomocnika uczestnikowi z urzędu. Wysokość kosztów pomocy prawnej ustalona została na podstawie § 10 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku poz. 461).

Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego obejmujących koszty pomocy prawnej świadczonej przez pełnomocnika uczestnikowi z urzędu wydane zostało również w oparciu przepisy art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z § 10 pkt 1 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku poz. 461).

Rozstrzygnięcie o nieuiszczonej opłacie od apelacji, od której uczestnik był zwolniony, uzasadnia natomiast art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz.594 j.t. z późn. zm.) w zw. z art. 520 § 3 k.p.c.

Z wszystkich przytoczonych względów i w oparciu o wskazane przepisy, Sąd Okręgowy w Lublinie postanowił jak w postanowieniu.