Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2021 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Anna Podolska-Kojtych

Sędzia Sądu Okręgowego Marek Zugaj

Protokolant Sekretarz sądowy Katrzyna Szumiło-Lesiak

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2021 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko A. C. i M. C. (1)

o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie ze służebności przechodu oraz o ustalenie wynagrodzenia za korzystanie ze służebności przechodu

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w L. z dnia 9 października 2019 roku, w sprawie(...)

oddala apelację.

Sygn. akt II Ca 115/20

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 11 kwietnia 2016 roku, złożonym do Sądu Rejonowego w L. w dniu 13 maja 2016 roku, powódka – J. S. wniosła o:

„1. zasądzenie od pozwanych małżonków A. i M. C. (1) solidarnie kwoty 622 PLN rocznie tytułem wynagrodzenia za służebność gruntowa polegającą na prawie przechodu północną częścią korytarza podpiwniczenia na powierzchni około 1 m. kw., z odsetkami ustawowymi od daty wymagalności wynagrodzenia ustalanej na 30 grudnia każdego roku kalendarzowego oraz

2. zasądzenie od pozwanych kwoty 492,- PLN za rok 2015 tytułem nieuregulowanej części wynagrodzenia za służebność gruntowa opisana w p.1-ym powyżej z odsetkami ustawowymi od daty jej wymagalności 31.12.15 r., do daty jej zapłaty

3. Zasądzenie od pozwanych zwrotu kosztów postępowania wraz z ewentualnymi kosztami zastępstwa procesowego powódki według norm przepisanych” (k. 3-4).

*

W piśmie procesowym z dnia 9 października 2016 roku, złożonym do Sądu Rejonowego w L. w dniu 11 października 2016 roku, J. S. wskazała, że wnosi o zasądzenie:

„- kwoty 492 PLN za rok 2015 z odsetkami ustawowymi od 31.12.15 r., do daty jej zapłaty

- kwoty 622 PLN za rok 2016 z odsetkami ustawowymi od 31.12.16 r. do daty jej zapłaty o ile dojdzie do zwłoki w jej wykonaniu oraz

1.114 PLN

oraz ustalenie:

- że rocznie wynagrodzenie za służebność wynosi 622 PLN a w przypadku zwłoki w jej zapłacie w terminie do 31.12. każdego roku, przysługują odsetki ustawowe” (k. 25).

*

Zarządzeniem z dnia 19 października 2016 roku Przewodniczący I Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego w L. zwrócił pozew z powodu nieuzupełnienia przez powódkę braków formalnych pozwu (k. 27).

*

W dniu 14 grudnia 2016 roku pozew J. S., obejmujący dotychczasowe żądania, wniesiony został ponownie (k. 37-38, 42).

*

W piśmie procesowym z dnia 29 maja 2017 roku, złożonym do Sądu Rejonowego w L. w dniu 30 maja 2017 roku, J. S. wskazała między innymi, że „wnosi o (…) rozszerzenie powództwa o kwotę 600,- PLN należną za 2016 r. odsetkami ustawowymi licząc od 16.01.17 r. do daty zapłaty tej kwoty” oraz „precyzuje, że w punkcie 1-szym pozwu datowanego 11.04. 2016 r wnosi o ustalenie przez Sąd, że wynagrodzenie roczne należne za służebność przechodu pólnącną częścią korytarza podpiwniczenia wynosi 622,- PLN, plus odsetki ustawowe licząc od daty wymagalności” (k. 45-46).

Powódka wskazała również, że fakturę na kwotę 600 zł wystawioną za okres od dnia 1 października 2014 roku do dnia 31 października 2015 roku pozwani zwrócili bez jej uregulowania, w związku z czym wystawiła fakturę numer (...) na kwotę 750 zł, ponieważ obejmuje ona okres od dnia 1 października 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku.

Powódka wskazała, że po odjęciu wpłaconej kwoty 130 zł od kwoty 750 zł otrzymujemy sporne 620 zł za 2015 rok, a nie, jak błędnie wskazała w punkcie 2 pozwu, 492 zł, co prostuje.

*

W odpowiedzi na pozew z dnia 16 czerwca 2017 roku pozwani – M. C. (1) i A. C. wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu (k. 54-57).

*

Na rozprawie w dniu 22 czerwca 2017 roku J. S. złożyła oświadczenie, z którego wynika, że domaga się zapłaty kwoty 1222 zł oraz cofa pozew o zasądzenie odsetek od kwoty 1222 zł i zrzeka się w tym zakresie roszczenia (k. 65).

*

Postanowieniem z dnia 22 czerwca 2017 roku Sąd Rejonowy w L. postanowił umorzyć postępowanie w części dotyczącej odsetek ustawowych od kwoty 1222 zł (k. 66).

*

W piśmie z dnia 26 marca 2018 roku J. S. oświadczyła między innymi, że „wnosi o (…) rozszerzenie powództwa o kwotę 600 PLN należną za 2017 r., z odsetkami ustawowymi licząc od 23.01.18 r., do daty zapłaty tej kwoty” (k. 102).

*

W pismach procesowych z dnia 27 listopada 2018 roku (k. 151) i z dnia 7 lutego 2019 roku (k. 164-165) pozwani wnieśli o oddalenie powództwa.

*

Wyrokiem z dnia 10 września 2019 roku Sąd Rejonowy w L.:

1. oddalił powództwo;

2. nakazał ściągnąć od J. S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1882,79 zł tytułem tymczasowo poniesionych wydatków (k. 202).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w akcie notarialnym Repertorium A nr (...) z dnia 7 stycznia 2008 roku Likwidator Spółdzielni (...) w L. sprzedał J. S. lokal użytkowy nr (...), położony w podpiwniczeniu budynku przy ul. (...) (...) w L., składający się z czterech pomieszczeń handlowych, magazynu, korytarza i pomieszczenia komunikacyjnego, o łącznej powierzchni użytkowej 95,50 m ^{( 2)}. W § 8 aktu notarialnego powódka ustanowiła służebność gruntową – bez wynagrodzenia – na rzecz każdoczesnego właściciela lokalu nr (...), polegającą na prawie przechodu północną częścią korytarza (około 1 m ^{( 2)}).

Sąd Rejonowy ustalił, że A. C. i M. C. (2) są właścicielami lokalu użytkowego numer (...), w budynku przy ul. (...) (...) w L.. Lokal ten znajduje się na parterze. Pozwana do dnia 1 października 2014 roku prowadziła działalność w tym lokalu i korzystała z korytarza pozwanej, ponieważ musiała przejść nim, aby odebrać towar przywożony do jej sklepu. Od października 2014 roku pozwani wynajęli swój lokal i najemca, prowadzący działalność w formie lokalu gastronomicznego, przechodzi korytarzem należącym do powódki, ponieważ w czerwcu 2015 roku pozwani wynajęli dla niego piwnicę, gdzie trzyma lodówki z artykułami spożywczymi. Powódka również korzystała z przedmiotowego korytarza do października 2014 roku. Korytarz, na którym ustanowiono służebność, znajduje się w podpiwniczeniu. Drzwi wejściowe do podpiwniczenia nie są zamykane na klucz i pozwani oraz najemca mają do niego swobodny dostęp.

Sąd Rejonowy ustalił, że w piwnicy przynależnej do lokalu nr (...) znajduje się węzeł CO oraz główny zawór wody. W przypadku bieżącej konserwacji lub usunięcia awarii pomieszczenie to udostępniane jest przez pozwanego pracownikom (...) i (...) L.. Korytarz stanowi ponadto drogę ewakuacyjną.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódka w 2015 roku ustnie zażądała od pozwanego wynagrodzenia za służebność przechodu korytarzem. W dniu 5 czerwca 2015 roku A. C. wpłacił na rzecz powódki kwotę 130 zł tytułem udziału w eksploatacji 1 m ² w lokalu nr (...), ponieważ obawiał się, że zabroni ona najemcy przechodzenia przez korytarz. Powódka zwróciła pozwanemu przedmiotową kwotę, ponieważ nie wiedziała dokładnie za co została dokonana zapłata i zażądała zawarcia umowy. Kwota ta jednak do powódki „wróciła”, ponieważ powódka błędnie wskazała dane osobowe pozwanego.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 25 listopada 2015 roku powódka wystawiła fakturę na kwotę 600 zł za użytkowanie 1 m ² lokalu nr (...) za okres 1 października 2014 do 31 października 2015, adresowaną do Sklepu (...), ale dostała odpowiedź, że Sklep został zlikwidowany od 1 października 2014 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 25 listopada 2015 roku powódka wystawiła fakturę na kwotę 750 zł za użytkowanie 1 m ² lokalu nr (...), adresowaną do M. C. (1) i A. C., jednakże pozwani nie uiścili tej kwoty.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódka wysłała do pozwanych pismo z dnia 7 grudnia 2015 roku, z którego wynikało, że są oni zobowiązani do zapłaty wynagrodzenia z tytułu służebności drogi koniecznej, gdyż wynika to z przepisów Kodeksu cywilnego i orzecznictwa sądów. Pozwani odpisali, że nie uznają roszczenia, albowiem służebność została ustanowiona aktem notarialnym nieodpłatnie.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 30 grudnia 2016 roku powódka wystawiła fakturę na kwotę 600 zł za służebność 1 m ² lokalu nr (...), adresowaną do M. C. (1) i A. C., jednakże pozwani nie zapłacili tej kwoty (faktura, k. 49; zeznania pozwanego, k. 87-87v).

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 285 § 1 i 2 k.c., art. 145 § 1-3 k.c. oraz art. 291 k.c. i wskazał, że w § 8 aktu notarialnego z dnia 7 stycznia 2008 roku, Rep A nr(...), powódka ustanowiła służebność gruntową bez wynagrodzenia na rzecz każdoczesnego właściciela lokalu nr (...), polegającą na prawie przechodu północną częścią korytarza (około 1 m ²). Powódka wprawdzie mogła żądać zmiany treści służebności poprzez ustanowienie wynagrodzenia, jednakże nie wykazała ważnej potrzeby gospodarczej, która by to uzasadniała.

Sąd wskazał, że „powierzchnia służebności” jest bardzo mała, to jest 1 m ², i nakłady powódki na nieruchomość w tej części są niewielkie i ograniczają się do malowania ścian. Po drugie, korytarz ten stanowi drogę ewakuacyjną z budynku, a po trzecie korzystają z tego korytarza pracownicy (...) i (...) L., ponieważ węzeł CO oraz główny zawór wody znajduje się w piwnicy pozwanych.

Sąd Rejonowy uznał, że z uwagi na te okoliczności wykonanie prawa do żądania wynagrodzenia byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Sąd Rejonowy uznał również, że zapłata przez pozwanego kwoty 130 zł nie stanowi uznania niewłaściwego.

Sąd Rejonowy wskazał, że o „kosztach procesu” orzekł na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

*

Od wyroku z dnia 10 września 2019 roku apelację wniosła J. S., wskazując, że zaskarża ten wyrok „w części co do oddalenia żądań ustalenia wynagrodzenia i jego zapłaty za jeden rok”.

Powódka zarzuciła:

„1) Nie rozpoznanie całości żądań pozwu i pominięcie żądania ustalenia wysokości wynagrodzenia za obciążającą jej nieruchomość, służebność przechodu według ustaleń biegłego i jej wyliczenia na podstawie aktualnych w roku 2018 rachunków za poniesione koszty, w łącznej wysokości 657,32 PLN brutto/rok za rok 2019 lub 2020 zależnie od daty wyroku.

2) Pominiecie istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy dowodu z opinii biegłe go sądowego T. R. (1) na okoliczność wartości służebności gruntowej z dnia 11.04.18 i uzupełniającej z 4.05.19r., której strony nie kwestionowały oraz jej wyliczeń wg stanu na 2019 r., zawartych w jej piśmie datowanym 21.06.19r.

3) oparcie rozstrzygnięcia na:

- subiektywnym i przekraczającym zakres sędziowskiej swobody oceny twierdzeniu, że jej żądania ustalenia i zapłaty wynagrodzenia za służebność ustanowioną w 2008, po 11-u latach ponoszenia całości kosztów utrzymania korytarza piwnicy, jakoby naruszają zasady współ życia społecznego, przy czym Sąd nie wskazał jakie zasady naruszyła.

- Pominięcie okoliczności, że domaga się wynagrodzenia wyliczonego dla powierzchni 1 mkw podczas gdy korytarz ma pow 2,25 mkw co oznacza, że ponosi jego koszty eksploatacji i konserwacji za 1,25 mkw. (to znaczy- w połowie). Pozwani codziennie korzystają z korytarza w całości o różnych porach. Dlatego zmuszona była zamknąć drzwi dzielące jej sklep z korytarzem i w ogóle z niego nie korzysta”.

Powódka „wniosła alternatywnie o:

1) Otwarcie rozprawy na nowo, uchylenie i uzupełnienie wyroku o rozstrzygnięcia kwestii ustalenia wysokości wynagrodzenia za służebność przechodu na czas nieokreślony i precyzowała, że żąda zasądzenia jego zapłaty za jeden rok w sumie 657,32 zł z odsetkami ustawowymi od 30 grudnia jako daty wymagalności do daty zapłaty, bowiem zrzekła się tylko odsetek za dotychczasowy okres sporu (do 2017r), któremu stro ny nie zawiniły.

lub nadanie biegu niniejszemu pismu jako apelacji, od której uiściła należną opłatę (dowód: pokwitowanie wpłaty Z. l), w której wnosi o:

a) uchylenie wyroku wskazanego we wstępie powyżej i jego zmianę przez ustalenie wysokości rocznego wynagrodzenia za służebność przechodu w kwocie 657,32PLN brutto/ rok na czas nieokreślony i jego zasądzenie za rok 19 lub 2020 w kwocie 657,32 PLN z odsetkami od daty wymagalności 31 grudnia tego roku, w którym zapadnie rozstrzygnięcie lub

- przekazanie sprawy Sądowi I-ej instancji do ponownego rozpoznania celem uzupełnienia i zmiany jak w p. „a” powyżej oraz

- obciążenie kosztami postępowania za obie instancje, stronę pozwaną,

b) Mimo, że jeszcze jest przedsiębiorcą oświadcza, że chce prowadzić postępowanie przed sądem cywilnym a nie gospodarczym.

c) Tylko w celu powiadomienia o zmianach terminów rozpraw podaje swój adres e-mail, natomiast pouczenia i ewentualne pisma w sprawie prosi przesyłać pocztą poleconą na wskazany we wstępie jej adres do doręczeń.

d) W każdym przypadku wnosi o rozpoznanie sprawy na rozprawie” (k. 213-216)

÷

W piśmie procesowym z dnia 15 lutego 2020 roku J. S. „oświadczyła, że apelacją z dnia 28.11.19 r., zaskarżyła wyrok Sądu Rejonowego w L. w całości bowiem Sąd:

- pominął żądanie ustalenia wyrokiem Sądu co do zasady i wysokości wynagrodzenia za służebność gruntową przechodu północną częścią o pow 1 mkw (wg. księgi wieczystej) korytarza oznaczonego jako lokal nr (...) podpiwniczenia budynku nr (...) przy ul (...) (...)w L., przy uwzględnieniu opinii biegłego T. R. z 31.12.18 r, oraz jego opinii uzupełniającej z 04.05.19 r., i wyliczeń powódki zawartych w piśmie z 21.06.19 r., na kwotę 657,32 PLN brutto na rok z odsetkami ustawowymi za zwłokę licząc od uzgodnionej daty wymagalności, ze skutkiem wstecz i na przyszłość oraz

- w konsekwencji oddalił roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za lata od 2015 do 2017 r., kiedy spór się toczył a powództwo było rozszerzane”.

Powódka wniosła o:

„uchylenie wyroku SR w L. w sprawie (...) z dnia 09.10.19r., i jego zmianę przez:

- ustalenie powódce prawa do wynagrodzenia za obciążającą ją służebność w wysokości 657,32 PLN brutto rocznie od 01.01.2019 r. i na przyszłość z odsetkami od dnia wymagalności oraz

3) zasądzenie zapłaty poniesionych kosztów utrzymania przedmiotu służebności za:

- 01.10.2014 - 2015 r – 750 PLN brutto jako różnicy miedzy wpłaconą kwotą przez pozwanych sumą 130 PLN za nieokreślony okres w eksploatacji lokalu (załącznik nr 1) co daje sporne 620 zł bez naliczania odsetek ustawowych, których się zrzekła. Opłatę od tej części żądania uiściła przy pozwie.

- za 2016r- 600 PLN brutto/rok bez naliczania odsetek ustawowych , których się zrzekła. przy czym opłatę sądową od tej części żądania uiściła (w aktach Sądu) .

- za 2017r – 600 PLN brutto/rok z odsetkami ustawowymi za zwłokę w zapłacie licząc od dnia 06.01.2018 r., do daty zapłaty, przy czym opłatę sądową od tej części żądania uiściła (w aktach Sądu)

- za 2018 – 600 PLN brutto/rok z odsetkami ustawowymi za zwłokę w zapłacie licząc od dnia 06.01.2019 r., do daty zapłaty oraz

- ustalenia od 01.01.2019 i na przyszłość wynagrodzenia - 657,32 PLN brutto rocznie w odstępach rocznych z odsetkami ustawowymi za zwłokę od daty wymagalności. Należność fakturowana będzie ostatniego dnia grudnia każdego roku z 7 dniowym terminem płatności” (k. 227-228).

÷

W odpowiedzi na apelację M. C. (1) i A. C. wnieśli o oddalenie apelacji w całości (k. 248-250).

÷

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powódki popierał apelację (k. 265v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powódki jest oczywiście bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., zaś zaskarżony wyrok, pomimo częściowo błędnego uzasadnienia, jest prawidłowy.

Na wstępie należy wskazać, że do rozpoznania apelacji miały zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu wynikającym z przepisów ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469).

÷

Wbrew twierdzeniom apelacji należy stwierdzić, że Sąd pierwszej instancji rozpoznał i rozstrzygnął wszystkie żądania zgłoszone przez J. S., dlatego też apelacja pozwanej nie podlega odrzuceniu w jakiejkolwiek części, ponieważ nie dotyczy orzeczenia nieistniejącego.

W apelacji nastąpiło natomiast niedopuszczalne rozszerzenie żądania poprzez domaganie się ustalenia od dnia 1 stycznia 2019 roku na przyszłość wynagrodzenia w kwocie 657,32 zł, w więc wyższego niż powódka dochodziła w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji. Tego rodzaju rozszerzenie nie jest dopuszczalne w świetle art. 383 k.p.c. Nawet w sprawach o świadczenia powtarzające się rozszerzenie żądania może nastąpić tylko w odniesieniu do okresu po wydaniu wyroku przez sąd pierwszej instancji, natomiast o tym, jakie świadczenie jest świadczeniem okresowym decydują obiektywne właściwości tego świadczenia, nie zaś stanowisko strony, uznające dane świadczenie za okresowe.

÷

Prawidłowe jest ustalenie Sądu pierwszej instancji, że na podstawie umowy z dnia 7 stycznia 2008 roku, zawartej w formie aktu notarialnego Repertorium A Nr (...), J. S. ustanowiła służebność gruntową na nieruchomości lokalowej numer (...), na rzecz każdoczesnego właściciela lokalu użytkowego numer (...), polegającą na prawie przechodu północną częścią korytarza.

Z treści umowy, na podstawie której ustanowiona została służebność gruntowa przechodu, wynika, że służebność ta została ustanowiona bez wynagrodzenia na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej.

Z przepisów Kodeksu cywilnego regulujących problematykę ograniczonych praw rzeczowych wynika, że co do zasady właścicielowi oznaczonej nieruchomości nie przysługuje roszczenie o ustanowienie na jego rzecz lub też na rzecz każdoczesnego właściciela tej nieruchomości jakiegokolwiek ograniczonego prawa rzeczowego, w szczególności służebności. Roszczenie o ustanowienie takiego prawa może wynikać co najwyżej z umowy zobowiązującej do ustanowienia prawa, a w wypadkach przewidzianych przez przepisy szczególne także ze zdarzeń prawnych przewidzianych przez te przepisy. Dotyczy to również odpowiednio wynagrodzenia za ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego.

Z powyższego wynika, że jeżeli ustanowienie służebności gruntowej nastąpiło w umowie właścicieli dwóch nieruchomości, to wynagrodzenie za ustanowienie służebności przysługuje tylko wówczas, gdy strony przewidziały takie wynagrodzenie w umowie. Brak postanowień umownych w tym zakresie oznacza, że służebność została ustanowiona bez wynagrodzenia.

Nie jest uprawnione odwołanie się przez Sąd Rejonowy do przepisów art. 145 § 1-3 k.c., ponieważ służebność gruntowa, o której mowa w rozpoznawanej sprawie, nie została ustanowiona przymusowo na podstawie orzeczenia sądu wydanego w oparciu o powołane przepisy, lecz w drodze umowy zainteresowanych współwłaścicieli.

W oparciu o zebrany w sprawie materiał procesowy, w tym dowodowy, nie można również przyjąć, że ustanowienie służebności przechodu w umowie z dnia 7 stycznia 2008 roku miało czynić zadość wymaganiom wynikającym z przepisów art. 145 § 1-3 k.c. Nawet jednak gdyby taka sytuacja miała miejsce, to i tak właścicielowi lokalu użytkowego numer (...) nie przysługiwałoby w chwili obecnej roszczenie o ustalenie lub zapłatę wynagrodzenia za ustanowienie służebności, gdyż w umowie ustanawiającej służebność stron takiego wynagrodzenia nie przewidziały.

Nie jest uprawnione odwoływanie się przez Sąd Rejonowy do przepisu art. 291 k.c., ponieważ przepis ten nie miał zastosowania w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy. Z powołanego przepisu wynika roszczenie dla właściciela nieruchomości obciążonej o zmianę treści lub sposobu wykonywania służebności gruntowej, za wynagrodzeniem dla właściciela nieruchomości władnącej. Z powołanego przepisu nie wynika natomiast dla właściciela nieruchomości obciążonej roszczenie o zasądzenie jakiegokolwiek wynagrodzenia na swoją rzecz.

Roszczenie właściciela nieruchomości obciążonej o zapłatę wynagrodzenia z tytułu obciążenia nieruchomości służebnością gruntową nie wynika również z przepisu art. 289 § 1 k.c. Powołany przepis stanowi, że w braku odmiennej umowy obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej.

Z przepisu art. 289 § 1 k.c. wynika, że obowiązek, o którym mowa. dotyczy jedynie utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej, jeżeli urządzenia takie rzeczywiście istnieją i służą do wykonywania służebności gruntowej. Z powołanego przepisu nie wynika natomiast obowiązek właściciela nieruchomości władnącej zapłaty wynagrodzenia za wykonywanie służebności, jak również obowiązek uczestniczenia w ponoszeniu kosztów utrzymania nieruchomości obciążonej.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że żądanie powódki, w ramach którego domagała się ustalenia wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności, podlegało oddaleniu także z powodu braku interesu prawnego w żądaniu ustalenia. Z przepisu art. 189 k.p.c. wynika, że ustalenia istnienia lub nieistnienia prawa lun stosunku prawnego można domagać się tylko wówczas, jeżeli istnieje interes prawny w żądaniu ustalenia. Powszechnie przyjmuje się, że interes taki nie istnieje, jeżeli możliwe jest wystąpienie z żądaniem innego rodzaju niż żądanie ustalenia, w szczególności z żądaniem o zasądzenie świadczenia.

÷

Bezprzedmiotowe były w rozpoznawanej sprawie rozważania Sądu pierwszej instancji na temat uznania roszczenia (właściwego i niewłaściwego). Poza sporem jest okoliczność, że strony nie zawarły jakiejkolwiek umowy, której treścią byłby obowiązek zapłaty wynagrodzenia za ustanowienie, czy też istnienie służebności przechodu.

Z kolei nawet gdyby hipotetycznie założyć, że zapłata przez pozwanych kwoty 130 zł stanowiła przejaw uznania niewłaściwego, choć Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że nie było to w ogóle uznanie, to i tak uznanie takie, jako jednostronna czynność faktyczna, nie mogłoby stanowić zdarzenia prawnego, którego skutkiem byłoby powstanie zobowiązania cywilnoprawnego.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało oddalić apelację, jako bezzasadną.

÷

Błędne jest stanowisko Sądu Rejonowego, że o kosztach procesu Sąd ten orzekł na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Wyrok Sądu pierwszej instancji nie zawiera rozstrzygnięcia o kosztach procesu, zaś przepisy wskazanej ustawy nie dotyczą orzekania o kosztach postępowania sądowego, w szczególności o kosztach procesu.

Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 2 zaskarżonego wyroku dotyczy nieuiszczonych wydatków, a podstawę prawną rozstrzygnięcia w tym zakresie stanowią przepisy art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. Powódka, jako strona przegrywająca sprawę w całości w pierwszej instancji, zobowiązana jest uiścić wydatki wyłożone tymczasowo przez Skarb Państwa.

*

Sąd Okręgowy nie zamieszczał w wyroku rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego, z uwagi na brak przedmiotu rozstrzygnięcia w tym zakresie.

Powódka, reprezentowana przez pełnomocnika wykonującego zawód adwokata, najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie złożyła Sądowi Okręgowemu spisu kosztów, ani nie zgłosiła wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych. Roszczenie powódki o zwrot kosztów postępowania odwoławczego wygasło zatem na podstawie art. 109 § 1 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

Z kolei pozwani nie ponieśli w postępowaniu odwoławczym żadnych kosztów, które z urzędu mogłyby zostać zasądzone na ich rzecz, ani też nie zgłosili wniosku o przyznanie kosztów, który mógłby stanowić przedmiot rozstrzygnięcia.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Anna Podolska-Kojtych Dariusz Iskra Marek Zugaj