II Ca 235/19 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Lublinie z 2021-08-31
Sygn. akt II Ca 235/19
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 31 sierpnia 2021 roku
Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra
Protokolant Sekretarz sądowy Przemysław Ochal
po rozpoznaniu w dniu 17 sierpnia 2021 roku w Lublinie, na rozprawie
sprawy z powództwa K. K.
przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.
o zapłatę kwoty 44000 zł (czterdzieści cztery tysiące złotych) z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty
o zapłatę renty w kwocie 2500 zł (dwa tysiące pięćset złotych)
na skutek apelacji powoda oraz apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w B. dnia 10 września 2018 roku, sygn. akt (...)
I. na skutek apelacji pozwanego zmienia częściowo zaskarżony wyrok:
1) w punkcie I w ten sposób, że zasądzoną od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz K. K. kwotę 35200 zł (trzydzieści pięć tysięcy dwieście złotych) z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty obniża do kwoty 5000 zł (pięć tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty i oddala powództwo również w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 30200 zł (trzydzieści tysięcy dwieście złotych) z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,
2) w punkcie II w ten sposób, że oddala powództwo również w części obejmującej żądanie zasądzenia renty w kwocie 2000 zł (dwa tysiące złotych) miesięcznie za okres od września 2021 roku,
3) w punkcie V w ten sposób, że przejmuje na rachunek Skarbu Państwa również nieuiszczone koszty sądowe w kwocie 5239,82 zł (pięć tysięcy dwieście trzydzieści dziewięć złotych osiemdziesiąt dwa grosze);
II. oddala w pozostałej części apelację pozwanego w zakresie, w jakim dotyczy rozstrzygnięć zawartych w punktach I i IV zaskarżonego wyroku;
III. na skutek apelacji powoda zmienia częściowo zaskarżony wyrok w punkcie IV w ten sposób, że nie obciąża K. K. kosztami procesu poniesionymi w pierwszej instancji przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W.;
IV. oddala w pozostałej części apelację powoda;
V. nie obciąża K. K. kosztami postępowania odwoławczego poniesionymi przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W.;
VI. przejmuje na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczone w postępowaniu odwoławczym koszty sądowe w kwocie 5342,24 zł (pięć tysięcy trzysta czterdzieści dwa złote dwadzieścia cztery grosze);
VII. przyznaje adwokatowi M. C. kwotę 2214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez tego adwokata z urzędu w postępowaniu odwoławczym, w tym kwotę 414 zł (czterysta czternaście złotych) z tytułu podatku od towarów i usług, i kwotę tę nakazuje wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w B..
Sygn. akt II Ca 235/19
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 10 września 2018 roku Sąd Rejonowy w B.:
I. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz K. K. kwotę 35200 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia;
II. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz K. K. rentę w kwocie 2000 zł miesięcznie tytułem zwiększenia potrzeb, płatną do dziesiątego dnia każdego miesiąca, począwszy od miesiąca następującego po dacie uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, z zastrzeżeniem odsetek ustawowych za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;
III. oddalił powództwo w pozostałej części;
IV. zasądził od K. K. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 780 zł tytułem kosztów procesu;
V. obciążył (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w B. kwotą 5239,82 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, a w pozostałej części obciążył tymi kosztami Skarb Państwa;
VI. przyznał adwokatowi M. C. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w B. kwotę 4428 zł tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu;
VII. zwrócił (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w B. kwotę 1200 zł tytułem nadpłaconej zaliczki na poczet wydatków, zaksięgowanej pod pozycją 500035174436 (k. 989-989v).
*
W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 28 grudnia 2012 roku, około godziny 7 rano powód K. K. jechał rowerem osiedlową ulicą (...) w B., w kierunku położonego blisko garażu, kiedy nagle poślizgnął się na oblodzonej asfaltowej nawierzchni i spadł z roweru na asfalt, uderzając prawym bokiem.
Sąd Rejonowy ustalił, że powód regularnie jeździł rowerem w tym miejscu, także zimą. Powód wiedział, że co roku w pobliżu studzienki kanalizacyjnej na ulicy tworzy się warstwa wody, która nie znajduje spadku, z uwagi na miejscowe wybrzuszenie asfaltu, tworzące garb w okolicy kratki ściekowej. W dacie upadku, wobec ujemnej temperatury powietrza, warstwa wody zamarzła, tworząc cienką warstwę lodu, na której przewrócił się powód.
Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 19 października 2012 roku pomiędzy Gminą Miejską B. a Przedsiębiorstwem (...) (...) (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w B. zawarta została umowa zlecenia robót zimowego utrzymania dróg na terenie miasta B. w sezonie 2012-2013. Do obowiązków przedsiębiorstwa przyjmującego zlecenie należało odśnieżanie ulic, zapewnienie bieżąco przejezdności ulic wyszczególnionych w załączniku, usuwanie na bieżąco śliskości poprzez spryskiwanie roztworem soli, zwalczanie śliskości na ulicach poprzez posypywanie piaskiem oraz wywożenie śniegu na każdorazowe polecenia zamawiającego oraz prowadzenie niezbędnych dyżurów i przeglądów stanu nawierzchni stwierdzających zasadność użycia sprzętu. Ulica (...) została zakwalifikowana w umowie według drugiej kolejności zimowego utrzymania, jako droga przewidziana do odśnieżania i zwalczania śliskości.
Sąd Rejonowy ustalił, że z miejsca wypadku powód, który nie mógł się poruszać, został przewieziony karetką pogotowia na Szpitalny Oddział Ratunkowy Wojewódzkiego Szpitala (...) w B., gdzie stwierdzono obrzęk i bolesność kolana prawego, ograniczoną ruchomość kliniczną i brak cech złamania, po czym skierowano powoda do domu z zaleceniem dalszego leczenia w poradniach specjalistycznych, przy czym powoda odwieziono do domu transportem medycznym.
Sąd Rejonowy ustalił, że wobec braku postępów leczenia i utrzymującego się niedowładu kończyn dolnych powód był następnie hospitalizowany w Wojewódzkim Szpitalu (...) w B. na oddziale neurologii, gdzie stwierdzono stan po złamaniu kompresyjnym trzonu kręgowego L1, mielopatię szyjną na tle kanału kręgowego, niedowład kończyn dolnych i górnych, oraz na oddziale rehabilitacji do kwietnia 2017 roku. Orzeczeniem z dnia 25 kwietnia 2013 roku powód został uznany za niezdolnego do samodzielnej egzystencji. Z powodu nasilającego się niedowładu czterokończynowego bardziej nasilonego w kończynach dolnych powód przeszedł trzy zabiegi operacyjne kręgosłupa w (...) Publicznym Szpitalu (...) w L., między innymi odbarczenia kanału kręgowego, „usunięcia krążka międzykręgowego w odcinku szyjnym spowodowanej dyskopatią i zmianami zwyrodnieniowymi” oraz usunięcia trzonów kręgów C5 i C6 z implantacją na ich miejsce protezy E., które nie przyniosły zakładanego rezultatu.
Sąd Rejonowy ustalił, że w latach 2013-2015 powód leczył się i rehabilitował również w Zakładzie (...) w S., na Oddziale (...) Szpitala w M., Szpitala (...) w Ł. oraz w Szpitalu (...) w I.. Kolejne zabiegi przynosiły jedynie chwilowo poprawę, nadal jednak utrzymywały się dolegliwości bólowe kręgosłupa zmuszające powoda do częstego przebywania w pozycji leżącej i niepozwalające na sprawne poruszanie się. Do wszystkich placówek służby zdrowia powód dojeżdżał transportem medycznym.
Sąd Rejonowy ustalił, że obecnie powód porusza się wyłącznie na wózku inwalidzkim. Nie chodzi, wyjątkowo jest w stanie wstać w domu. Po powrocie ze szpitala, zaraz po zdarzeniu chodził trochę po domu, następnie jednak niedowład postępował, tak że w domu mógł chodzić z trudem o kulach. Zdołał też raz zejść po schodach w bloku kiedy wyjeżdżał na operację do L.. W szpitalu korzystał jeszcze z wysokiego balkonika. Transport do jednostek opieki zdrowotnej odbywał się już jedynie w pozycji leżącej. Po trzeciej operacji nie był już w stanie wyjść z domu. Coraz bardziej ograniczoną pomoc stanowiła dla niego ciężko chora żona, również niezdolna do samodzielnej egzystencji, która zmarła przed zakończeniem procesu. Powód od zdarzenia cierpi na dolegliwości bólowe nóg, nawet przy niewielkim ruchu, szczególnie w nocy. Przyjmuje leki przeciwbólowe, uspokajające. Poza wizytami w szpitalach i przychodniach powód cały czas przebywa w mieszkaniu. Wzywa karetkę pogotowia, kiedy nie wytrzymuje bólu.
Sąd Rejonowy ustalił, że do chwili wypadku powód poruszał się samodzielnie, regularnie jeździł rowerem, chodził na pływalnię, był sprawny fizycznie i utrzymywał dobrą kondycję fizyczną, między innymi rąbał drzewo w lesie.
Sąd Rejonowy wskazał, że upadek powoda z roweru spowodował nie tylko uraz kolana, ale także najprawdopodobniej złamanie kompresyjne trzonu L1 kręgosłupa, za czym przemawia znaczne ograniczenie możliwości poruszania się od momentu upadku powoda, który przed wypadkiem był sprawny fizycznie. Upadek był jedną z przyczyn niedowładu kończyn dolnych i górnych, to znaczy poprzez upośledzenie mobilności powoda mógł spowodować przyśpieszenie wytworzenia się zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa przyczyniających się do rozwinięcia niedowładu. Oblodzenie jezdni mogło zwiększyć gwałtowność upadku i spowodować cięższe uszkodzenie ciała. Upośledzenie zdolności sprawnego poruszania się mogło być przyczyną późniejszych powikłań w postaci skłonności do tworzenia się zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa czy otyłości obciążającej kręgosłup.
Sąd Rejonowy ustalił, że potrzeby powoda, w tym konieczność wydatkowania na zakup leków i pomoc osób trzecich i widoki powodzenia na przyszłość, zwiększyły się z powodu znacznego obniżenia jego sprawności fizycznej. Ze względu na znaczne ograniczenie możliwości poruszania się powód wymagał i wymaga nadal stałej opieki, głównie w tym zakresie. Wymaga opieki przez około 10 godzin na dobę. Koszt pobytu w (...) w K. wynosi 3094 zł miesięcznie.
Sąd Rejonowy ustalił, że zarządca drogi – ulicy (...), to jest Gmina L., był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej u pozwanego ubezpieczyciela.
Sąd Rejonowy wskazał dowody, na podstawie których dokonał ustaleń faktycznych, oraz przedstawił swoje stanowisko w zakresie oceny dowodów.
Sąd Rejonowy wskazał, że na podstawie art. 130 4 § 5 k.p.c. postanowił pominąć dowody z pisemnych opinii biegłych z zakresu neurochirurgii i ortopedii zgłoszone przez pełnomocnika pozwanego, jako czynności połączone z wydatkami, „co do których” strona nie uiściła zaliczki
Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 822 § 1 k.c. i wskazał, że pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności ubezpieczeniowej w zakresie odpowiedzialności cywilnej zarządcy drogi – ulicy (...) w B., gdzie doszło do zdarzenia, natomiast kwestionował przesłanki tej odpowiedzialności z uwagi na brak winy zarządcy – Gminy Miejskiej B..
Odnosząc się do zarzutu braku legitymacji biernej, Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 429 k.c. i wskazał, że podmiot, który zgodnie z umową zlecenia z Gminą Miejską B. zajmował się zimowym utrzymaniem dróg w mieście w zakresie zwalczania śliskości, nie był zobowiązany do napraw nawierzchni. Sąd Rejonowy wskazał, że jest to standard tego rodzaju umów, a zważywszy, że obowiązki umowne podmiot ten sprawował od dwóch miesięcy wstecz, licząc od zdarzenia, trudno wywieść jego odpowiedzialność (i wyłączyć odpowiedzialność Gminy oraz ubezpieczyciela) z tej umowy na podstawie obowiązku nadzorowania stanu nawierzchni dróg.
Sąd Rejonowy wskazał, że co do zasady w pełni podziela stanowisko, że nakaz zimowego utrzymywania dróg czy powierzchni w ogóle nie może sprowadzać się do utrzymywania ich w absolutnej czystości całodobowo – byłby to wymóg niemożliwy do zrealizowania z takim skutkiem dla ważności umowy.
W ocenie Sądu Rejonowego, pozwany nie może uwolnić się od odpowiedzialności w sprawie, nawet gdyby uznać, że panujące warunki atmosferyczne to temperatura dodatnia i brak oblodzenia powierzchni, a wybór przedsiębiorstwa zawodowo zajmującego się utrzymaniem dróg był prawidłowy, a to z uwagi na stwierdzony praktycznie przez wszystkich świadków w sprawie utrwalony, wieloletni zły stan techniczny samej nawierzchni asfaltowej w miejscu upadku powoda na rowerze – niezlikwidowanie pofałdowania nawierzchni w bezpośredniej okolicy kratki ściekowej, przez co nie ściekała do niej woda opadowa, ale zalegała na nawierzchni asfaltowej wokół kratki, a w warunkach zimowych zamarzała.
Sąd Rejonowy wskazał, że konsekwencja takiego stanu nawierzchni musiała być oczywista dla zarządcy drogi, a fakt, iż jest to usterka nawierzchni widoczna dla postronnego obserwatora powoduje, że nie sposób obciążyć zaniechaniem w jej zlikwidowaniu podmiotu jedynie nadzorującego stan nawierzchni, zwłaszcza że uchybienie to miało wieloletni już charakter.
W ocenie Sądu Rejonowego, pozwany ponosi odpowiedzialność na zasadach winy (art. 415 k.c.). Stan nawierzchni rodził bezpośrednie niebezpieczeństwo upadku dla wszystkich poruszających się ulicą w warunkach zimowych, ponadto trwał całymi latami. Zaniechanie przez lata zadbania o zachowanie spływu wody opadowej z ulicy i brak działań doraźnych w postaci posypywania czy to solą, czy piachem wypełnia znamiona winy w postaci niedbałości. Zdaniem Sądu Rejonowego, fakt, że w dniu wypadku warunki pogodowe były sprzyjające, nie miał znaczenia dla mechanizmu powstania wypadku, który spowodowała cienka warstwa lodu powstałego na zamarzającej i utrzymującej się na ulicy wody, której w tym miejscu w ogóle nie powinno być.
Nie budził wątpliwości Sądu Rejonowego ciężki stan zdrowia powoda oraz źródło tego stanu w postaci upadku. W ocenie Sądu został wykazany związek przyczynowo-skutkowy między upadkiem a niedowładem czterokończynowym u powoda.
Sąd Rejonowy uznał, że powód przyczynił się do powstania szkody, stąd obowiązek jej naprawienia powinien ulec odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron (art. 362 k.c.). Sąd wskazał, że okolicznością przyznaną przez samego powoda był fakt, że stan nawierzchni w miejscu zdarzenia był powodowi znany oraz że powód jeździł w tym miejscu rowerem, także w warunkach zimowych.
W ocenie Sądu Rejonowego, związane z tym niebezpieczeństwo upadku powinno być oczywiste dla przeciętnego człowieka, nie mówiąc o powodzie, zważywszy na jego wykształcenie i pracę w charakterze biegłego. Sąd uznał w tym zakresie 20% przyczynienie i w takim też zakresie obniżył należne powodowi zarówno zadośćuczynienie jak i rentę. Wyjściowo bowiem nie budziło wątpliwości Sądu, że żądane pozwem kwoty są powodowi należne i że powód wykazał zasadność ich dochodzenia.
Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. art. 444 § 1 k.c. i art. 445 § 1 k.c., wskazał, że powód wykazał zasadność dochodzenia zadośćuczynienia i wyjaśnił charakter instytucji zadośćuczynienia oraz kryteria ustalenia jego wysokości przez sąd.
Mając na uwadze charakter doznanych przez powoda obrażeń, w tym przede wszystkim niedowładu czterokończynowego, stopień wynikłego z tego tytułu uszczerbku na zdrowiu, jak i następstwa spowodowane wypadkiem, Sąd Rejonowy uznał za odpowiednie zadośćuczynienie w kwocie 44000 zł.
Sąd Rejonowy wskazał, że bezsporne jest, iż w wyniku przedmiotowego wypadku powód doznał ogromnych cierpień, przede wszystkim fizycznych, ale i psychicznych. Odniesione w jego wyniku poważne obrażenia bezspornie wzbudziły w powodzie negatywne odczucia i stan ten ma charakter trwały. Powód stał się inwalidą, osobą nie tylko przykutą do wózka, ale zamkniętą faktycznie w mieszkaniu, do tego samotną – niezależnie od skutków wypadku. Powód doznał ogromnych cierpień fizycznych, przeszedł szereg skomplikowanych operacji, które nie przyniosły rezultatu, poddawał się rehabilitacji kilka lat, był wielokrotnie przewożony transportem medycznym do rozmaitych zakładów opieki zdrowotnej w całym województwie. Wielokrotnie wzywał karetkę pogotowia, kiedy ból był zbyt silny. Na rozmiar krzywdy wpływały uciążliwe długotrwałe dolegliwości bólowe, konieczność spędzania czasu na wózku lub w pozycji leżącej, problemy ze snem. Towarzyszył temu stres związany z obawą o zdrowie wobec przedłużającego się leczenia. Życie powoda, mężczyzny starszego, ale bardzo sprawnego, uprawiającego sport rekreacyjnie, uległo nagłej zmianie. Powód, który jeszcze niedawno był aktywny – w tym zawodowo, dbał o zdrowie – doznał niespodziewanie poważnych i trwałych ograniczeń ze strony narządu ruchu. Po wypadku wymagał i wymagać będzie pomocy osób trzecich, którą zapewniała mu początkowo najbliższa rodzina. Zdaniem Sądu Rejonowego, wszystko to przyczyniało się do doznawanych, trudnych do zmierzenia, choć realnych cierpień fizycznych i psychicznych.
Sąd Rejonowy wskazał, że „oddalił powództwo co do wysokości jedynie z uwagi na przyczynienie”.
Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 444 § 2 k.c. i stwierdził, że powód wykazał zasadność żądania renty, które również „nie tylko co do zasady, ale i wysokości nie było nadmierne”. Sąd Rejonowy wskazał, że powód w krótkim czasie po wypadku stał się inwalidą przykutym do wózka, po śmierci żony pozbawionym opieki. Nie jest w stanie samodzielnie poruszać się i wychodzić z mieszkania, poza transportem medycznym w pozycji leżącej do zakładów opieki zdrowotnej. Wymaga opieki osób trzecich co najmniej przez 10 godzin dziennie, o czym opiniował biegły neurolog. Stan ten jest nieodwracalny i trwały. Jedyną możliwością sprawowania stałej opieki jest umieszczenie go w domu opieki społecznej, gdzie miesięczny koszt wykazany przekracza 3000 zł. Powód nie ma realnych perspektyw normalnego funkcjonowania w społeczeństwie, jest bezradny, cierpiący fizycznie i psychicznie. Okoliczności te przemawiały za uwzględnieniem żądania, pomniejszonego tylko odpowiednio o 20%.
Uzasadniając rozstrzygnięcie w przedmiocie odsetek, Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 817 k.c., art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz art. 481 § 1 k.c.
Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 100 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 3 k.p.c., a jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o nieuiszczonych kosztach sądowych przepis art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia zawartego w punkcie VI wyroku Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 29 ust. 1 ustawy – Prawo o adwokaturze, a jako podstawę prawną rozstrzygnięcia zawartego w punkcie VII wyroku przepis art. 80 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (k. 993-1009).
*
Od wyroku z dnia 10 września 2018 roku apelacje wnieśli powód oraz pozwany, reprezentowani przez pełnomocników.
÷
Pełnomocnik powoda wskazał, że zaskarża wyrok w części obejmującej rozstrzygnięcia zawarte w punktach III, IV i VI.
Pełnomocnik powoda zarzucił:
„a. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym przyjęciu, że powód przyczynił się do powstania szkody w 20% w sytuacji, gdy powód nie przyczynił się do powstania szkody.
b. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 362 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że powód przyczynił się do powstania szkody w 20% w sytuacji, gdy powód nie przyczynił się do powstania szkody.
c. naruszenie par. 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez jego niezastosowanie j zasądzenie na jego rzecz kwoty 4428 zł. tytułem wynagrodzenia, w sytuacji gdy nakład pracy obrońcy, charakter sprawy i przyczynienie się do jej wyjaśnienia był duży i właściwym było przyznanie wynagrodzenia w podwójnej wysokości tj. kwoty 8856 zł”.
Pełnomocnik powoda wniósł o „zmianę wyroku w zaskarżonej części i uwzględnienie powództwa w całości tj.
1 zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda:
a. zadośćuczynienia w kwocie 44 tys. zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 grudnia 2015r. do dnia zapłaty w miejsce zasądzonej kwoty 35200 zł.,
b. renty w kwocie 2500 zł. miesięcznie tytułem zwiększenia potrzeb, płatnej do 10 dnia każdego miesiąca, począwszy od miesiąca następującego po dacie uprawomocnienia się orzeczenia z zastrzeżeniem odsetek ustawowych za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat w miejsce zasądzonej kwoty 2000 zł.
c. uchylenie kosztów zasądzonych od powoda na rzecz pozwanego.
d. zwolnienie powoda od kosztów sądowych w całości w tym opłaty od apelacji z uwagi na to iż nie jest ona w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania swojej osoby.
(…) o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości tj. w kwocie 8856 zł., oraz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym, koszty te nie zostały uiszczone w całości ani w części”1 (k. 1013-1018).
÷
Pełnomocnik pozwanego wskazał, że zaskarża wyrok z dnia 10 września 2018 roku „w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 2.400 zł. wraz z odsetkami, zasądzoną tytułem zadośćuczynienia” oraz zarzuca:
„I. naruszenie norm prawa procesowego, tj.:
a/ art. 130 4 § 2 k.p.c. w zw. z art. 130 4 § 5 k.p.c. polegające na zobowiązaniu pełnomocnika pozwanego do uiszczenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego pod rygorem pomięcia wnioskowanego dowodu, bez wyznaczonego terminu wykonania ww. zobowiązania, a następnie pominięcie wnioskowanego dowodu z łącznej opinii biegłego z zakresu neurochirurgii i ortopedii, wobec nieuiszczenia zaliczki, mimo że strona zobowiązana jest do uiszczenia zaliczki na pokrycie kosztów czynności połączonej z wydatkami w terminie wyznaczonym przez Sąd, a Sąd pomija czynność połączoną z wydatkami w razie nieuiszczenia zaliczki w wyznaczonym terminie i wyznaczonej wysokości. Skoro zatem Sąd Rejonowy nie wyznaczył pozwanemu terminu na uiszczenie zaliczki, nie mógł – zgodnie z wskazanym rygorem – pominąć wnioskowanych dowodów, w sytuacji, gdy zaliczka została uiszczona przed terminem następnej rozprawy;
b/ art. 130 4 § 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. polegające na niedokonaniu reasumpcji wniosku pozwanego złożonego w piśmie procesowym z dnia 22 sierpnia 2018 roku o dopuszczenie dowodu z łącznej opinii innego biegłego z zakresu neurochirurgii i ortopedii, zmierzającego do ustalenia zakresu urazów, których powód doznał wskutek wypadku z dnia 28 grudnia 2012 roku, genezy schorzenia powoda jakim jest mielopatia szyjna, a które jest źródłem niedowładu czterokończynowego powoda, istnienia tudzież nieistnienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy wypadkiem z dnia 28 grudnia 2012 roku a złamaniem kręgu L1 kręgosłupa oraz mielopatią szyjną oraz skutków zdrowotnych powoda wynikających ze zwłoki w podjęciu leczenia, w sytuacji gdy w dacie złożenia tegoż wniosku pozwanego zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego została uiszczona;
c/ art. 316 § 2 k.p.c. poprzez nieotwarcie rozprawy na nowo w sytuacji, gdy po jej zamknięciu do akt sprawy wpłynął wniosek pozwanego o reasumpcję postanowienia z dnia 23 lipca 2018 roku (doręczonego w dniu 13 sierpnia 2018 roku) o pominięciu dowodu z łącznej opinii biegłego z zakresu neurochirurgii i ortopedii, który został przez pełnomocnika wraz z dowodem uiszczenia odpowiedniej zaliczki nadany w placówce Poczty Polskiej w dniu 22 sierpnia 2018 roku, tj. przed datą następnej rozprawy, która odbyła się w dniu TJ sierpnia 2018 roku;
d/ art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez niedokonanie oceny opinii biegłego z zakresu neurochirurgii prof. dr hab. n. med. E. Z. pod kątem zgodności z zasadami logicznego rozumowania i wiedzy powszechnej skutkującej bezwarunkowym przyjęciem wniosków biegłego za własne przez Sąd Rejonowy, a mianowicie ustalenie, że- wypadek powoda z dnia 28 grudnia 2012 roku spowodował złamanie kręgu kręgosłupa L1 powoda, mimo że RTG kręgosłupa L-S, które zawierało klinowate zniekształcenie trzonu L1, stwarzające podejrzenie stanu po złamaniu kompresyjnym zostało wykonane w dniu 15 czerwca 2012 roku, czyli 6 miesięcy przed wypadkiem powoda z dnia 28 grudnia 2012 roku, a co wynika z Karty Informacyjnej z (...) w B. z dnia 6 lutego 2013 roku, a wniosek biegłego został wyprowadzony wyłącznie z zeznań świadków F. M. oraz T. S., z których wynika, że od tego czasu powód miał istotne problemy z poruszaniem się oraz nie został poparty żadną dokumentacją medyczną.
Gdyby natomiast Sąd Rejonowy dokonał oceny opinii biegłego w kontekście całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego doszedłby do wniosku, że przedmiotowa opinia jest nierzetelna i nielogiczna oraz opiera się jedynie na części materiału dowodowego, a w konsekwencji pominąłby ww. dowód przy ustalaniu stanu faktycznego;
e/ art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez niedokonanie oceny opinii biegłego z zakresu neurochirurgii prof. dr hab. n. med. E. Z. pod kątem zgodności z zasadami logicznego rozumowania i wiedzy powszechnej skutkującej bezwarunkowym przyjęciem przez Sąd Rejonowy wniosków biegłego, mimo że przedmiotowa opinia;
- nie wskazuje na konkretną jednostkę chorobową, która jest źródłem niedowładu czterokończynowego powoda, tj. mielopatii szyjnej oraz nie wyjaśnia jej specyfiki i genezy, mimo że jak – jak wynika z ogólnodostępnych informacji – mielopatia szyjna jest zaliczana do chorób cywilizacyjnych, związanych z wiekiem, a jej zasadniczymi przyczynami są zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego, powodującego ucisk na rdzeń kręgowy oraz naczynia krwionośne zaopatrujące rdzeń kręgowy, a także powtarzające się mikrourazy w czasie ruchu prostowania i zginania szyi (np. ruchy wykonywane przy rąbaniu drewna, co przed wypadkiem było jedną z częstych aktywności powoda), co w konsekwencji winno skutkować pominięciem przedmiotowej opinii, jako nieweryfikowalnej pod kątem zgodności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego,
- nie wyjaśnia, w jaki sposób ewentualny uraz kręgosłupa lędźwiowego (złamanie trzonu L1) mogło spowodować zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie szyjnym (odcinek C),
- nie zawiera odpowiedzi na wszystkie pytania, do których biegły był zobowiązany przez Sąd, tj. z 7 pytań sformułowanych przez pełnomocnika pozwanego, biegły odpowiedział na 3 pytania, lekceważąc pozostałe, odpowiadając na inne pytania, niezadane przez pełnomocnika pozwanego lub podając w wątpliwość sens ich formułowania,
- niektóre wnioski opinii są oczywiście niezgodne z informacjami wynikającymi z kart leczenia powoda, tj. biegły stwierdza, że brak jest obiektywnych danych o stanie kręgosłupa szyjnego powoda przed wypadkiem, w sytuacji, gdy już w lutym 2013 roku, tj. 2 miesiące po wypadku zdiagnozowano u powoda masywne zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego, których proces powstawania – co oczywiste i notoryczne – ma charakter długotrwały i wieloletni.
Gdyby natomiast Sąd Rejonowy skonfrontował wnioski biegłego z zasadami logiki i doświadczenia życiowego doszedłby do wniosku, że przedmiotowa opinia jest nierzetelna i nielogiczna, a w konsekwencji pominąłby ww. dowód;
f/ art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z opinii biegłego z zakresu neurochirurgii prof. dr hab. n. med. E. Z. wniosku z niego niewynikającego, tj. przyjęcie, że upadek powoda w dniu 28 grudnia 2012 roku był jedną z przyczyn niedowładu czterokończynowego powoda, podczas gdy, choć biegły użył powyższego sformułowania w opinii pierwotnej, to w opinii uzupełniającej biegły hipotetycznie przedstawił kilka wersji mechanizmu urazu doznanego w wypadku, które mogły, ale nie musiały być pośrednią przyczyną czterokończynowego niedowładu powoda;
g/ art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niedokonanie wszechstronnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego co przejawiało się w pominięciu następujących okoliczności faktycznych:
- pobyt w Domu Pomocy Społecznej w K. wynosi 3.094 zł, który jest pokrywany w ten sposób, że osoba kierowana do ośrodka ponosi odpłatność w wysokości 70% swojego dochodu, a różnica pomiędzy całkowitym kosztem utrzymania a opłatą uiszczoną przez mieszkańca ponoszona jest przez członków rodziny lub gminę kierującą, co wynika z pisma Dyrektora (...) w K. z dnia 14 lutego 2018 roku;
- powód utrzymuje się z renty z ZUS w wysokości 1.500 zł, co wynika z jego zeznań oraz zeznań żony powoda – świadka M. K. złożonych w dniu 30 listopada 2016 roku;
h/ art. 228 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie okoliczności notoryjnej, a przez to niewymagającej dowodu, że koszt pobytu w Domu Pomocy Społecznej obejmuje nie tylko koszty osobistej opieki świadczonej powodowi, ale także koszty bieżącego utrzymania, tj. wyżywienia, pokoju, środków czystości, które powód, gdyby mieszkał w domu i tak by ponosił, nawet gdyby był osobą zdrową i samodzielną,
i/ art. 228 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie okoliczności notoryjnej, a przez to niewymagającej dowodu, że przeniesienie się przez powoda do Domu Pomocy Społecznej (wobec śmierci żony powoda) spowoduje zwolnienie mieszkania powoda, z którego powód – działając z zgodnie z należytą starannością i zasadami prawidłowej gospodarki – winien uczynić źródło dochodu, np. wynajmując je tudzież sprzedając;
II. naruszenie normy prawa materialnego, tj.:
a/ art. 361 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na ustaleniu, że adekwatnym skutkiem wypadku powoda z dnia 28 grudnia 2012 roku jest kompresyjne złamanie kręgu L1, mimo iż udowodnienie przesłanki normalnego związku przyczynowego pomiędzy daną przyczyną a skutkiem wymaga m.in. stwierdzenia z przeważającym prawdopodobieństwem, iż dany skutek w ogóle nastąpił w badanych okolicznościach, czego powód nie wykazał, gdyż:
- RTG kręgosłupa L-S, które zawierało klinowate zniekształcenie trzonu L1, stwarzające podejrzenie stanu po złamaniu kompresyjnym zostało wykonane w dniu 15 czerwca 2012 roku, czyli 6 miesięcy przed wypadkiem powoda z dnia 28 grudnia 2012 roku, a co wynika z Karty Informacyjnej z (...) w B. z dnia 6 lutego 2013 roku,
- w ocenie biegłego z zakresu neurochirurgii rodzaj złamania, jakim jest kompresyjne złamanie kręgosłupa LI należy do urazów stosunkowo stabilnych, wobec czego możliwe jest, że powód poruszał się samodzielnie przez około 1 miesiąc od daty urazu,
- ze skróconego odpisu historii choroby z (...) nr (...)w L. z sierpnia 2013 roku (pobyt od 26 lipca 2013 roku do 9 sierpnia 2013 roku, tj. ok. 8 miesięcy od wypadku) wynika, że powód chodzi przy pomocy laski łokciowej utykając na jedną kończynę,
- ze skróconego odpisu historii choroby z (...) nr (...) w L. z dnia 20 grudnia 2013 roku oraz 27 stycznia 2014 roku (tj. około 1 rok od wypadku) wynika, że powód chodzi przy pomocy balkonika,
- z karty informacyjnej z Centrum (...) z dni 31 lipca 2014 roku do 29 sierpnia 2014 roku (tj. około 1,5 roku od wypadku) wynika, że powód na krótkich dystansach porusza się przy pomocy balkonika;
b/ art. 361 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą przyjęciu, że dla ziszczenia się przesłanki adekwatnego związku przyczynowego wystarczające jest wykazanie niskiego prawdopodobieństwa (wypadek „mógł spowodować przyspieszenie wytworzenia się zmian (...) przyczyniających się do"; vide: s. 5 uzasadnienia wyroku) spowodowania przez zdarzenie szkodzące czynnika sprzyjającego rozwojowi choroby samoistnej, powodującej ostateczny skutek w sferze zdrowotnej powoda w postaci niedowładu czterokończynowego, a w konsekwencji istnienie zwiększonych potrzeb oraz konieczność przeniesienia powoda do DPS. Tymczasem udowodnienie powyższej przesłanki wymaga wykazania z wysokim prawdopodobieństwem, że dany skutek nie wystąpiłby, gdyby nie doszło do zdarzenia szkodzącego oraz, iż jest on normalnym następstwem danego zdarzenia danego rodzaju, czyli takim, które dane zdarzenie jest w stanie wywoływać w zwyczajnym biegu rzeczy, a nie tylko na skutek szczególnego zbiegu okoliczności.
Gdyby natomiast Sąd Rejonowy w prawidłowy sposób zinterpretował przesłankę adekwatnego związku przyczynowego doszedłby do wniosku, że powód nie udowodnił, że niedowład czterokończynowy oraz aktualne zwiększone potrzeby są normalnym następstwem wypadku z dnia 28 grudnia 2012 roku.
NA WYPADEK NJEPODZIELENIA PRZEZ SAD OKRĘGOWY POWYŻSZYCH ZARZUTÓW NARUSZENIA NORM PRAWA MATERIALNEGO – DODATKOWO I UZUPEŁNIAJĄCO ZARZUCIŁ SADOWI REJONOWEMU TAKŻE NARUSZENIE:
c/art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 444 § 2 k.c. poprzez błędną wykładnię prowadzącą do zawyżenia stałych I powtarzających się wydatków powoda czynionych na Dom Pomocy Społecznej, w związku z jego utrzymaniem i opieką nad powodem, polegającej na przyjęciu, że miesięczny wydatek powoda manifestuje się kwotą 3.094 zł. Tymczasem, powód zobowiązany jest jedynie do ponoszenia 70% swojego wynagrodzenia, tj. 70% z renty w kwocie 1.500 zł, czyli 1.050 zł, a pozostała część, tj. 2.044 zł jest pokrywana przez gminę kierującą lub przez rodzinę, przy czym powód nie przedstawił żadnego dowodu pozwalającego na ustalenie, że w jego przypadku koszt ten będzie pokrywany przez jego najbliższych;
d/ art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 444 § 2 k.c. poprzez błędną wykładnię skutkującą niezaliczeniem na poczet stałych i powtarzających się zwiększonych potrzeb, stałych i powtarzających korzyści, będących źródłem tego samego zdarzenia, a które spowoduje przeniesienie się przez powoda do Domu Pomocy Społecznej w postaci:
- braku konieczności ponoszenia kosztów bieżącego utrzymania, tj. wyżywienia, mieszkania, środków czystości, które powód, gdyby mieszkał w swoim mieszkaniu tudzież domu i tak by ponosił, nawet gdyby był osobą zdrową i samodzielną,
- dochodu z mieszkania, które powód opuści, a który winien – działając z zgodnie z należytą starannością i zasadami prawidłowej gospodarki – wynająć tudzież sprzedać, a które, wobec śmierci żony powoda w toku procesu pozostanie z chwilą przeniesienia się przez powoda do DPS nieużywane.
Gdyby natomiast Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej wykładni pojęcia szkoda, tj. uwzględnił zarówno stałe i powtarzające się straty, jak i korzyści wywołane tym samym zdarzeniem szkodzącym doszedłby do wniosku, że powód nie wykazał wysokości zwiększonych potrzeb i oddaliłby roszczenie rentowe powoda w całości”.
Pozwany wniósł o:
„a/ zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie zasądzonego w pkt. I. wyroku zadośćuczynienia do kwoty 2.400 zł. wraz z odsetkami i oddalenie powództwa w pozostałej części;
b/ zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu przed Sądem I instancji, poprzez zasądzenie tych kosztów, w tym także kosztów zastępstwa prawnego, od powoda na rzecz pozwanego, stosownie do wyniku sporu;
c/ zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu przed Sądem II instancji wedle norm przepisanych;
oraz ewentualnie:
d/ na podstawie art. 380 k.p.c., rozpoznanie postanowienia Sądu Rejonowego w B. I Wydział Cywilny z dnia 23 lipca 2018 roku oddalającego wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z łącznej opinii biegłego neurochirurga i ortopedy zgłoszony w piśmie procesowym z dnia 8 lutego 2018 roku, w którym pozwany wniósł także o wyznaczenie innego biegłego z zakresu neurochirurgii niż prof. dr n. med. E. Z. oraz zobowiązanie biegłych, by po zapoznaniu się z pełną dokumentacją medyczną powoda, także sprzed wypadku z dnia 28 grudnia 2012 roku, odpowiedzieli zarówno na pytania strony powodowej, jak i następujące pytania pozwanego: (…)” (k. 1029-1039).
÷
W części, w jakiej apelacja wniesiona w dniu 20 grudnia 2018 roku dotyczyła rozstrzygnięcia zawartego w punkcie VI wyroku z dnia 10 września 2018 roku, apelacja ta stanowiła zażalenie pełnomocnika powoda na to rozstrzygnięcie.
Zażalenie powyższe zostało odrzucone postanowieniem Sądu Okręgowego w L. z dnia 31 sierpnia 2021 roku, wydanym w sprawie (...), jako wniesione po upływie terminu ustawowego.
÷
Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powoda popierał apelację. Wnosił również o zasądzenie kosztów pomocy prawnej za drugą instancję według norm przepisanych i oświadczył, że koszty te nie zostały uiszczone w całości ani w części. Pełnomocnik powoda wnosił również o oddalenie apelacji pozwanego i oddalenie wniosku dowodowego zawartego w apelacji (k. 1070v).
*
Sąd Okręgowy zważył co następuje:
Na wstępie należy wskazać, że do rozpoznania apelacji miały zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469).
Przepis art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku stanowi, że do rozpoznania środków odwoławczych wniesionych i nierozpoznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.
÷
Apelacja pozwanego jest zasadna prawie w całym zakresie zaskarżenia.
÷
Jak już wyjaśniono w uzasadnieniu postanowienia z dnia 31 sierpnia 2021 roku, apelacja pozwanego jest zasadna również w części dotyczącej zawartego w punkcie II wyroku rozstrzygnięcia zasądzającego odsetki ustawowe za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności kwot renty. W tym zakresie Sąd Rejonowy orzekł ponad żądanie, pomimo braku do tego podstawy prawnej.
Z przepisu art. 321 § 1 k.p.c. wynika, że sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Przepis ten wprowadza zakaz wyrokowania ponad żądanie pozwu. Ponadto określa granice wyrokowania również w taki sposób, że nie może ono obejmować przedmiotu, który nie był objęty żądaniem.
W rozpoznawanej sprawie żądanie zasądzenia renty w kwocie 2000 zł miesięcznie powód zgłosił już w pozwie (k. 2-4).
W odpowiedzi na zobowiązanie do wskazania okresu, za jaki powód żądania przyznania renty uzupełniającej w kwocie 2000 zł miesięcznie (k. 2), K. K. zawarł w piśmie procesowym z dnia 22 stycznia 2016 roku wyrażenie o treści „Termin żądania przyznania renty uzupełniającej w kwocie 2000 zl miesięcznie od dnia wniesienia pozwu” (k. 42).
W piśmie procesowym z dnia 24 października 2016 roku pełnomocnik powoda wskazał, że w imieniu powoda precyzuje żądanie pozwu i wnosi o:
„1. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 44 tys zł. tytułem zadośćuczynienia za doznane cierpienia fizyczne i psychiczne wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.
2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda renty w kwocie 2500 zł. miesięcznie” (k. 76).
W piśmie procesowym z dnia 22 sierpnia 2017 roku pełnomocnik powoda wskazał między innymi, że na żądaną kwotę 2500 zł miesięcznej renty składają się „zmniejszenie widoków powodzenia na przyszłość, a także oczywiste zwiększenie potrzeb powoda” (k. 823).
W żadnym z pism procesowych ani powód, ani jego pełnomocnik nie zgłosili żądania zasądzenia odsetek za opóźnienie na wypadek uchybienia terminom płatności rat renty. Żądanie takie nie było nawet zgłoszone ustnie do protokołu rozprawy.
W związku z powyższym orzekanie w szerszym zakresie niż wynikający z żądania zgłoszonego przez powoda było niedopuszczalne.
Przepis art. 355 k.p.c., stanowi, że sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew, strony zawarły ugodę lub została zatwierdzona ugoda zawarta przed mediatorem albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne.
W rozpoznawanej sprawie wydanie wyroku w części nie objętej żądaniem pozwu było niedopuszczalne, a zatem na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. na skutek apelacji pozwanego należało uchylić zaskarżony wyrok w punkcie II w części zasądzającej odsetki ustawowe za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności kwot renty i w tym zakresie umorzyć postępowanie w sprawie.
÷
Apelacja pozwanego jest zasadna w przeważającej części, w której dotyczy rozstrzygnięcia zawartego w punkcie I wyroku z dnia 10 września 2018 roku, oraz w całości, w której dotyczy rozstrzygnięcia zawartego w punkcie II tego wyroku.
Już na wstępie należy wskazać, że uzasadnione są zarzuty podniesione w punktach I a) – I c) apelacji pozwanego.
Przed przystąpieniem do oceny zarzutów apelacyjnych należy wskazać, że wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 10 września 2018 roku został zaskarżony w punkcie I tylko częściowo, a mianowicie w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda świadczenie przewyższające kwotę 2400 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty. Oznacza to, że wyrok Sądu pierwszej instancji jeszcze przed rozpoznaniem apelacji przez Sąd Okręgowy uprawomocnił się w punkcie I w części zasądzającej od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2400 zł z odsetkami ustawowymi za fakt opóźnienia od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty (art. 363 § 3 k.p.c.).
Przepis art. 365 § 1 k.p.c. stanowi, że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.
Częściowe uprawomocnienie się wyroku z dnia 22 grudnia 2015 roku w punkcie I oznacza, że Sąd Okręgowy, jako sąd drugiej instancji, jest związany rozstrzygnięciem, które się uprawomocniło, a co za tym idzie, jest związany przyjętą przez Sąd pierwszej instancji podstawą faktyczną tego rozstrzygnięcia. Skoro w punkcie I wyroku Sąd pierwszej instancji zasądził prawomocnie kwotę 2400 zł tytułem świadczenia ubezpieczeniowego wynikającego z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w związku z urazem – stłuczeniem prawego kolana, to oznacza to, że Sąd drugiej instancji jest związany ustaleniem, że w dniu 28 grudnia 2012 roku miało miejsce zdarzenie, podczas którego powód, jadąc na rowerze, poślizgnął się i upadł we wskazanym przez Sąd Rejonowy miejscu, na skutek czego doznał urazu – stłuczenia kolana. Ponadto Sąd drugiej instancji związany jest ustaleniami faktycznymi Sądu pierwszej instancji co do niewłaściwego zabezpieczenia przez zarządcę drogi odpływu wody z ulicy w miejscu, w którym przewrócił się powód podczas jazdy na rowerze, oraz co do zaniechań zarządcy drogi w tym zakresie.
Podsumowując, należy wskazać, że w zakresie niezaskarżonym Sąd Okręgowy w odniesieniu do wyroku z dnia 10 września 2018 roku jest związany nie tylko samym rozstrzygnięciem, ale także tym, co stanowiło podstawę faktyczną prawomocnego rozstrzygnięcia (art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 366 k.p.c.).
Sąd Okręgowy nie jest natomiast związany tymi ustaleniami Sądu pierwszej instancji, które stanowiły podstawę faktyczną zaskarżonego w apelacji rozstrzygnięcia, a w szczególności ustaleniami co do istnienia związku przyczynowego między upadkiem w dniu 28 grudnia 2012 roku a dysfunkcjami organizmu powoda innymi niż uraz prawego kolana doznany w tym dniu.
Oczywiście wyrok Sądu Rejonowego nie uprawomocnił się również w części zawierającej rozstrzygnięcie zawarte w punkcie II, ponieważ został zaskarżony także w tej części, jednak nie wyłącza to związania niezaskarżoną częścią rozstrzygnięcia zawartego w punkcie I tego wyroku. Oznacza natomiast, że Sąd drugiej instancji może ocenić zasadność rozstrzygnięcia zasądzającego rentę zarówno w aspekcie tych okoliczności faktycznych, które stanowiły podstawę faktyczną prawomocnego rozstrzygnięcia, jak i tych, które stanowiły podstawę faktyczną zaskarżonych rozstrzygnięć.
÷
Trafne są te wszystkie zarzuty apelacji, które dotyczą prawidłowości ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji w zakresie istnienia związku przyczynowego między upadkiem w dniu 28 grudnia 2012 roku a złamaniem kręgosłupa powoda, zmianami zwyrodnieniowymi tego kręgosłupa, niedowładem kończyn dolnych i górnych oraz dalszymi skutkami tego złamania, zmian zwyrodnieniowych i niedowładu.
Ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji odnoszące się do wskazanych wyżej kwestii:
1) pozostają częściowo w sprzeczności z zebranym w sprawie materiałem dowodowym,
2) częściowo są wynikiem błędnej oceny dowodu z opinii biegłego z zakresu neurologii E. Z. i bezpodstawnego przyjęcia tej opinii za podstawę ustaleń faktycznych, a także
3) częściowo są wynikiem nieuzasadnionego pominięcia wniosku pozwanego o dopuszczenie dowodu z nowej opinii biegłych.
Postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2018 roku Sąd Rejonowy zobowiązał pełnomocnika pozwanego do uiszczenia zaliczek („zaliczki”) w kwotach po 600 zł na poczet wynagrodzenia biegłego z zakresu neurochirurgii i ortopedii – pod rygorem pominięcia dowodów (k. 971v).
Sąd Rejonowy nie oznaczył jednak terminu uiszczenia zaliczki (zaliczek), pomimo że z przepisu art. 130 4 § 1 zd. 1 k.p.c. wyraźnie taki obowiązek wynika i to niezależnie od tego, czy strona jest reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, czy też nie, ponieważ powołany przepis, jak również przepis art. 130 4 § 2 zd. 1 k.p.c. takiego rozróżnienia nie przewiduje.
Strona, której sąd nie oznaczył (nie wyznaczył) terminu uiszczenia zaliczki na pokrycie kosztów podjęcia czynności połączonej z wydatkami, nie może ponosić ujemnych skutków procesowych, o jakich mowa w przepisie art. 130 4 § 5 k.p.c. Strona nie może się domyślać czy i jaki termin sąd miał zamiar wyznaczyć do wykonania oznaczonego obowiązku, w szczególności obowiązku uiszczenia zaliczki. W szczególności strona, także reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, nie może zakładać, że termin do wykonania obowiązku jest terminem dwutygodniowym, o jakim mowa w przepisie art. 130 4 § 2 zd. 1 k.p.c.
Skoro w postanowieniu nakładającym na stronę albo jej pełnomocnika obowiązek wykonania danej czynności w terminie ustawowym (na przykład art. 130 § 1 k.p.c.) należy wskazać ten termin, rozumiany jako okres czasu, w którym obowiązek ma być wykonany, oraz wskazać skutki niewykonania obowiązku w terminie, to tym bardziej odnosi się to do terminu sądowego, który jest każdorazowo wyznaczany przez sąd lub przez przewodniczącego (art. 164 k.p.c.).
W związku z powyższym uiszczenie przez stronę pozwaną w dniu 22 sierpnia 2018 roku zaliczki na pokrycie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych powinno stanowić dla Sądu pierwszej instancji podstawę do otwarcia zamkniętej rozprawy na nowo i uzupełnienia postępowania dowodowego.
Oceniając przy tym tok czynności Sądu pierwszej instancji przy zastosowaniu kryterium racjonalności, należy stwierdzić, że nakładając w dniu 16 kwietnia 2018 roku na pełnomocnika strony pozwanej obowiązek uiszczenia zaliczek na poczet kosztów przeprowadzenia dowodów z zakresu neurochirurgii i ortopedii, Sąd Rejonowy zakładał uwzględnienie wniosków dowodowych strony pozwanej i przeprowadzenie wnioskowanych dowodów. W przeciwnym wypadku nałożenie na stronę pozwaną obowiązku uiszczenia zaliczek byłoby czynnością sądową całkowicie nielogiczną. Skoro Sąd Rejonowy miał zamiar przeprowadzić dowody z opinii biegłych wskazanych specjalności, w szczególności celem stwierdzenia okoliczności wskazanych w piśmie procesowym strony pozwanej z dnia 8 lutego 2018 roku (k. 908-914), oznacza to, że przyjmował, a w każdym razie powinien przyjmować, że występują w sprawie okoliczności, które uzasadniają ocenę, że opinia sporządzona przez biegłego E. Z. jest niepełna lub niejasna albo też zachodzą uzasadnione wątpliwości co do wiarygodności tej opinii. Jeżeli tego rodzaju motywacja przyświecała Sądowi pierwszej instancji przy wydaniu postanowienia w dniu 16 kwietnia 2018 roku, to zupełnie niezrozumiałe jest uzasadnienie oceny dowodu z opinii sporządzonej przez tego biegłego, przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, gdzie Sąd Rejonowy wskazał, że nie znalazł żadnych podstaw do podzielenia zarzutów strony pozwanej, z uwagi na zgodność opinii z zasadami logiki, wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, a także szczegółowy i obszerny sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków (k. 999).
Tymczasem ustalenia i wioski zawarte w opinii biegłego E. Z., jak również ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, pozostają się w istotnej części w oczywistej sprzeczności z zebranym w sprawie materiałem dowodowym w postaci obszernej dokumentacji lekarskiej dotyczącej leczenia i rehabilitacji powoda w różnych palcówkach leczniczo-rehabilitacyjnych.
Porównanie treści opinii biegłego E. Z. z całością zawartej w aktach sprawy dokumentacji dotyczącej leczenia i rehabilitacji powoda prowadzi do wniosku, że biegły albo zapoznał się tylko z częścią tej dokumentacji, pomijając istotne dokumenty, albo też zapoznał się z tą dokumentacją nie dość uważnie i dokładnie.
Okolicznością bezsporną w rozpoznawanej sprawie jest fakt, że upadek powoda z roweru, na który powołuje się powód, jako na element podstawy faktycznej swojego powództwa, miał miejsce w dniu 28 grudnia 2012 roku. Tymczasem z kopii dokumentu na karcie 558b akt sprawy wynika, że w dniu 15 czerwca 2012 roku u powoda przeprowadzone zostało badanie radiologiczne przez lekarza specjalistę radiodiagnostyki – A. D., a w opisie tego badania stwierdzono co następuje:
„W odc. L-S kręgosłupa klinowate zniekształcenie trzonu L1/ stan po przebytym złamaniu kompresyjnym?/ oraz zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze / osteo- i syndesmofity / na jego brzeżnych krawędziach trzonów”2 (k. 558b).
Z kopii drugiego dokumentu znajdującego się na karcie 558b akt sprawy wynika, że w dniu 1 października 2012 roku przeprowadzone zostało badanie radiologiczne przez lekarza specjalistę radiodiagnostyki – A. D., a w opisie tego badania stwierdzono co następuje:
„W stawach kolanowych obecnośc zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych w postaci przewężenia szpar stawowych, zwłaszcza w przedziałach przyśrodkowych z drobnymi dziobkami kostnymi na krawędziach powierzchni stawowych, w tym i obu rzepek.
Objawy krótkoodcinkowego i łukowatego kształtu ugięcia powierzchni stawowej kłykcia przyśrodkowego kości udowej lewej – najprawdopodobniej stan po przebytym podcrzęstnym załamaniu.
W rzucie tkanek miękkich okolicy nadkłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej prawej obecnośc podłużnego zwapnienia – stan po przebytym w czasie odległym uszkodzeniu przyczepu bliższego więzadła podocznego przyśrodkowego i prawdopodobnie torebki stawowej.
Rzepka dwudzielna po stronie lewej”3 (k. 558).
Zapis wyniku badania radiologicznego z dnia 15 czerwca 2012 roku został przytoczony w karcie informacyjnej Wojewódzkiego Szpitala (...) w B. – Oddział Neurologiczny z Pododdziałem Udarowym z dnia 6 lutego 2013 roku, dotyczącej leczenia powoda w tej placówce w dniach od dnia 29 stycznia 2013 roku do dnia 6 lutego 2013 roku (k. 33, 404, 607-627v, 662, 1040).
W dniu 28 grudnia 2012 roku, po wypadku, podczas pobytu w godzinach porannych na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym Wojewódzkiego Szpitala (...) w B. K. K. nie skarżył się na jakiekolwiek dolegliwości czy urazy w obrębie jakiegokolwiek odcinka kręgosłupa (k. 5, 31, 557).
W dniu 16 stycznia 2013 roku w skierowaniu do objęcia powoda leczeniem specjalistycznym, wystawionym przez lekarza medycyny rodzinnej w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Przychodni (...) w B., wskazano jako rozpoznanie chorobę zwyrodnieniową kolan oraz stan po urazie kolana (k. 483).
W skierowaniu do Wojewódzkiego Szpitala (...) w B. z dnia 18 stycznia 2013 roku, wystawionym przez lekarza medycyny rodzinnej w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Przychodni (...) w B., wskazano jako rozpoznanie chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z dyskopatią i zespołem bólowym, nie zaś jakikolwiek uraz mechaniczny, w szczególności z grudnia 2012 roku (k. 609).
W dniach od 29 stycznia 2013 roku do dnia 6 lutego 2013 roku powód przebywał w na Oddziale Neurologii Wojewódzkiego Szpitala (...) w B.. W czasie tego pobytu rozpoznano u powoda zespół bólowy korzeniowy szyjny i lędźwiowy, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa i stawów oraz stan po przebytym złamaniu kompresyjnym trzonu L1, przy czym w zakresie diagnozy złamania odwołano się do wyników badania radiologicznego z dnia 15 czerwca 2012 roku.
W epikryzie wskazano, że pacjent w wieku 74 lat został przyjęty do Szpitala w trybie planowym z powodu przewlekłych dolegliwości bólowych wielostawowych, zwłaszcza prawego stanu kolanowego, ze znaczną nadwagą, zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa i stawów, chorobą wieńcową (k. 33, 404, 607-627v, 662).
Podczas pobytu powoda w szpitalu w dniach od 29 stycznia 2013 roku do dnia 6 lutego 2013 roku nie stwierdzono jakiegokolwiek urazu kręgosłupa, w szczególności złamania, które miałoby mieć miejsce w dniu 28 grudnia 2012 roku.
W dniach od 17 kwietnia 2013 roku do dnia 19 kwietnia 2013 roku K. K. przebywał na Oddziale Chorób Wewnętrznych Wojewódzkiego Szpitala (...) w B.. U pacjenta rozpoznano chorobę uchyłkową jelita grubego, przerost gruczołu krokowego, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa i stawów, stan po przebytym złamaniu kompresyjnym trzonu L1, przy czym leczenie koncentrowało się na leczeniu jelita grubego, a zapis o złamaniu kompresyjnym trzonu kręgu L1 powtórzono z wcześniejszej dokumentacji lekarskiej (k. 403).
W dniu 25 kwietnia 2013 roku lekarz orzecznik ZUS wydal orzeczenie o uznaniu K. K. za trwale niezdolnego do samodzielnej egzystencji, wskazując, że nie można ustalić daty powstania tej niezdolności. W uzasadnieniu orzeczenia lekarz orzecznik odwołał się między innymi do „dokumentacji z przebiegu leczenia szpitalnego (,) ambulatoryjnego” oraz kart informacyjnych z leczenia szpitalnego w okresie 2004-2013 (k. 22-22).
W dniach od 1 lipca 2013 roku do 5 lipca 2013 roku K. K. przebywał na Oddziale Neurologicznym Wojewódzkiego Szpitala (...) w B., gdzie rozpoznano u pacjenta wielopoziomową dyskopatię odcinka szyjnego (C) kręgosłupa, mielopatię szyjną, jako wynik wtórnych zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych, zaawansowane zwyrodnienie kręgosłupa, stan po kompresyjnym złamaniu kręgu L1, uchyłkowość jelita grubego, otyłość, przerost prostaty i zanik mózgu (k. 6, 402, 627a-657, 659 – dokumentacja lekarska).
Podczas pobytu we wskazanym wyżej Szpitalu w dniu 3 lipca 2013 roku u powoda wykonano badanie MR (rezonansem magnetycznym) kręgosłupa szyjnego, które wykazało między innymi wielopoziomowe zmiany dyskopatyczne w odcinku szyjnym kręgosłupa. W szczególności stwierdzono w rdzeniu szyjnym zmianę mielopatyczną, jako wynik wtórnych zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych (k. 656).
W dniu 4 lipca 2013 roku wykonano w tym samym Szpitalu badanie RTG kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego, które w odniesieniu do kręgosłupa na odcinku lędźwiowo-krzyżowym (L-S) wykazało zniesienie lordozy, niewielką rotację trzonów kręgowych, podchrzęstną sklerotyzację listewek granicznych, obecność licznych osteofitów na krawędziach trzonów kręgowych oraz poziome ustawienie kości krzyżowej. Badanie wykazało również zmniejszenie wysokości przedniej części trzonu kręgu L1 i jego klinowate zniekształcenie, stanowiące stan po złamaniu kompresyjnym (k. 655).
W odniesieniu do kręgosłupa szyjnego (C) badanie RTG przeprowadzone w dniu 4 lipca 2013 roku pozwoliło na stwierdzenie lewopukłej skoliozy z rotacją trzonów kręgowych, spłycenie lordozy, przewężenie przestrzeni międzykręgowych C3-C4 i C5-C6-C7 z podchrzęstną sklerotyzacją listewek granicznych i obecnością osteofitów na krawędziach trzonów kręgowych, a także zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w stawach międzykręgowych (k. 655).
W dniach od 26 lipca 2013 roku do 9 sierpnia 2013 roku powód przebywał w (...) Publicznym Szpitalu (...) w L. na Oddziale Neurochirurgii i Neurochirurgii Dziecięcej, gdzie rozpoznano u pacjenta spondylozę szyjną z mielopatią, a w dniu 5 sierpnia 2013 roku przeprowadzono zabieg operacyjny usunięcia dysku (...) z dostępu przedniego (k. 7, 230, 328-368, 401, 556, 660 – dokumentacja lekarska).
W dniach od 23 października 2013 roku do 28 października 2013 roku K. K. przebywał na Oddziale Neurologicznym Wojewódzkiego Szpitala (...) w B., gdzie rozpoznano u pacjenta wielopoziomową dyskopatię odcinka szyjnego (C) i lędźwiowo-krzyżowego (L-S) kręgosłupa, mielopatię szyjną, stan po operacji dysków C5-C6 w dniu 5 sierpnia 2013 roku, zaawansowane zwyrodnienie kręgosłupa, stan po kompresyjnym złamaniu kręgu L1, uchyłkowość jelita grubego, otyłość, przerost prostaty i zanik mózgu (k. 34, 231v, 400, 657a-658, 661, 663-670v, 685).
Podczas pobytu we wskazanym wyżej Szpitalu w dniu 25 października 2013 roku u powoda wykonano badanie MR (rezonansem magnetycznym) kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego, które wykazało między innymi obniżoną wysokość i klinowate zniekształcenie trzonu kręgu L1, jako wynik przebytego złamania kompresyjnego kręgu L1 stwierdzonego w wywiadzie z badanym, a także szczegółowo opisane w wyniku badania zmiany zwyrodnieniowe badanego odcinka kręgosłupa (k. 547, 687).
W dniach od 9 grudnia 2013 roku do 20 grudnia 2013 roku powód przebywał w (...) Publicznym Szpitalu (...) w L. na Oddziale Neurochirurgii i Neurochirurgii Dziecięcej, gdzie rozpoznano u pacjenta spondylozę szyjną z mielopatią. Pacjent otrzymał zalecenie zgłoszenia się do drugiego etapu operacji w dniu 1 stycznia 2013 roku (k. 35, 231, 369-394, 395-405, 555 – dokumentacja lekarska).
W dniach od 26 grudnia 2013 roku do 27 stycznia 2014 roku powód przebywał w (...) Publicznym Szpitalu (...) w L. na Oddziale Neurochirurgii i Neurochirurgii Dziecięcej, gdzie rozpoznano u pacjenta niedowład czterokończynowy w przebiegu mielopatii szyjnej na tle stenozy kanału kręgowego oraz spondylozę lędźwiową.
W dniu 27 grudnia 2013 roku przeprowadzono operację odbarczenia kanału kręgowego z dostępu tylnego przez usunięcie łuków kręgów od C3 do C6.
W dniu 13 stycznia 2014 roku przeprowadzono operację usunięcia trzonów kręgów C5 i C6, wykonano spondylodezę przednią, stosując wypełnienie hydroksyapatytem oraz dokonano implantacji protezy (k. 36, 232v, 406-476, 554).
W dniach od 27 stycznia 2014 roku do 10 lutego 2014 roku K. K. przebywał na Oddziale Neurologicznym Wojewódzkiego Szpitala (...) w B., gdzie rozpoznano u pacjenta mielopatię szyjną na tle stenozy kanału kręgowego (stan po leczeniu operacyjnym w sierpniu 2013 roku, grudniu 2013 roku i styczniu 2014 roku), stan po złamaniu kompresyjnym trzonu kręgu L1, przerost gruczołu krokowego oraz infekcję układu moczowego (k. 37, 233-233v, 680a/II-684/II, 685/II-712 – dokumentacja lekarska).
W dniach od 10 lutego 2014 roku do dnia 10 marca 2014 roku powód przebywał w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Ł. na Oddziale Rehabilitacyjnym w związku z mielopatią szyjną na tle stenozy kanału kręgowego. W rozpoznaniu wskazano również stan po złamaniu kompresyjnym trzonu kręgu L1, niedowład kończyn dolnych i przerost gruczołu krokowego (k. 277, 227-284, 553-553v).
W wywiadzie przy przyjęciu do Szpitala (...) w Ł. w dniu 10 lutego 2014 roku powód wskazał między innymi, że występuje u niego od dziesięciu lat stopniowe pogarszanie sprawności chodu z bólem kolan, a od pięciu lat następuje nasilenie. Powód wskazał, że w grudniu 2012 roku uczestniczył w wypadku rowerowym, w którym doznał stłuczenia barku prawego i kolana prawego, a po miesiącu od wypadku zaczął jeździć na wózku (k. 228).
W dniach od 26 grudnia 2013 roku do 27 stycznia 2014 roku powód przebywał w (...) Publicznym Szpitalu (...) w L. na Oddziale (...) Neurologicznej, gdzie rozpoznano niedowład czterokończynowy w przebiegu mielopatii szyjnej na tle stenozy kanału kręgowego, przewlekły zespół bólowo-ruchowy części lędźwiowo-krzyżowej (L-S) kręgosłupa w przebiegu dyskopatii, niewydolność bólową stawów kolanowych, przebyte złamanie trzonu kręgu L1, podejrzenie zakażenia boreliozą, przerost gruczołu krokowego (k. 205-206, 288-327, 552-552v).
W dniach od 28 kwietnia 2014 roku do 8 maja 2014 roku K. K. przebywał na Oddziale Neurologicznym Wojewódzkiego Szpitala (...) w B., gdzie rozpoznano u pacjenta mielopatię szyjną na tle stenozy kanału kręgowego, niedowład kończyn dolnych, stan po leczeniu operacyjnym w sierpniu 2013 roku, grudniu 2013 roku i styczniu 2014 roku, stan po złamaniu kompresyjnym trzonu kręgu L1, przerost gruczołu krokowego. Zastosowano leczenie farmakologiczne i ćwiczenia usprawniające (k. 38, 550-551, 712a-739v).
W dniu 7 maja 2014 roku w Szpitalu wykonano u powoda badanie MR (rezonansem magnetycznym) kręgosłupa szyjnego. W wyniku badania stwierdzono między innymi ognisko mielopatii wielkości około 5 mm w części lewobocznej rdzenia szyjnego na poziomie C6 (k. 736).
W dniach od 31 lipca 2014 roku do 29 sierpnia 2014 roku powód przebywał na Oddziale (...) Stacjonarnej placówki leczniczej o nazwie Centrum (...). Jako zasadnicze rozpoznanie wskazano zaburzenia korzeni nerwów rdzeniowych szyjnych nie sklasyfikowanych gdzie indziej (k. 39-39v, 548-548v).
W dniach od 3 grudnia 2014 roku do 23 grudnia 2014 roku K. K. przebywał na Oddziale (...) Wojewódzkiego Szpitala (...) w B., gdzie rozpoznano u pacjenta jako chorobę zasadniczą kurczowe porażenie kończyn dolnych, a dodatkowo – między innymi – niedowład kończyn dolnych w przebiegu mielopatii szyjnej (k. 40, 490-549, 549-559).
W dniu 14 kwietnia 2015 roku w Wojewódzkim Szpitalu (...) w B. wykonano badanie MR (rezonansem magnetycznym) kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego pacjenta, w wyniku którego stwierdzono u powoda miedzy innymi szczegółowo opisane zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w stawach międzykręgowych oraz przerost wiązadeł żółtych, powodujące stenozę boczną kanału kręgowego z uciskiem worka oponowego oraz zwężenie otworów międzykręgowych (k. 41).
W dniach od 12 maja 2015 roku do 2 czerwca 2015 roku K. K. przebywał w (...) w I.. W rozpoznaniu lekarskim wskazano przewlekły zespół bólowy kręgosłupa w przebiegu choroby zwyrodnieniowej, stan po kompresyjnym złamaniu trzonu kręgu L1, artrozę stawów kolanowych z bólami, niedowład czterokończynowy w przebiegu mielopatii szyjnej, stan po trzech operacjach stenozy kanału C3-C6 (k. 214, 198-202, 203-213).
W dniach od 16 listopada 2015 roku do 18 grudnia 2015 roku K. K. przebywał w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w M. Szpitalu (...) na Oddziale (...) dla Dorosłych, gdzie rozpoznano stan po trzykrotnej operacji stenozy kanału kręgowego odcinka szyjnego z mielopatią oraz przerost gruczołu krokowego (k. 221-224).
W dniach od 30 maja 2016 roku do 24 czerwca 2016 roku K. K. przebywał w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w M. Szpitalu (...) na Oddziale (...) dla Dorosłych, gdzie rozpoznano stan po trzykrotnej operacji kręgosłupa szyjnego, niedowład kończyn dolnych oraz przerost gruczołu krokowego (k. 217-220).
W dniach od 25 sierpnia 2016 roku do 19 września 2016 roku K. K. przebywał na Oddziale (...) Wojewódzkiego Szpitala (...) w B., gdzie rozpoznano u pacjenta jako chorobę zasadniczą niedowład kończyn dolnych w przebiegu mielopatii szyjnej, a jako choroby współistniejące: mielopatię szyjną na tle stenozy kanału kręgowego, spondylozę lędźwiową, stan po kompresyjnym złamaniu kręgu L1, stan po leczeniu operacyjnym stenozy kanału kręgowego odcinka szyjnego, obecność wszczepów ortopedycznych, rozrost gruczołu krokowego (k. 560-606).
W dniach od 26 stycznia 2017 roku do 3 lutego 2017 roku K. K. przebywał na Oddziale Neurologicznym Wojewódzkiego Szpitala (...) w B., gdzie rozpoznano u pacjenta jako chorobę zasadniczą dyskopatię wielopoziomową kręgosłupa, przewlekły zespół bólowy szyjny i lędźwiowy, zwyrodnienia krążka międzykręgowego, a jako choroby współistniejące: chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, stan po złamaniu kręgu L1, stan po leczeniu operacyjnym stenozy kanału kręgowego odcinka szyjnego, niedowład kończyn dolnych w przebiegu mielopatii szyjnej, obecność wszczepów ortopedycznych, rozrost gruczołu krokowego, samoistne nadciśnienie (k. 740-786v).
W dniach od 29 marca 2017 roku do 15 kwietnia 2017 roku K. K. przebywał na Oddziale (...) Wojewódzkiego Szpitala (...) w B., gdzie rozpoznano u pacjenta jako chorobę zasadniczą chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego (C) i lędźwiowo-krzyżowego (L-S), a jako choroby współistniejące: przewlekły zespół bólowy szyjny i lędźwiowy, przewlekłą niewydolność kończyn dolnych, niedowład kończyn dolnych w przebiegu mielopatii szyjnej, zmiany stenotyczne w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa, zwężenie kostnej części kanału kręgowego, stan po leczeniu operacyjnym stenozy kanału kręgowego odcinka szyjnego, obecność wszczepów ortopedycznych, rozrost gruczołu krokowego (k. 768a-808v).
Powyższe ustalenia wynikają z obszernej dokumentacji medycznej zawartej w aktach sprawy, z którą powinien dokładnie zapoznać się Sąd pierwszej instancji, jak i biegły, który sporządzał opinię w postępowaniu przed tym Sądem.
Całokształt powyższych okoliczności uzasadniał nie tylko potrzebę, ale wręcz konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych z zakresu ortopedii i neurochirurgii, której przedmiotem były tezy dowodowe wskazane przez pozwanego w piśmie procesowym w pierwszej instancji, a następnie powtórzone w apelacji (k. 1070v, 1075).
Na podstawie zebranej w sprawie dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia powoda oraz na podstawie opinii Instytutu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L. Sąd Okręgowy ustalił, że w wyniku upadku z roweru w dniu 28 grudnia 2012 roku powód doznał urazu prawego stawu kolanowego ze stwierdzonym obrzękiem kolana bez cech złamania i niestabilności oraz bez cech krwiaka śródstawowego.
W dniu 28 grudnia 2012 roku powód nie zgłaszał dolegliwości w zakresie kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego.
Złamania kompresyjnego trzonu kręgu L1 (lędźwiowego 1) powód doznał w dniu 15 czerwca 2012 roku lub wcześniej, a więc co najmniej pół roku przed wypadkiem rowerowym.
Zwrócić należy uwagę, że w wywiadach, które były przeprowadzane z powodem, jako pacjentem, przy przyjmowaniu do kolejnych placówek leczniczych, powód nie uskarżał się na dolegliwości kręgosłupa, jako następstwa upadku na rowerze, w szczególności nie wiązał złamania kompresyjnego kręgu L1 z wypadkiem w dniu 28 grudnia 2012 roku. Nie stwierdzono u powoda jakiegokolwiek innego złamania kręgu L1 niż to, które miało miejsce w czerwcu 2012 roku lub wcześniej.
Zwrócić należy chociażby na wywiad lekarski przeprowadzony z powodem przy przyjęciu do szpitala w dniu 3 grudnia 2014 roku, gdzie powód wskazał między innymi, że występują u niego wieloletnie dolegliwości bólowe ze strony kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego, a także, że przed operacjami dobrze tolerował jazdę rowerem. Powód nie wiąże zatem swojej niemożności jazdy rowerem z upadkiem w dniu 28 grudnia 2012 roku, ale z operacjami, z których pierwsza miała miejsce w dniu 5 sierpnia 2013 roku.
U powoda już w okresie przed wypadkiem z dnia 28 grudnia 2012 roku występowały na odcinku szyjnym oraz na odcinku L2-S1 (lędźwiowo-krzyżowym) wielopoziomowe i zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe i dyskopatyczne kręgosłupa. Co więcej, pierwsze zmiany zwyrodnieniowe zostały stwierdzone u powoda już w grudniu 1987 roku (k. 558a).
Podczas leczenia powoda w okresie od dnia 29 stycznia 2013 roku do dnia 6 lutego 2013 roku u powoda nie rozpoznano zmian pourazowych po wypadku w dniu 28 grudnia 2012 roku.
U powoda w dniu 3 lipca 2013 roku u K. K. stwierdzono mielopatię szyjną. Mielopatia szyjna jest wynikiem zaburzeń w obrębie rdzenia kręgowego. Powstaje w ten sposób, że stopniowe narastanie zmian zwyrodnieniowych i dyskopatycznych, powodujące co raz większe zwężenie kanału kręgowego, skutkuje stopniowym pogarszaniem ukrwienia rdzenia kręgowego, prowadząc w konsekwencji do jego niedokrwienia, co objawia się między innymi niedowładami i zaburzeniami czucia, co wielokrotnie stwierdza się w praktyce klinicznej u pacjentów bez przebytego urazu.
Co więcej, uraz kręgosłupa lędźwiowego nie powoduje następstw w postaci dyskopatii, spondylozy i mielopatii szyjnej. Opisywane w badaniach MR (rezonansem magnetycznym) zmiany dyskopatyczne i zwyrodnieniowe występujące u powoda, które spowodowały stenozę, czyli zwężenie kanału kręgowego do 6 mm w wymiarze przednio-tylnym, są zmianami degeneracyjnymi, które musiały narastać przez wiele lat, powodując w końcu tak duże zwężenie kanału kręgowego, że powoduje to zaburzenia ukrwienia, a w końcu niedokrwienie rdzenia kręgowego i mielopatię.
Powyższe ustalenia Sąd Okręgowy oparł na podstawie dokumentacji leczenia powoda, jak i opinii Instytutu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, sporządzonej przez biegłych z zakresu chirurgii, ortopedii i rehabilitacji oraz z zakresu neurochirurgii i neurotraumatologii, wydanej na podstawie tej dokumentacji (k. 1081-1104, 1141-1146).
Sąd Okręgowy przyjął wskazaną wyżej opinię prawie w całości za podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Opinia ta została oparta na dokładnej analizie całej zebranej w rozpoznawanej sprawie dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia i rehabilitacji powoda i właściwym odczytaniu treści tej dokumentacji, czemu biegli dali wyraz w opinii, opisując kolejne pobyty powoda w placówkach leczniczych i rehabilitacyjnych i omawiając potwierdzające te pobyty dokumenty. Przede wszystkim opinia ta uwzględnia fakt złamania kompresyjnego trzonu kręgu lędźwiowego L1, które miało miejsce w czerwcu 2012 roku lub wcześniej, gdyż w czerwcu 2012 zostało ono stwierdzone, oraz zapisy w dokumentacji medycznej stwierdzające istnienie zmian zwyrodnieniowych i dyskopatycznych kręgosłupa powoda na długo przed upadkiem powoda z roweru.
Sąd Rejonowy nie przyjął natomiast za podstawę ustaleń opinii biegłego E. Z., która jest prawie w całości niewiarygodna, ponieważ opiera się na całkowicie błędnym założeniu (ustaleniu), że do złamania kręgu L1 doszło w dniu 28 grudnia 2012 roku, co, jak już wyżej wskazano, pozostaje w oczywistej sprzeczności z wynikami badania RTG oraz treścią dokumentacji lekarskiej pochodzącej z okresu po upadku powoda z roweru, gdzie w żadnym miejscu nie stwierdzono, aby skutkiem upadku były jakiekolwiek złamania kręgosłupa, nie mówiąc już o zmianach zwyrodnieniowych i dyskopatycznych.
Za podstawę ustaleń faktycznych co do istnienia związku przyczynowego pomiędzy wypadkiem powoda z dnia 28 grudnia 2012 roku a stanem zdrowia powoda, gdy chodzi o zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów kolanowych, nie mogą posłużyć zeznania zawnioskowanych przez powoda świadków. Zeznania te pozostają w sprzeczności ze znajdującą się w aktach sprawy dokumentacją lekarską, a gdy chodzi o zeznania osób nie będących członkami rodziny powoda, opierają się na informacjach uzyskanych od powoda. Zeznania świadków nie mogą przy tym zastępować wiadomości specjalnych potrzebnych do dokonania oznaczonych ustaleń.
Zwrócić w tym miejscu należy uwagę, że powód rozpoczął intensywne leczenie miesiąc po upadku z roweru i było ono związane ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa i stawów kolanowych, nie zaś ze skutkami tego upadku. Okoliczność, że miesiąc po wypadku, albo nawet nieco później, powód zaprzestał aktywności fizycznej, wiązał się z rozpoczętym leczeniem chorób samoistnych, a nie urazów związanych z upadkiem z roweru. Osoby postronne będące świadkami w sprawie mogły postrzegać zmniejszenie aktywności powoda jako mające związek z upadkiem z roweru, chociaż w rzeczywistości taki związek nie istniał.
W związku z powyższym należy uznać, że nie zachodzi związek przyczynowy pomiędzy upadkiem powoda z roweru w dniu 28 grudnia 2012 roku a złamaniem kręgosłupa powoda, zmianami zwyrodnieniowymi i dyskopatycznymi w obrębie kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego, mielopatią szyjną oraz niedowładem i drętwieniem kończyn górnych i dolnych.
Leczenie szpitalne i rehabilitacyjne powoda opisane szczegółowo przez opinię Instytutu wiązało się z samoistnymi stanami chorobowymi powoda, to jest nie pozostającymi w związku przyczynowym z wypadkiem z dnia 28 grudnia 2012 roku.
Wprawdzie w końcowej części uzupełniającej opinii Instytutu z dnia 13 marca 2020 roku zostało zawarte stwierdzenie, że upadek z wysokości roweru mógł spowodować przeciążenie krążków międzykręgowych oraz stawów kręgowych, a także naruszyć istniejące zmiany w obrębie kręgosłupa (k. 1146), jednak stwierdzenie to stanowi jedynie hipotezę i nie jest oparte na znaczącym stopniu prawdopodobieństwa. Powód rozpoczął leczenie miesiąc po upadku, nie sygnalizował badającym do lekarzom w grudniu 2012 roku i później związku między upadkiem a stanem zdrowia w obrębie kręgosłupa i stawów kolanowych. Z jednej z przytoczonych wyżej wypowiedzi powoda wynika wręcz, że zaprzestał korzystania z roweru dopiero w związku z pierwszym zabiegiem operacyjnym.
Brak jest w sprawie jakichkolwiek dowodów, które pozwalałyby na ustalenie z dostatecznie dużym prawdopodobieństwem, że upadek z roweru wpłynął na pogłębienie istniejących zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa i stawów kolanowych, a także na ustalenie zakresu takiego wpływu. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na powodzie (art. 6 k.c.).
Oczywiście błędne jest stanowisko Sądu pierwszej instancji, że bezsporne jest, iż w wyniku przedmiotowego wypadku powód doznał ogromnych cierpień, przede wszystkim fizycznych, ale i psychicznych. Zagadnienie skutków upadku z roweru w dniu 28 grudnia 2012 roku dla zdrowia powoda było zasadniczym przedmiotem sporu między stronami. Pozwany od początku postępowania podnosił, że nie zachodzi związek przyczynowy pomiędzy wypadkiem a złamaniem kręgosłupa powoda, zmianami zwyrodnieniowymi i dyskopatycznymi tego kręgosłupa i konsekwencjami tych zmian, w szczególności w postaci leczenia powoda, dolegliwości bólowych, niedowładu kończyn górnych i dolnych, trudności w poruszaniu się i codziennym funkcjonowaniu. Brak jakichkolwiek podstaw do uznania, że pozwany przyznał twierdzenia powoda we wskazanym wyżej zakresie.
Nie kwestionując stanu zdrowia powoda w zakresie kręgosłupa, kończyn dolnych i górnych, a także przebiegu leczenia od stycznia 2013 roku, należy wskazać, że poza urazem kolana na skutek upadku z roweru stan ten nie pozostaje w normalnym związku przyczynowym z tym upadkiem.
Należy w tym miejscu z przykrością stwierdzić, że powód chciał uzyskać świadczenia ubezpieczeniowe (z tytułu zadośćuczynienia i renty), powołując się na okoliczności związane ze stanem swojego zdrowia, które nie miały żadnego związku z upadkiem z roweru w dniu 28 grudnia 2012 roku. Tego rodzaju postawa zasługuje na ujemną ocenę.
Należy również zwrócić uwagę, że powód nie wyjaśnił kiedy dokładnie i w jakich okolicznościach doszło u niego do złamania kompresyjnego trzonu kręgu L1, czy i jakie podejmował w związku z tym czynności w celu leczenia i rehabilitacji. Okoliczności tej nie wyjaśnił również pełnomocnik powoda w piśmie procesowym z dnia 28 lutego 2018 roku (k. 937-938), pomimo że pytania, czy też wątpliwości w tym zakresie zostały wyrażone w piśmie procesowym strony pozwanej z dnia 8 lutego 2018 roku (k. 908-914), co do którego pełnomocnik powoda miał obowiązek zająć stanowisko (k. 908 – zarządzenie).
÷
Niezależnie od tego co Sąd Okręgowy ustalił w zakresie braku związku przyczynowego pomiędzy wypadkiem z dnia 28 grudnia 2012 roku a opisanymi wyżej samoistnymi stanami i zmianami chorobowymi powoda, należy wskazać, że uzasadnione są zarzuty apelacji dotyczące zasądzenia renty na rzecz powoda. Roszczenie o zapłatę renty ma charakter ściśle odszkodowawczy i powstaje wówczas, jeżeli w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość (art. 444 § 1 i 2 k.c.). Każda ze wskazanych wyżej podstaw faktycznych stanowi samodzielną podstawę roszczenia o rentę, a powstanie tego roszczenia musi się łączyć z konkretnym uszczerbkiem majątkowym, a nie tylko stanem hipotetycznym. Dotyczy to w szczególności utraty widoków powodzenia na przyszłość, która musi mieć konkretny wymiar majątkowy.
W rozpoznawanej sprawie powód nawet nie wskazał, w czym miałoby się wyrażać pogorszenie widoków powodzenia na przyszłość powodujące konkretny uszczerbek majątkowy po jego stronie.
Należy w tym miejscu dodać, że po stronie powoda nie powstało roszczenie o przyznanie renty w związku ze stłuczeniem kolana. Dolegliwości w tym zakresie trwały jedynie kilka tygodni i nie pozostawiły żadnych trwałych następstw związanych z wypadkiem z dnia 28 grudnia 2012 roku.
Zasadne są również zarzuty apelacji powoda co do wysokości zasądzonej renty. Wobec oddalenia roszczenia w tym zakresie już co do samej zasady zbędna jest szczegółowa analiza tych zarzutów. Stwierdzić jedynie należy, że o ile pobyt w domu pomocy społecznej wiązałby się niewątpliwie z wydatkami, to jednocześnie powodowałby znaczące zmniejszenie dotychczasowych wydatków związanych z utrzymaniem lokalu mieszkalnego i utrzymaniem samego powoda. Powód mógłby wreszcie na czas pobytu w domu pomocy społecznej wynająć swoje mieszkanie i uzyskiwać z tego tytułu korzyści majątkowe. Powód nawet nie wskazał, że nie byłoby to możliwe.
÷
Mając na uwadze powyższe rozważania na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżony wyrok:
1) w punkcie I w ten sposób, że zasądzoną od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz K. K. kwotę 35200 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty obniża do kwoty 5000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty i oddalił powództwo również w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 30200 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,
2) w punkcie II w ten sposób, że oddalił powództwo również w części obejmującej żądanie zasądzenia renty w kwocie 2000 zł miesięcznie za okres od września 2021 roku,
3) w punkcie V w ten sposób, że przejął na rachunek Skarbu Państwa również nieuiszczone koszty sądowe w kwocie 5239,82 zł.
W związku z tym, że apelacja pozwanego została uwzględniona prawie w całości, zaś apelacja powoda została oddalona prawie w całości, zmianie podlegało również rozstrzygnięcie zawarte w punkcie V zaskarżonego wyroku, a dotyczącej nieuiszczonych w pierwszej instancji kosztów sądowych.
Z powyższego względu brak jest podstaw faktycznych obciążania pozwanego na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jakąkolwiek częścią nieuiszczonych w pierwszej instancji kosztów sądowych.
Jednocześnie Sąd Okręgowy uznał, że sytuacja osobista i majątkowa powoda przemawia za zastosowaniem przepisu art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i odstąpienie od możliwości nakazania ściągnięcia nieuiszczonych w pierwszej instancji kosztów sądowych z zasądzonego na rzecz powoda roszczenia. Roszczenie to zostało zasądzone ostatecznie jedynie w kwocie 5000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty.
Nakazanie ściągnięcia z zasądzonego na rzecz powoda roszczenia nieuiszczonych w postępowaniu odwoławczym kosztów sądowych oznaczałoby w rzeczywistości, że powód nie otrzymałby od pozwanego żadnego świadczenia, gdyż przekazane ono zostałoby na rzecz Skarbu Państwa.
÷
Apelacja pozwanego podlega oddaleniu w pozostałej części w zakresie, w jakim dotyczy rozstrzygnięć zawartych w punktach I i IV zaskarżonego wyroku.
Okoliczności faktyczne sprawy nie uzasadniały obniżenia wysokości świadczenia ubezpieczeniowego za szkodę polegającą na stłuczeniu kolana do kwoty 2400 zł z odsetkami za opóźnienie, jak wnosił o to pozwany w apelacji, lecz do kwoty 5000 zł z odsetkami za fakt opóźnienia w zapłacie od dnia 22 grudnia 2015 roku.
Biorąc pod uwagę dolegliwości wynikające ze stłuczenia kolana, które trwały jedynie przez kilka tygodni, szczegółowo opisane w opinii Instytutu przeprowadzonej przez Sąd Okręgowy, należy uznać, że zadośćuczynienie z tego tytułu nie powinno być wyższe niż 6000 zł. Przyjmując przyczynienie się powoda do powstania szkody na poziomie około 20%, należało obniżyć należne powodowi świadczenie ubezpieczeniowe do kwoty 5000 zł.
Z kolei rozstrzygnięcie zawarte w punkcie IV zaskarżonego wyroku, a dotyczące kosztów procesu za pierwszą instancję, zostało zmienione na korzyść powoda w wyniku częściowego uwzględnienia apelacji powoda. Apelacja pozwanego domagająca się zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego wyższych kosztów procesu niż zostały zasądzone, jest zatem bezzasadna.
*
Apelacja powoda jest zasadna tylko w niewielkim zakresie, a mianowicie w części dotyczącej zawartego w punkcie IV zaskarżonego wyroku rozstrzygnięcia zasądzającego od powoda na rzecz pozwanego część kosztów procesu za pierwszą instancję.
Biorąc pod uwagę wiek powoda, jego stan zdrowia, sytuację osobistą oraz wysokość dochodów, ustalone przez Sąd Rejonowy, Sąd Okręgowy uznał, że istnieje w rozpoznawanej sprawie szczególnie uzasadniony wypadek pozwalający na nieobciążanie powoda kosztami procesu za pierwszą instancję.
W związku z powyższym, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. na skutek apelacji powoda Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżony wyrok w punkcie IV w ten sposób, że nie obciążył K. K. kosztami procesu poniesionymi w pierwszej instancji przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W..
÷
W pozostałej części apelacja powoda jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.
W związku z tym, że została uwzględniona dalej idąca apelacja pozwanego, brak jest faktycznych i prawnych podstaw do podwyższenia zarówno świadczenia, które odpowiada zadośćuczynieniu za doznaną krzywdę, jak i zasądzonej na rzecz powoda renty. Roszczenie o zasądzenie pierwszego świadczenia zostało obniżone przez Sąd Okręgowy do kwoty 5000 zł, natomiast powództwo o zasądzenie renty zostało oddalone również w części obejmującej żądanie zasądzenia renty w kwocie 2000 zł miesięcznie za okres od września 2021 roku.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że Sąd Rejonowy w B. pozytywnie orzekł jedynie o części żądania zgłoszonego przez powoda z tytułu renty. Z treści zaskarżonego wyroku i jego uzasadnienia wynika, że Sąd Rejonowy rozstrzygnął pozytywnie o żądaniu zasądzenia renty, zasądzając je „od miesiąca następującego po dacie uprawomocnienia się” wyroku z dnia 10 września 2018 roku, co jest równoznaczne z błędnym założeniem, że wyrok zasądzający rentę odszkodowawczą ma charakter konstytutywny.
Powód domagał się w rozpoznawanej sprawie zasądzenia renty od dnia wniesienia pozwu.
Z treści zaskarżonego wyroku i jego uzasadnienia nie wynika jednoznacznie, czy Sąd Rejonowy orzekł o żądaniu zasądzenia renty za okres od dnia wniesienia pozwu do miesiąca poprzedzającego miesiąc uprawomocnienia się wyroku, a więc czy rozstrzygnięcie o tym mieści się w punkcie III zaskarżonego wyroku, czy też nie orzekł. Okoliczność ta nie ma jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia apelacji powoda, ponieważ w swojej apelacji powód w odniesieniu do rozstrzygnięcia o żądaniu zasądzenia renty domaga się jedynie podwyższenia renty za okres od miesiąca następującego po miesiącu uprawomocnienia się wyroku, a zatem zaskarża wyrok w odniesieniu do oddalenia części żądania zasądzenia renty za okres od miesiąca następującego po miesiącu uprawomocnienia się wyroku. Nie zachodzi zatem potrzeba analizy czy w jakiejkolwiek części apelacja powoda nie jest dopuszczalna, jako dotycząca orzeczenia nieistniejącego.
Nie są uzasadnione zarzuty apelacji powoda dotyczące przyjęcia przez Sąd Rejonowy przyczynienia się powoda do powstania szkody na osobie polegającej na stłuczeniu kolana. W tym zakresie Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji. Biorąc pod uwagę porę roku, podczas której doszło do wypadku, oraz wiedzę powoda o ukształtowaniu drogi w miejscu wypadku, a ponadto warunki fizyczne powoda w dniu wypadku, a mianowicie znaczną nadwagę i świadomość poważnego urazu, jakiego powód doznał kilka miesięcy wcześniej, powód powinien liczyć się z tym, że jazda na rowerze w miejscu i czasie, w którym doszło do upadku, może grozić wystąpieniem tego rodzaju zdarzenia drogowego. Powinien w związku z tym zachować szczególną ostrożność przy przejeżdżaniu przez kałużę wody znajdującą się na jezdni.
*
Na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. Sąd Okręgowy nie obciążył K. K. kosztami postępowania odwoławczego poniesionymi przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W..
Pomimo uwzględnienia apelacji pozwanego prawie w całym zakresie zaskarżenia, Sąd Okręgowy uznał, że okoliczności faktyczne sprawy nie uzasadniają zastosowania przepisów art. 100 zd. 2 w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. w postępowaniu odwoławczym, lecz przemawiają za nieobciążaniem powoda kosztami postępowania odwoławczego na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c.
Za nieobciążaniem powoda kosztami postępowania odwoławczego przemawiają te same okoliczności, które stanowiły podstawę faktyczną nieobciążania powoda kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego w pierwszej instancji. Chodzi tutaj o podeszły wiek, związany z tym wiekiem stan zdrowia powoda oraz o niewysokie dochody powoda, zwłaszcza w kontekście wydatków związanych z leczeniem.
*
Na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 (a contrario) ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd Okręgowy przejął na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczone w postępowaniu odwoławczym koszty sądowe w kwocie 5342,24 zł.
W związku z tym, że apelacja pozwanego została uwzględniona prawie w całym zakresie zaskarżenia, zaś apelacja powoda uwzględniona tylko w nieznacznej części, Sąd Okręgowy uznał, że brak jest podstaw faktycznych obciążania pozwanego jakąkolwiek częścią nieuiszczonych w postępowaniu odwoławczym kosztów sądowych.
Jednocześnie Sąd Okręgowy uznał, że sytuacja osobista i majątkowa powoda przemawia za zastosowaniem przepisu art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i odstąpienie od możliwości nakazania ściągnięcia nieuiszczonych w postępowaniu odwoławczym kosztów sądowych z zasądzonego na rzecz powoda roszczenia. Roszczenie to zostało zasądzone ostatecznie jedynie w kwocie 5000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty.
Nakazanie ściągnięcia z zasądzonego na rzecz powoda roszczenia nieuiszczonych w postępowaniu odwoławczym kosztów sądowych oznaczałoby w rzeczywistości, że powód nie otrzymałby od pozwanego żadnego świadczenia, gdyż przekazane ono zostałoby na rzecz Skarbu Państwa.
*
Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1981 roku – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2020 r. poz. 1651 – tekst jednolity ze zm.) Sąd Okręgowy przyznał adwokatowi M. C. kwotę 2214 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez tego adwokata z urzędu w postępowaniu odwoławczym, w tym kwotę 414 zł z tytułu podatku od towarów i usług, i kwotę tę nakazał wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w B..
Koszty nieopłaconej pomocy prawnej obejmują opłatę za czynności adwokata w postępowaniu odwoławczym ustaloną na podstawie § 4 ust. 1 w zw. z § 8 pkt 6 i w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 18 – tekst jednolity).
Na podstawie § 4 ust. 3 rozporządzenia z dnia 3 października 2016 roku Sąd Okręgowy podwyższył opłatę o kwotę podatku od towarów i usług.
*
Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.
1 Przytoczono dosłowne brzmienie zarzutów i wniosków apelacyjnych.
2 Przytoczono dosłowne brzmienie zapisu.
3 Przytoczono dosłowne brzmienie zapisu.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Lublinie
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra
Data wytworzenia informacji: