Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Sędzia Sądu Okręgowego Marta Postulska-Siwek

Protokolant Maciej Bielak

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2016 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa J. F. (1)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę kwoty 30000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 28 lutego 2014 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Opolu Lubelskim z dnia 12 kwietnia 2016 roku, w sprawie I C 425/15

I. zmienia zaskarżony wyrok:

1) w punkcie 4 w ten sposób, że oddala powództwo J. F. (1) również w części obejmującej żądanie zasądzenia od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz J. F. (1) kwoty 20000 zł (dwadzieścia tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od dnia 28 lutego 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2) w punkcie 6 w ten sposób, że zasądza od J. F. (1) na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 2400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II. zasądza od J. F. (1) na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 4600 zł (cztery tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Andrzej Mikołajewski Dariusz Iskra Marta Postulska-Siwek

Sygn. akt II Ca 619/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 1 grudnia 2014 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego w Kraśniku w dniu 5 grudnia 2014 roku, powód – J. F. (1), reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od pozwanego – (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na swoją rzecz kwoty 30000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2014 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych (k. 2-7 akt sprawy I C 463/15).

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 22 września 1998 roku, w miejscowości P., doszło do wypadku komunikacyjnego spowodowanego przez A. S. (1), kierującego samochodem ciężarowym marki S. (...), nr rejestracyjny (...), który umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując w stanie nietrzeźwości, bez wymaganych uprawnień, nie podjął manewru hamowania bądź alternatywnie wyprzedzania z lewej strony poruszającego się w tym samym kierunku pieszego B. Ś., potrącając go, w wyniku czego pieszy, na skutek doznanych obrażeń, poniósł śmierć na miejscu. Sprawca natomiast zbiegł z miejsca zdarzenia.

Powód wskazał, że w dacie zdarzenia sprawca posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych u pozwanego ubezpieczyciela. Podał też, że A. S. (1) został uznany wyrokiem Sądu Rejonowego w Opolu Lubelskim za winnego czynu z art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 k.k.

J. F. (1) wskazał, że więź łącząca go ze zmarłym B. Ś. była niezwykle silna, a śmierć teścia i zerwanie tej więzi stanowiło bardzo bolesne przeżycie, które odcisnęło się trwałym piętnem na jej życiu. Pomimo upływu 15 lat od zdarzenia, jego wspomnienie wywołuje nadal u powoda bolesne przeżycia. Z teściem łączyły go bowiem szczególne relacje, gdyż zastępował on mu ojca, którego powód utracił w wieku 4 lat. W osobie teścia powód odnalazł autorytet i wzorzec od naśladowania, którego brakowało mu przez całe dotychczasowe życie.

Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia powód wskazał przepis art. 448 k.c.

*

W odpowiedzi na pozew z dnia 5 stycznia 2015 roku pełnomocnik pozwanego nie uznał powództwa, wnosił o jego oddalenie oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu według norm przepisanych (k. 29-32 akt sprawy I C 463/15).

*

Postanowieniem z dnia 27 października 2015 roku Sąd Rejonowy w Opolu Lubelskim postanowił połączyć sprawę z powództwa J. F. (1) ze sprawą I C 425/15 do łącznego rozpoznania (k. 121 akt I C 463/15).

*

W pozwie z dnia 5 listopada 2014 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego w Kraśniku w dniu 18 listopada 2014 roku, powódka – A. F., reprezentowana przez pełnomocnika, wniosła o zasądzenie od pozwanego – (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na swoją rzecz kwoty 60000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 27 lutego 2014 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych (k. 3-9).

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że w dniu 22 września 1998 roku, w miejscowości P., doszło do wypadku komunikacyjnego spowodowanego przez A. S. (1), kierującego samochodem ciężarowym marki S. (...), nr rejestracyjny (...), który umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując w stanie nietrzeźwości, bez wymaganych uprawnień, nie podjął manewru hamowania bądź alternatywnie wyprzedzania z lewej strony poruszającego się w tym samym kierunku pieszego B. Ś., potrącając go, w wyniku czego pieszy, na skutek doznanych obrażeń, poniósł śmierć na miejscu. Sprawca natomiast zbiegł z miejsca zdarzenia.

Powódka wskazała, że w dacie zdarzenia sprawca posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych u pozwanego ubezpieczyciela. Podała też, że A. S. (1) został uznany wyrokiem Sądu Rejonowego w Opolu Lubelskim za winnego czynu z art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 k.k.

Powódka wskazała, że więź łącząca A. F. ze zmarłym B. Ś. była niezwykle silna, a śmierć ojca i zerwanie tej więzi stanowiło bardzo bolesne przeżycie, które odcisnęło się trwałym piętnem na jej życiu. Pomimo upływu 15 lat od zdarzenia, jego wspomnienie wywołuje nadal u powódki bolesne przeżycia. Z ojcem łączyły ją bowiem szczególne relacje, gdyż była ona jego jedynym dzieckiem, które zawsze otaczał on szczególną opieką, dbał o jej potrzeby oraz rozwój. B. Ś. był również obecny w jej dorosłym życiu, towarzyszył powódce i jej mężowi w codziennych troskach, wspomagał ich rodzinę finansowo, służył opieką i radą.

A. F. podniosła, że przeżycia związane ze śmiercią ojca doprowadziły do powstania u niej problemów zdrowotnych w postaci nerwicy, duszności, problemów z tarczycą.

Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia powódka wskazała przepis art. 448 k.c.

*

W odpowiedzi na pozew z dnia 12 grudnia 2014 roku pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, nie uznał powództwa, wnosił o jego oddalenie oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu według norm przepisanych (k. 21-23).

*

Wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Opolu Lubelskim:

1. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz A. F. kwotę 40000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 28 lutego 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2. oddalił powództwo A. F. w pozostałym zakresie;

3. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz A. F. kwotę 3391 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

4. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz J. F. (1) kwotę 20000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 28 lutego 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

5. oddalił powództwo J. F. (1) w pozostałym zakresie;

6. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz J. F. (1) kwotę 2017 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

7. nakazał zwrócić A. F. kwotę 116,36 zł z zaliczki zapisanej pod pozycją 499/15;

8. nakazał zwrócić J. F. (1) kwotę 116,36 zł z zaliczki zapisanej pod pozycją 99/15 (k. 138-139).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 22 września 1998 roku, w miejscowości P., doszło do wypadku drogowego, w którym poniósł śmierć B. Ś. – ojciec A. F. i teść J. F. (1). Tego dnia w godzinach rannych B. Ś. wraz z A. S. wracali ze sklepu w P. do swoich miejsc zamieszkania. B. Ś. i A. S. (2) znajdowali się po prawej stronie jezdni w stosunku do ich kierunku ruchu. A. S. (2) poruszała się po poboczu jezdni porośniętym trawą, natomiast B. Ś. szedł po jezdni bezpośrednio przy jej krawędzi. W tym samym czasie przez P. przejeżdżał samochód ciężarowy marki S. (...), nr rejestracyjny (...), wraz z przyczepą jednoosiową, kierowany przez A. S. (1). Zbliżając się do B. Ś. kierujący pojazdem nie podjął manewru hamowania lub próby wyminięcia pieszego, pomimo tego, że z przeciwnego kierunku nie nadjeżdżał inny pojazd, w wyniku czego prowadzony przez niego pojazd uderzył w B. Ś., który poniósł śmierć na miejscu. Po uderzeniu w pieszego A. S. (1) nie zatrzymał się i zbiegł z miejsca zdarzenia.

Sąd Rejonowy ustalił, że w chwili zdarzenia pojazd, którym poruszał się A. S. (1), był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych u pozwanego. W dniu 22 września 1998 roku A. S. (1) nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami.

Sąd Rejonowy ustalił, że w próbce krwi pobranej od A. S. (1) o godzinie 10:20 i 11:20 stwierdzono (odpowiednio – DI) 3,4 i 3,1 promila alkoholu.

Sąd Rejonowy ustalił, że prawomocnym wyrokiem z dnia 29 czerwca 1999 roku, wydanym w sprawie II K 124/99, Sąd Rejonowy w Opolu Lubelskim uznał A. S. (1) za winnego tego, że w dniu 22 września 1998 roku w P. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że kierując samochodem ciężarowym marki S. (...), nr rejestracyjny (...), z doczepioną do niego przyczepą jednoosiową własnej konstrukcji, w odpowiednim czasie nie podjął manewru w postaci hamowania czy wyprzedzania z lewej strony poruszającego się w tym samym kierunku pieszego B. Ś. i potrącił go, w wyniku czego pieszy ten doznał obrażeń ciała skutkujących jego śmiercią na miejscu, a następnie zbiegł z miejsca zaistniałego wypadku drogowego, to jest czynu z art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 k.k.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. F. ma 63 lata. Była jedynym dzieckiem B. i J. małżonków Ś.. Rodzice powódki zamieszkiwali w miejscowości P.. B. Ś. pracował w żegludze śródlądowej oraz zajmował się prowadzeniem gospodarstwa rolnego, w którym pracowała również matka powódki. Powódka zamieszkiwała z rodzicami do czasu ukończenia szkoły podstawowej. Następnie podjęła naukę w technikum w Z., a po jej zakończeniu rozpoczęła pracę w Ł. jako laborantka.

Sąd Rejonowy ustalił, że w 1974 roku A. F. zawarła związek małżeński z J. F. (1), po czym wspólnie z mężem zamieszkiwała w Ł.. Z małżeństwa powódka posiada dwie pełnoletnie córki. Poza okresem urlopu macierzyńskiego oraz wychowawczego powódka pracowała zawodowo do czasu otrzymania świadczenia przedemerytalnego, a następnie emerytury.

Sąd Rejonowy ustalił, że pomiędzy powódką a B. Ś. nie dochodziło do żadnych konfliktów. Od początku B. Ś. otaczał powódkę opieką, interesował się jej postępami w nauce, wspierał finansowo. Pomimo tego, że powódka zamieszkiwała na stałe w Ł., bardzo często odwiedzała wraz z mężem rodziców. Spędzała w P. urlopy oraz każde święta. Wspólnie z mężem pomagała rodzicom w pracach w gospodarstwie rolnym, które w latach osiemdziesiątych stało się własnością jej i J. F. (1). Mąż powódki z B. Ś. rozpoczęli w 1991 roku budowę nowego domu w P., która została ukończona w 1992 roku. Ponadto J. F. (1) pomagał B. Ś. w założeniu sadu, ogrodzeniu nieruchomości, a nadto zakupił ciągnik, kultywator, pługi, przeznaczając na to środki finansowe uzyskane w czasie pracy na kontrakcie w Libii.

Sąd Rejonowy ustalił, że w roku 1993 zmarła matka powódki. Od tego czasu B. Ś. zamieszkiwał przez okres 3 lat sam. W 1996 roku do P. przeniosła się jedna z córek powódki wraz z mężem.

Sąd Rejonowy ustalił, że o śmierci ojca powódka została poinformowana telefonicznie przez swoją córkę. Początkowo powódka nie chciała przyjąć do wiadomości tej informacji, złościła się na córkę. Następnie z mężem udała się do P., gdzie widziała na miejscu zdarzenia ślady krwi i z opowieści dowiedziała się o przebiegu wypadku. Po tym zdarzeniu A. F. przez okres około miesiąca przebywała na zwolnieniu lekarskim. Przez pół roku od tego zdarzenia przyjmowała leki uspokajające oraz dwu lub trzykrotnie była u psychologa. Śmierć ojca była dla powódki zdarzeniem traumatycznym. W jego wyniku doznała ona stresu o wysokim poziomie natężenia. Pojawiły się u niej dysfunkcje snu, trudności w koncentracji, obniżenie nastroju, wybuchowość w relacjach osobistych. Skutkiem tego była obniżona wydolność zawodowa, wycofanie się z życia towarzyskiego. W okresie pierwszego roku po śmierci ojca powódka wymagała wsparcia specjalistycznego. Obecnie wykazuje względną równowagę psychiczną i nie wymaga opieki specjalistycznej.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. F. ma osobowość o ambiwalentnym stylu reagowania, bez cech wzmożonego neurotyzmu. Nie ujawnia też zachowań psychotycznych, jest wrażliwa i empatyczna. Występuje u niej natomiast skłonność do zachowań afektywnych. Napięcie emocjonalne rozładowuje przez zachowania impulsywne i natychmiastowe reakcje. Jest osoba podatną na aprobatę społeczną i w sytuacjach publicznych tłumi negatywne emocje, które zalegając, wyzwalają u niej dyskomfort funkcjonowania i obciążają organizm somatycznie. Aktualnie u powódki występuje niski poziom obciążenia stresem.

Sąd Rejonowy ustalił, że w piśmie z dnia 24 stycznia 2014 roku pełnomocnik powódki zwrócił się do pozwanego o zapłatę na rzecz A. F. kwoty 100000 zł tytułem zadośćuczynienia. W piśmie z dnia 27 lutego 2014 roku pozwany odmówił spełnienia świadczenia ze względu na brak podstawy prawnej.

Sąd Rejonowy ustalił, że J. F. (1) ma 63 lata. Początkowo wychowywał się w rodzinie pełnej. Jego rodzice zamieszkiwali w K., gdzie zajmowali się prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Rodzice powoda posiadali jeszcze dwie córki. Gdy powód miał 4 lata, jego ojciec zginął w wypadku. Po upływie dwóch lat od tego wypadku jego matka ponowie wyszła za mąż i posiadała z drugiego małżeństwa czworo dzieci.

Sąd Rejonowy ustalił, że do szkoły podstawowej J. F. (1) uczęszczał wspólnie z A. F.. Po ukończeniu szkoły podstawowej wyjechał na (...) i podjął pracę w hufcu pracy. Następnie ukończył szkołę zawodową i przeniósł się do Ł., gdzie zamieszkiwała jego babcia. W czasie pobytu w Ł. powód ponownie spotkał A. F., z którą zawarł związek małżeński w listopadzie 1974 roku. W trakcie małżeństwa powód pracował zawodowo jako pracownik budowlany. W 1987 roku wyjechał na kontrakt do Libii, na którym przebywał półtora roku. Przebywał również na kontrakcie w Niemczech.

Sąd Rejonowy ustalił, że w roku 1990 roku u powoda stwierdzono stan przedzawałowy. Powód leczył się również na nadciśnienie, arytmię serca, migotanie przedsionków. W 2002 roku J. F. (1) uległ wypadkowi przy pracy, w wyniku którego doznał złamania kręgosłupa i wstrząsu mózgu. Po tym zdarzeniu powód nie pracował zawodowo i utrzymywał się z zasiłku z opieki społecznej. W roku 2010 powód doznał udaru, którego skutki odczuwa do chwili obecnej.

Sąd Rejonowy ustalił, że od samego początku J. F. (1) miał złe kontakty ze swoim ojczymem, uważając, że faworyzuje on własne dzieci kosztem jego i przyrodniego rodzeństwa. Wprawdzie powód nie miał konfliktów z matką, ale zarzucał jej, że pozostaje pod wpływem ojczyma. Z uwagi na sytuację rodzinną powód podjął decyzję o wyjeździe na (...), w czym pomógł mu sąsiad, pożyczając pieniądze na bilet. Następnie postanowił zamieszkać w Ł. u swojej babki ze strony matki i podjąć pracę w budownictwie, która mogła umożliwić mu szybsze otrzymanie mieszkania.

Sąd Rejonowy ustalił, że w trakcie małżeństwa z A. F. pomiędzy powodem a B. Ś. nie dochodziło do żadnych konfliktów ani nieporozumień. J. F. (1) pomagał teściowi w prowadzeniu gospodarstwa rolnego podczas urlopów. Zdarzało się wielokrotnie, że powód przebywał na urlopie bezpłatnym i w tym czasie zajmował się gospodarstwem rolnym. Wspólnie z B. Ś. postanowili wybudować nowy dom mieszkalny, na który przeznaczył środki finansowe uzyskanie w czasie pracy na kontraktach za granicą. Ponadto powód posadził 2 ha sadu, ogrodził posesję, a także zakupił ciągnik, kultywator oraz wspólnie z teściem wykonał pługi na potrzeby gospodarstwa. Powód cenił B. Ś. za to, że jest osobą bezkonfliktową, wyrozumiałą i w ciągu 24 lat ich znajomości nie był świadkiem nieporozumień pomiędzy nim a pozostałymi członkami rodzinny, co znacznie odbiegało do zachowania jego ojczyma. Powód planował również, że po przejściu na emeryturę wraz z żoną zamieszkają w P. z B. Ś..

Sąd Rejonowy ustalił, że J. F. (1) jest osobowością ekstrawertyczną, bez cech wzmożonej neurotyczności i zachowań psychotycznych. Jest podatny na aprobatę społeczną, ale jednocześnie nie poddaje się łatwo perswazji. Prezentuje wysoką aktywność życiową, przy czym cechuje go nieodporność na zmiany. Wykazuje przeciętne zrównoważenie emocjonalne, typowe w powszechnym przeżywaniu. Ujawnia wysoki poziom uczuć negatywnych, gdy doświadcza przeżyć trudnych do zaakceptowania emocjonalnie. Nadmiar stresu redukuje przez mechanizmy obronne, głownie przez racjonalizację i samoaktywność. Śmierć B. Ś. była dla powoda zdarzeniem traumatycznym, trudnym do zaakceptowania ze względu na jej nagły charakter oraz więź łączącą go z teściem. Zaburzenia emocjonalne w postaci nasilonych uczuć negatywnych trwały przez okres około roku i w tym czasie powód przyjmował leki uspakajające dostępne bez recepty.

Sąd Rejonowy ustalił, że przez okres około 7 miesięcy od wypadku powód korzystał z urlopu bezpłatnego. Przebywał w tym czasie w P., gdzie zajmował się prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Ze względu na kłopoty ze zdrowiem oraz rozpad małżeństwa córki mieszkającej wcześniej z B. Ś., powód zdecydował się na powrót do Ł.. Następnie wspólnie z żoną podjęli decyzję o sprzedaży gospodarstwa rolnego znajdującego się w P.. Ojczym powoda zmarł w 1996 roku, zaś jego matka w 2010 roku. Obecnie powód utrzymuje kontakty jedynie ze swoimi rodzonymi siostrami. Aktualnie u powoda nie występują zaburzenia natury psychologicznej i nie wymaga on leczenia specjalistycznego, czy też terapii.

Sąd Rejonowy ustalił, że w piśmie z dnia 24 stycznia 2014 roku pełnomocnik powoda zwrócił się do pozwanego o zapłatę na rzecz J. F. (1) kwoty 50000 zł tytułem zadośćuczynienia. W piśmie z dnia 27 lutego 2014 roku pozwany odmówił spełnienia świadczenia ze względu na brak podstawy prawnej.

Sąd Rejonowy wskazał dowody, na podstawie których dokonał ustaleń faktycznych, oraz przedstawił swoje stanowisko w zakresie oceny tych dowodów.

Sąd Rejonowy wskazał, że powodowie domagali się zasądzenia zadośćuczynienia za naruszenie ich dóbr osobistych w postaci szczególnej więzi łączącej ich z B. Ś., który zginął w wypadku drogowym spowodowanym przez sprawcę prowadzącego pojazd ubezpieczony u pozwanego w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Pozwany nie kwestionował winy sprawcy wypadku drogowego z dnia 22 września 1998 roku oraz faktu, że kierowany przez niego pojazd był ubezpieczony u pozwanego, ale podnosił, iż powodowie nie wykazali, aby łączyła ich szczególna więź emocjonalna ze zmarłym.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów zawartych w art. 24 § 1 k.c. oraz w art. 448 k.c.

Sąd wskazał, że na mocy ustawy z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), która weszła w życie z dniem 3 sierpnia 2008 roku, dodany został przepis art. 446 § 4 k.c., przewidujący możliwość przyznania przez sąd najbliższym członkom rodzinny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Sąd wskazał, że wprawdzie brak jest możliwości uznania, iż przepis art. 446 § 4 k.c. może stanowić podstawę roszczenia zgłoszonego w niniejszej sprawie, gdyż ustawa z dnia 30 maja 2008 roku nie zawierała szczegółowych uregulowań intertemporalnych dotyczących powołanego przepisu, jednakże nie zasługuje na uwzględnienie stanowisko strony pozwanej, iż w przypadku zdarzenia sprzed dnia 3 sierpnia 2008 roku w ogóle nie istnieją podstawy prawne zasądzenia zadośćuczynienia.

Sąd Rejonowy wskazał, że z ugruntowanego obecnie orzecznictwa Sądu Najwyższego jednoznacznie wynika, iż sąd może przyznać najbliższemu członkowi rodzinny zmarłego zadośćuczynienie za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. także wtedy, gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008 roku wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Sąd Rejonowy wskazał, że w jednym z powołanych orzeczeń Sąd Najwyższy uznał, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 roku mogło stanowić naruszenie dóbr osobistych najbliższych członków rodziny zmarłego.

Sąd Rejonowy uznał, że przepisy art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 448 k.c. stanowią podstawę prawną zasądzenia zadośćuczynienia na rzecz najbliższego członka rodziny zmarłego przed dniem 3 sierpnia 2008 roku.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 23 k.c. i wyjaśnił, że katalog dóbr osobistych określony w powołanym przepisie ma charakter otwarty, gdyż (wymienia) jedynie dobra osobiste, które w praktyce mogą być najczęściej przedmiotem naruszeń. Przedmiot ochrony oparty na podstawie art. 23 i 24 k.c. jest znacznie szerszy. Ochronie podlegają wszelkie dobra osobiste rozumiane jako wartości niematerialne związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym uznaje się za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę. Niewątpliwie rodzina jako związek osób najbliższych, które wiąże szczególna więź wynikająca najczęściej z pokrewieństwa i zawarcia małżeństwa, podlega ochronie prawnej, co dotyczy także ochrony prawa do życia w rodzinie, obejmującego istnienie różnego rodzaju więzi rodzinnych. Dobro rodziny jest bowiem nie tylko wartością powszechnie akceptowaną, ale również uznaną za dobro podlegające ochronie konstytucyjnej, gdyż art. 71 Konstytucji stanowi, że Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej ma obowiązek uwzględniania dobra rodziny. Dobro rodziny wymienia również art. 23 k.r.o., zaliczając obowiązek współdziałania małżonków dla dobra rodziny, którą założyli, do ich podstawowych obowiązków.

Sąd wskazał, że nie ma przeszkód, aby uznać, że szczególna więź emocjonalna między członkami rodziny pozostaje pod ochroną przewidzianą w art. 23 k.c. i 24 k.c. W sytuacji zatem naruszenia tej więzi poprzez spowodowanie śmierci członka rodziny, jego najbliższym przysługując roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia oparte na art. 24 § 1 k.c. i art. 448 k.c.

Sąd wskazał, że uprawnionymi do żądania zadośćuczynienia są wyłącznie członkowie rodziny zmarłego, przy czym muszą być to najbliżsi członkowie tej rodziny. Nie ulega wątpliwości, że jest to węższy krąg podmiotów niż osoby bliskie, ponieważ jest on ograniczony do członków rodziny. Obejmuje on jednak nie tylko małżonka i dzieci zmarłego, ale także innych członków jego rodziny, a więc krewnych, powinowatych lub osoby niepowiązane formalnymi stosunkami prawno-rodzinnymi, jeżeli zmarły pozostawał z nimi faktycznie w szczególnej bliskości powodowanej bardzo silną więzią uczuciową.

Sąd wskazał, że z ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie jednoznacznie wynikało, że pomiędzy A. F. a jej ojcem zachodziła silna więź emocjonalna, powstała na skutek nie tylko pokrewieństwa, ale będąca następstwem długoletnich kontaktów ojca z jedyną córką, w takcie których nie dochodziło do jakichkolwiek nieporozumień, a obie strony mogły liczyć na wzajemne wsparcie oraz pomoc.

Sąd uznał, że tego rodzaju więź powstała także pomiędzy powodem a B. Ś.. Powoływane przez powoda okoliczności, a mianowicie, że:

- pomiędzy nim a zmarłym nie powstawały żadne nieporozumienia,

- szanował B. Ś. za jego cechy charakteru,

- stosunki panujące w jego rodzinie znacznie odbiegały od relacji z jego matką i ojczymem, gdyż wzajemnie się wspierali, udzielali sobie znacznej pomocy w tym materialnej

potwierdzone zostały ustaleniami poczynionymi przez biegłą S. P. oraz świadków M. F. i A. F..

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 11 zd. 1 k.p.c. i wskazał, że z uwagi na to, iż wyrokiem wydanym w sprawie II K 124/99 A. S. (1) został uznany za winnego dokonania przestępstwa z art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 k.k., którego skutkiem była śmierć B. Ś., zdarzenie powodujące szkodę miało charakter bezprawny i stanowiło czyn niedozwolony, zawiniony przez sprawcę.

Sąd uznał, że na skutek zdarzenia z dnia 22 września 1998 roku A. F. i J. F. (1) doznali cierpień psychicznych, a tym samym została wyrządzona im szkoda niemajątkowa pozostająca w związku przyczynowym z powyższym czynem.

W ocenie Sądu Rejonowego utrata ojca w przypadku powódki powinna być oceniana jako naruszenie jednego z podstawowych dóbr osobistych w postaci więzi rodzinnej łączącej rodziców i dzieci w prawidłowo funkcjonującej rodzinie. Treść opinii biegłego S. P. przemawia również za przyjęciem znacznego stopnia doznanej przez powodów krzywdy, z uwagi na to, że utrata B. Ś. stanowiła dla nich wydarzenie traumatyczne, skutkujące powstaniem reakcji żałoby.

W ocenie sądu także nieodwracalność skutków naruszenia oraz stopień winy sprawcy przemawiają za przyjęciem wysokiego stopnia szkody niemajątkowej.

Sąd uznał, że kwotą odpowiedniego zadośćuczynienia dla A. F. będzie kwota 40000 zł, natomiast w odniesieniu do J. F. (1) stopień doznanej krzywdy przemawia za uznaniem, iż odpowiednim zadośćuczynieniem będzie kwota 20000 zł.

Zdaniem Sądu Rejonowego, w rozpoznawanej sprawie brak jest podstaw, aby podzielić zarzut strony pozwanej, że wysokość zadośćuczynienia przysługującego powodom powinna zostać obniżona ze względu na przyczynienie się B. Ś. polegające na poruszaniu się nieprawidłową stroną jezdni.

W ocenie Sądu w przypadku powodów na uwzględnienie zasługuje żądanie zasądzenia odsetek ustawowych od zasądzonych kwot zadośćuczynienia od dnia 28 lutego 2014 roku1 do dnia zapłaty.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych i wskazał, że w piśmie z dnia 27 lutego 2014 roku pozwany poinformował powodów o odmowie spełnienia zgłoszonego przez nich roszczenia. Od tej daty pozwany pozostawał w zwłoce w spełnieniu świadczenia, a tym samym brak było podstaw, aby kwestionować żądanie zasądzenia odsetek ustawowych od dnia 28 lutego 2014 roku2.

Sąd wskazał, że z uwagi na to, iż A. F. domagała się zasadzenia odsetek ustawowych od dnia 27 lutego 2014 roku, roszczenie w tym zakresie zostało oddalone.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c.

*

Od wyroku z dnia 12 kwietnia 2016 roku apelację wniósł (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., reprezentowany przez pełnomocnika, wskazując, że zaskarża wyrok w części obejmującej rozstrzygnięcia zawarte w punktach 4 i 6.

Pozwany zarzucił:

„1. naruszenie przepisów prawa materialnego:

naruszenie art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i art. 24 § 1 k.c. poprzez ich zastosowanie w sytuacji, gdy więź pomiędzy zmarłym B. Ś. a powodem nie była tego rodzaju, że uzasadniała zasądzenie na rzecz powoda kwoty w wysokości 20.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia w sytuacji, gdy:

- powód i B. Ś. nie byli spokrewnieni, lecz jedynie spowinowaceni, a więc B. Ś. nie był dla powoda osobą najbliższą, zaś ich wzajemne relacje nie wykraczały poza typowe, normalne stosunki pomiędzy zięciem i teściem;

- powód nie prowadził z teściem wspólnego gospodarstwa domoego i posiadał własną rodzinę, której członkowie zaliczali się do kręgu osób najbliższych powoda, zaś dobre relacje powoda ze zmarłym teściem wynikały przede wszystkim z faktu, że powód był małżonkiem jego córki;

- od dnia zdarzenia minęło już ponad 17 lat a upływ tak długiego okresu czasu z pewnością spowodował przynajmniej częściowe przezwyciężenie ujemnych przeżyć wywołanych śmiercią B. Ś.;

- proces żałoby występujący u powoda miał przebieg typowy, a ponadto powód w związku ze śmiercią teścia nie podejmował leczenia psychologicznego czy psychiatrycznego”.

Pozwany wniósł o:

„l/ zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie w całości powództwa J. F. (2);

2/ zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obciążenie stron kosztami postępowania przed sądem I instancji z uwzględnieniem wyniku postępowania apelacyjnego, stosownie do norm prawem przepisanych;

3/ zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych”.

÷

W odpowiedzi na apelację powód, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie apelacji pozwanego oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 190-192).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanego popierał apelację (k. 203v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest zasadna w całym zakresie zaskarżenia, chociaż podniesione w niej zarzuty są zasadne tylko częściowo.

Zakresem zaskarżenia wynikającym z apelacji pozwanego objęte są jedynie rozstrzygnięcia zawarte w punktach 4 i 6 wyroku z dnia 12 kwietnia 2016 roku, dotyczące sprawy z powództwa J. F. (1), a w związku z tym tylko w tym zakresie Sąd Okręgowy rozpoznał i rozstrzygnął apelację.

Trafne jest stanowisko Sądu pierwszej instancji co do tego, że w rozpoznawanej sprawie podstawy prawnej oceny zasadności powództwa nie mógł stanowić przepis art. 446 § 4 k.c. Przepis ten został dodany do Kodeksu cywilnego przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116 z 2008 r., poz. 731) i wszedł w życie w dniu 3 sierpnia 2008 roku.

Przepis art. 446 § 4 k.c. nie ma mocy wstecznej, co oznacza, że odnosi się jedynie do stanów faktycznych zaistniałych od chwili jego wejścia w życie. Wejście w życie tego przepisu oraz jego treść nie są jednak bez znaczenia dla wykładni tych przepisów, które Sąd pierwszej instancji przyjął za podstawę prawną rozstrzygnięcia, uznając, że stan faktyczny sprawy uzasadnia przyjęcie, że J. F. (1) przysługuje roszczenie o przyznanie przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę

Przepis 446 § 4 k.c. stanowi, że sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Usytuowanie tego przepisu w Kodeksie cywilnym wskazuje, że łączy się on ściśle ze stanem faktycznym, do którego nawiązuje przepis art. 446 § 1 k.c., a mianowicie z sytuacją, w której wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego.

Wprowadzenie do Kodeksu cywilnego przepisu art. 446 § 4 k.c. łączyło się z zamiarem ustawodawcy rozszerzenia ochrony osób będących najbliższymi członkami rodziny zmarłego poszkodowanego, który zmarł wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia spowodowanego czynem niedozwolonym innej osoby.

Do dnia 2 sierpnia 2008 roku najbliższym członkom rodziny zmarłego przysługiwało roszczenie o zapłatę stosownego odszkodowania, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej (art. 446 § 4 k.c.).

Najbliższym członkom rodziny zmarłego mogły również przysługiwać roszczenia o naprawienie szkody majątkowej przewidziane w art. 446 § 1 i 2 k.c., o ile spełniali przesłanki przewidziane w tych przepisach, przy czym przepisy te nie ograniczały kręgu osób uprawnionych jedynie do najbliższych członków rodziny zmarłego.

Brak było natomiast podstawy prawej dla roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia za krzywdę, doznaną przez kogokolwiek (w tym najbliższych członków rodziny poszkodowanego) przez sam tylko fakt śmierci poszkodowanego, który zmarł wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia spowodowanego czynem niedozwolonym innej osoby.

Brak do dnia 2 sierpnia 2008 roku w systemie prawa cywilnego regulacji prawnej odpowiadającej treścią przepisowi art. 446 § 4 k.c. powodował, że w orzecznictwie występowały wypadki rozszerzającej wykładni przepisu art. 446 § 3 k.c., przez objęcie nim szkód niematerialnych, polegających na obiektywnym pogorszeniu pozycji życiowej najbliższego członka rodziny zmarłego w świecie zewnętrznym3, czy też przez szerokie rozumienie szkody majątkowej polegającej na znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej najbliższego członka rodziny zmarłego4.

W orzecznictwie zajęto również stanowisko co do możliwości zastosowania przepisów art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., jako podstawy prawnej roszczenia o zadośćuczynienie, przysługującego osobie, której dobro osobiste zostało naruszone przez śmierć poszkodowanego, który zmarł wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia spowodowanego czynem niedozwolonym innej osoby5. W tym wypadku zadośćuczynienie przysługuje nie za krzywdę, doznaną przez kogokolwiek (w tym najbliższych członków rodziny poszkodowanego) przez sam tylko fakt śmierci poszkodowanego, który zmarł wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia spowodowanego czynem niedozwolonym innej osoby, ale za naruszenie określonego dobra osobistego, które to naruszenie spowodowane było czynem niedozwolonym innej osoby, powodującym śmierć osoby fizycznej wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Za dobro osobiste została uznana więź emocjonalna ze zmarłym, więź rodzinna ze zmarłym, czy też wreszcie szczególna więź rodzinna ze zmarłym.

Należy przyjąć, że pod względem przedmiotowym przepis art. 446 § 4 k.c. określa znacznie szerszy zakres wypadków, w których przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie, w stosunku do wypadków określonych w art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c.

Dyskusyjny jest natomiast pogląd, że gdy chodzi o skutki śmierci poszkodowanego, że przepis art. 446 § 4 k.c. ograniczył pod względem podmiotowym zastosowanie przepisów art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c.6 Wydaje się raczej, że przepis art. 446 § 4 k.c. przyznał osobom wskazanym w jego treści szerszy zakres uprawnień w stosunku do zakresu uprawnień, jakie wynikają z przepisów art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. Zamiarem ustawodawcy wprowadzającego przepis art. 446 § 4 k.c. nie było ograniczenie uprawnień najbliższych członków rodziny zmarłego, ale jego rozszerzenie.

Z powyższych rozważań wynika, że przepisy art. 448 k.p.c. w zw. z art. 24 § 1 k.p.c. nie mogą być interpretowane w taki sposób, że pod względem przedmiotowym są one tożsame zakresem z przepisem art. 446 § 4 k.c., czy też są nawet od niego szersze.

W rozpoznawanej sprawie nie są prawidłowe ustalenia Sądu pierwszej instancji co do tego, że po stronie J. F. (1) istniało dobro osobiste tego rodzaju, którego naruszenie uzasadniałoby przyznanie odpowiedniego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Za dobro osobiste osoby fizycznej, podlegające tym samym ochronie na podstawie art. 448 k.c., nie może być uznany sam tylko fakt pokrewieństwa lub powinowactwa z inną osobą. Teza przeciwna rodziłaby wprost pytanie o zakres pokrewieństwa lub powinowactwa podlegający ochronie, to jest o linię i stopień pokrewieństwa lub powinowactwa, a ponadto czyniłaby całkowicie zbędną regulację zawartą w art. 446 § 4 k.c. w odniesieniu do krewnych i powinowatych. Z punktu widzenia zasad wykładni przepisów prawa nie jest dopuszczalne przyjęcie, że przepis prawa jest zbędny.

Dobrem osobistym podlegającym ochronie na podstawie art. 448 k.c. może być natomiast co najwyżej szczególna więź rodzinna, która występowała pomiędzy osobą żyjącą a osobą, która zmarła wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia spowodowanego czynem niedozwolonym innej osoby. Przy ustaleniu, czy w konkretnym wypadku taka więź istnieje, należy wziąć pod uwagę nie tylko elementy subiektywne, ale także elementy obiektywne. Nie wystarczy zatem ocena relacji psychicznej istniejącej pomiędzy osobą żyjącą a osobą, która zmarła wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, ale konieczna jest również ocena elementów obiektywnych, które wyznaczają relację między dwiema osobami.

Należy uznać, że w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy stosunki pomiędzy J. F. (1) a B. Ś. nie wykraczały poza relacje występujące w prawidłowo funkcjonującej rodzinie. Przede wszystkim należy jednak zwrócić uwagę, że występujące w sprawie elementy obiektywne wykluczają możliwość przyjęcia, że między J. F. (1) a B. Ś. istniała szczególna więź rodzinna, która może być uznana za dobro osobiste. J. F. (1) i A. F. zawarli związek małżeński w 1974 roku. Od tego czasu J. F. (1) i A. F. do chwili obecnej zamieszkiwali w Ł. i tam koncentrowało się ich życie osobiste, rodzinne i zawodowe. W Ł. urodziły się ich dwie córki i tam wychowały się. Życie rodzinne J. F. (1) koncentrowało się zatem od 1974 roku w Ł. i tam funkcjonowała utworzona z żoną i córkami rodzina w znaczeniu ścisłym. Po uzyskaniu przez córki pełnoletniości J. F. (1) nadal mieszkał w Ł. z żoną. (...) oddalona jest od miejscowości P. w województwie (...) o 300 km.

Sam fakt, że J. F. (1) i A. F. przyjeżdżali do miejscowości P. w okresie urlopów i na czas świąt, jest okolicznością wskazującą na prawidłowo funkcjonującą rodzinę w szerokim znaczeniu. Rodzina J. F. (1) w znaczeniu ścisłym miała swoje centrum życiowe i funkcjonowała w Ł., a nie w P.. Nawet po śmierci swojej teściowej, a mamy A. F., J. F. (1) i A. F. zamieszkiwali w Ł., a B. Ś. mieszkał przez okres trzech lat sam. Dopiero w 1996 roku do P. przeniosła się jedna z córek powoda ze swoim mężem.

Zwrócić należy również uwagę, że A. F. i J. F. (1) nie przenieśli swojego centrum życiowego do P. nawet wówczas, gdy w latach osiemdziesiątych, w bliżej nieustalonym roku, B. Ś. i jego żona przekazali A. F. i J. F. (1) gospodarstwo rolne w P.. Gospodarstwo to faktycznie było prowadzone nadal przez B. Ś. i jego żonę, z czego można wnosić, że jednym z celów przekazania tego gospodarstwa córce i zięciowi było nabycie przez B. Ś. lub jego żonę praw do świadczeń z ubezpieczenia rolniczego.

Będąc współwłaścicielem nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i planując przenieść się na emeryturze do P., A. F. i J. F. (1) niewątpliwie czynili w latach dziewięćdziesiątych nakłady na to gospodarstwo, co jednak jeszcze nie oznacza, że jest to przejaw szczególnej więzi rodzinnej J. F. (1) z B. Ś.. A. F. i J. F. (1) czynili inwestycje na nieruchomościach, które stanowiły ich własność.

W związku z powyższym należy uznać, że nie są prawidłowe ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji co do tego, że między J. F. (1) a B. Ś. istniała szczególna więź rodzina podlegająca ochronie na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c.

Uzasadniony jest zatem zarzut podniesiony w punkcie „II.1.” akapit pierwszy i drugi apelacji, z takim zastrzeżeniem, że dotyczy on w istocie ustalenia faktycznego Sądu pierwszej instancji, nie zaś prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego.

Zarzuty przytoczone w punkcie „II.1.” akapit trzeci i czwarty części wstępnej apelacji mają znaczenie drugorzędne dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż odnoszą się one do zagadnienia wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. W związku z tym, że powództwo J. F. (1) nie jest zasadne co do samej zasady, bezprzedmiotowa staje się kwestia wysokości dochodzonego roszczenia.

Ubocznie należy jedynie wskazać, że upływ czasu od chwili zdarzenia powodującego naruszenie dobra osobistego do wystąpienia z żądaniem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę tylko w szczególnych wypadkach może mieć wpływ na zasadę roszczenia o to zadośćuczynienie.

Z punktu widzenia zasady roszczenia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę bez znaczenia jest również okoliczność, czy wyrządzona krzywda wymagała podjęcia leczenia psychologicznego lub psychiatrycznego, czy też nie.

÷

W związku z powyższym, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok:

1) w punkcie 4 w ten sposób, że oddalił powództwo J. F. (1) również w części obejmującej żądanie zasądzenia od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz J. F. (1) kwoty 20000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 28 lutego 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2) w punkcie 6 w ten sposób, że zasądził od J. F. (1) na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Zmiana zaskarżonego wyroku w punkcie 6 jest konsekwencją zmiany tego wyroku w punkcie 4. W związku z tym, że powództwo J. F. (1) zostało ostatecznie oddalone w całości, powód jest stroną przegrywającą sprawę w całości w pierwszej instancji. Powinien zatem zwrócić pozwanemu koszty procesu za pierwszą instancję.

Koszty te obejmują wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, ustalone na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 – tekst jednolity ze zmianami) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.).

*

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od J. F. (1) na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 4600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja pozwanego została uwzględniona w całości, powód jest stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Powinien zatem zwrócić pozwanemu koszty poniesione przez pozwanego w postępowaniu odwoławczym. Koszty te obejmują:

a) opłatę od apelacji – 1000 zł (k. 175),

b) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 3600 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804) w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016 roku, poz. 1667) w wysokości 75% stawki minimalnej, z uwagi na to, że w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny co w drugiej instancji.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Andrzej Mikołajewski Dariusz Iskra Marta Postulska-Siwek

1 W tym miejscu znajduje się w uzasadnieniu wyroku oczywista omyłka. Chodzi o dzień 28 lutego 2014 roku, a nie dzień 28 lutego 2012 roku.

2 Jak w przypisie poprzednim.

3 Por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 22 lipca 2004 roku, II CK 479/03, Lex nr 585760.

4 Por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 25 lutego 2004 roku, II CK 17/03, Lex nr 328991.

5 Por. uchwałę SN z dnia 13 lipca 2011 roku, III CZP 32/11, OSN C 2012, z. 1, poz. 10.

6 Por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 13 lipca 2011 roku, III CZP 32/11, OSN C 2012, z. 1, poz. 10.