Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Lublinie

Formularz UWO

Sygnatura akt

IV Ko 879/24

1. WNIOSKODAWCA

T. P.

1.ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.

250.000 zł

Ustawowe za opóźnienie, liczone od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

3.

Inne

1.

Zasądzenie kosztów ustanowienia pełnomocnika według norm przepisanych.

1.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

Wnioskodawca T. P. został w dniu 16 maja 1984 r. zatrzymany przez funkcjonariuszy WUSW w C. a następnie tymczasowo aresztowany postanowieniem Prokuratury Rejonowej w Chełmie z dnia 18 maja 1984 r. w związku z przedstawionym mu zarzutem udziału w działalności nielegalnych struktur NSZZ „Solidarność”. Postępowanie w niniejszej sprawie zostało umorzone postanowieniem Sądu Rejonowego wC. z dnia 24 lipca 1984 r. w sprawie sygn. Akt II K 600/84 na podstawie ustawy o amnestii z dnia 21 lipca 1984 r. Na skutek tej decyzji 2 sierpnia 1984 r. T. P. został zwolniony z Zakładu Karnego w C.. W chwili aresztowania wnioskodawca zatrudniony był w C. jako frezer i tokarz, jego wynagrodzenie było niższe od ówczesnej średniej krajowej. Był żonaty miał dwie córki w wieku 16 i 10 lat. Jego żona pracowała w księgowości i miała wyższe wynagrodzenie od represjonowanego. Warunki w Zakładzie Karnym w C. były ciężkie, więźniowie polityczni byli źle traktowani przez funkcjonariuszy służb więziennych, represjonowany był przez nich bity i poniżany. Wyżywienie było słabe a warunki sanitarne bardzo trudne , brakowało środków do dezynfekcji.

Wyrokiem z dnia 9 marca 1993 r. Sąd Najwyższy w sprawie sygn.. akt II KRN 23/93 uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 24.07.1984 r. w sprawie II K 600/84 i postępowanie karne przeciwko T. P. umorzył na podstawie art. 11 pkt 1 k.p.k. wobec niepopełnienia przestępstwa.

Po zapadnięciu tego orzeczenia represjonowany wystąpił z wnioskiem do Sądu Wojewódzkiego w Lublinie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za oczywiście bezzasadne tymczasowe aresztowanie. Początkowo (we wniosku) domagał się zasądzenia kwoty 30 milionów starych złotych ostatecznie domagając się zasądznie odszkodowania w wyskości 6.400 złotych i zadośćuczynienia w kwocie 4.000 złotych.

Sąd Wojewódzki w Lublinie wyrokiem z dnia 8 października 1997 r. zasądził na rzecz represjonowanego łączną kwotę 4.380 złotych (w tym 2.500 złotych stanowiło zadośćuczynienie).

Odpisy postanowień w przedmiocie tymczasowego aresztowania

14, 15

Odpis świadectwa zwolnienia

11

Kopia dokumentów archiwalnych

17-23

Zeznania wnioskodawcy

76v-77v

Odpis postanowienia S.W. w L. sygn.. akt. IV Ko 750/93

24-25

Pisma IPN wraz z elektroniczną kopią akt IPN Lu 226/9 oraz materiałami archiwalnymi

48-49

52-71

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

1.ocena DOWODów

0.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

zeznania wnioskodawcy

Sąd obdarzył je wiarą, jako rzeczowe i spójne. Nie dopatrzono się, aby ich autor próbował celowo zakłamywać fakty, bądź pomijać jakiekolwiek interesujące sąd kwestie. W świetle jego relacji znajdującej potwierdzenia w dowodach z dokumentów archiwalnych stan faktyczny w niniejszej sprawię także wskazany we wniosku był bezsporny

Dowody z dokumentów zgromadzone w aktach sprawy

Dowody bezsprzeczne, brak podstaw do kwestionowania ich rzetelności i prawdziwości. Zawarte w nich informacje w sposób spójny wyjaśniają okoliczności sprawy niniejszej.

0.1.4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

art. 11 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U.2018.2099 t.j.)

artykuł 359 § 1 kodeksu cywilnego

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

T. P. był aresztowany w okresie od 16.05.1984 r. do 2.08.1984 r. w związku podejmowaniem działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Prowadzone wobec niego postępowanie zostało umorzone wyrokiem Sądu Najwyższego postanowieniem z dnia 9 marca 1993 r. w sprawie sygn. akt II KRN 23/93 na podstawie odpowiednika dzisiejszego art. 17 § 1 pkt 1 kpk. Z uwagi na powyższe represjonowanemu przysługiwało od Skarbu Państwa roszczenie o odszkodowanie zadośćuczynienie za doznaną krzywdę na podstawie ustawy lutowej. Ponieważ represjonowany otrzymał odszkodowanie i zadośćuczynienie za opisany wyżej okres tymczasowego aresztowania w trybie przewidzianym przepisami k.p.k., Sąd musiał rozstrzygnąć (aprobując pogląd wyrażony przez S. A. we Wrocławiu zawarty w wyroku z dnia 5.04. 2012 r. w sprawie sygn. akt II AKa 83/12), czy względy słuszności przemawiają za przyznaniem represjonowanemu zadośćuczynienia uzupełniającego. Postanowieniem S.W. w L. z dnia 8.10.1997 r. represjonowany uzyskał zadośćuczynienie w wysokości 2.500 złotych (domagał się w tym zakresie kwoty 4.000 złotych). Przeciętne wynagrodzenie miesięczne w 1997 r. (a jak wyżej wskazano takie uzyskiwał represjonowany) wynosiło 1062 złote. W ocenie Sądu przyznanie T. P. zadośćuczynienia za miesiąc pozbawienia wolności w wysokości jego zwykłego miesięcznego dochodu z tytułu świadczenia pracy było niewystarczające, stąd należy przyjąć, że przysługuje mu zadośćuczynienie uzupełniające.

Inne

3.

1.

§ 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U.2018.2099 t.j.) w zw. z art. § 11 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) tj. z dnia 3 stycznia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Koszty postępowania w sprawach objętych ustawą o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U.2018.2099 t.j.), w tym z tytułu ustanowienia pełnomocnika, ponosi Skarb Państwa. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika jest określana zgodnie z treścią Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) tj. z dnia 3 stycznia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 265), które przewiduje, iż stawki minimalne za prowadzenie spraw o odszkodowanie za niesłuszne skazanie lub ukaranie, aresztowanie lub zatrzymanie, w tym spraw wynikających z przepisów o uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, wynoszą 240 zł.

1.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

Sformułowane przez wnioskodawcę i jego pełnomocnika żądanie zasądzenia zadośćuczynienia uzupełniającego w kwocie 250.000 zł jest wygórowane.

Dla wykładni pojęcia „zadośćuczynienie”, o jakim mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, miarodajne są przepisy prawa cywilnego materialnego, a zwłaszcza art. 445 § 1 k.c., z którego wynika, że zadośćuczynienie winno być „odpowiednie”. Pojęcie „odpowiedniej sumy” (art. 445 § 1 k.c.) ma charakter niedookreślony, jednakże orzecznictwo wskazuje kryteria, którymi należałoby kierować się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Winno ono mieć charakter kompensacyjny, a więc musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną. Nie może jednakże być wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy. Zatem „wartość odpowiednia” to kwota zawarta w granicach odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Indywidualny charakter zadośćuczynienia przesądza o tym, że ostateczne ustalenia, jaka konkretnie kwota jest „odpowiednia” z istoty swej należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, co niewątpliwie nie oznacza też dowolności, czy zasądzania symbolicznych kwot (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2008 r. w sprawie III KK 349/07 Lex 346707; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2009 r. w sprawie WA 24/09,OSNwSK 2009/1/1524, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2005 roku w sprawie II KK 54/05, LEX nr 152495; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2005 roku w sprawie V KK 431/04, LEX nr 149653). Tylko bowiem całościowo ujęte skutki niesłusznego pozbawienia wolności winny stanowić o takim ukształtowaniu wysokości zadośćuczynienia, by nie miało ono jedynie symbolicznego charakteru, a odzwierciedlało adekwatnie doznaną krzywdę, nie było przy tym jednocześnie nadmierne i nie naruszało funkcji kompensacyjnej.

W kontekście kategorii spraw wszczynanych w trybie ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w judykaturze panuje opinia, iż zadośćuczynienie za doznaną krzywdę winno być mierzone także współczesnym standardem społeczeństwa i winno być ustalane z umiarem, w granicach przystających do aktualnych warunków życia i przeciętnej stopy życiowej, tak by nie służyło wzbogaceniu się (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22 sierpnia 2013 r. w sprawie II AKa 264/13,LEX nr 1388790).

W ocenie Sądu adekwatnym zadośćuczynieniem dla represjonowanego T. P. winna być dwukrotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdy miesiąc pozbawienia wolności zatem pełne zadośćuczynienie winno kształtować się na poziomie pięciokrotności tego wskaźnika. Ponieważ średnie miesięczne wynagrodzenie wg. GUS w 2024 r. wynosiło ok. 8.000 złotych pełne zadośćuczynienie winno wynosić 40.000 złotych, zaś uzupełniające połowę tej kwoty. Powstała w ten sposób kwota 20 000 zł przyznanego zadośćuczynienia uzupełniającego wydaje się odpowiednią i jakkolwiek nie zrekompensuje w pełni doznanych krzywd, jednak w wymiarze materialno-finansowym jest adekwatnym odzwierciedleniem ich rozmiaru i odczuwalną wartością ekonomiczną. Trudno przecież w ogóle mówić przy zadośćuczynieniu o pełnej ekwiwalentności. Nie jest bowiem możliwe pełne ujęcie w kategoriach ekonomicznym ujemnych doznań psychicznych i fizycznych doznanych przez represjonowanego.

Zgodnie z przyjętą praktyką orzeczniczą zasądzono odsetki ustawowe liczone od daty uprawomocnienia się wyroku.

Inne

1.Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1.KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV

Kosztami postępowania Sąd obciążył Skarb Państwa stosownie do art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U.2018.2099 t.j.)

1.PODPIS

………………………………………………….

Andrzej Wach