Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2019 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący – Sędzia S.O. Dorota Stańczyk

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Beata Pełczyńska

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2019 roku w Lublinie

sprawy A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 15 lutego 2018 roku znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala wnioskodawcy A. K. prawo do emerytury od dnia (...) roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz A. K. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 952/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 15 lutego 2018 roku odmówił A. K. prawa do emerytury wcześniejszej, przyznawanej na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2018, poz. 1270, tekst jedn. ze zm.) w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983, nr 8, poz. 43, tekst jedn. ze zm.). W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład wyjaśnił, że do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w M. od dnia 1 września 1975 roku do dnia 31 marca 1982 roku, ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 20 stycznia 2012 roku nie wpisano prac zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Ponadto stanowisko mechanika nie pokrywa się ze stanowiskiem wpisanym w świadectwie pracy z dnia 31 marca 1982 roku oraz w zaświadczeniu Rp-7 z dnia 25 kwietnia 2003 roku, gdzie wskazano stanowisko tokarza (decyzja k. 34 akt ZUS).

A. K. złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że w nieuwzględnionym okresie pracował na stanowisku mechanika, wykonując prace w kanale remontowym. Wskazane w świadectwie pracy stanowisko tokarza jest natomiast w jego ocenie nieprawidłowe i wynika, w jego ocenie, z faktu, że w świadectwie ukończenia szkoły zawodowej figuruje właśnie zawód wyuczony tokarz. (odwołanie k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 6-7 a.s.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, co następuje:

A. K., urodzony dnia (...), w dniu 3 listopada 2017 roku złożył wniosek o emeryturę, do którego dołączył dokumentację poświadczającą okresy zatrudnienia. Zgodnie ze świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 20 stycznia 2012 roku podczas zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w M. z siedzibą w Ż. w okresie od dnia 1 września 1975 roku do dnia 31 marca 1982 roku wykonywał pracę na stanowisku mechanika (wniosek k. 1-3, świadectwo k. 5 akt ZUS).

Decyzją z dnia 30 listopada 2017 roku organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury z powodu nieudowodnienia wymaganego 25-letniego stażu ogólnego oraz z powodu braku wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ uwzględnił 22 lata, 8 miesięcy i 1 dzień (decyzja k. 11 akt ZUS).

W dniu 14 grudnia 2017 roku A. K. złożył wniosek o uwzględnienie do okresów składkowych i nieskładkowych pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 28 listopada 1973 roku do dnia 31 sierpnia 1975 roku, na okoliczność czego dołączył m.in. oświadczenie w sprawie braku dokumentów oraz pisemne zeznania świadków. Ponadto wniósł o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa (wnioski k. 12, 18, oświadczenie k. 13, zeznania k. 14-15 akt ZUS).

Decyzją z dnia 10 stycznia 2018 roku organ rentowy odmówił wnioskodawcy przyznania emerytury z powodu nieudowodnienia 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ uwzględnił 7 lat, 6 miesięcy i 9 dni takich okresów (decyzja k. 21 akt ZUS).

W dniu 2 lutego 2018 roku A. K. ponownie złożył wniosek o emeryturę. Dołączył do niego świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 1 lutego 2018 roku, na okoliczność wykonywania takiej pracy podczas zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w M. w okresie od dnia 1 kwietnia 1982 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku (wniosek k. 22-24, świadectwo pracy w warunkach szczególnych k. 31 akt ZUS).

Zaskarżoną decyzją z dnia 15 lutego 2018 roku odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury wcześniejszej z powodu nieudowodnienia 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Organ uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienie w (...) w M. w łącznym wymiarze 9 lat, 6 miesięcy i 13 dni, nie uwzględniając zatrudnienia w (...) w M. od dnia 1 września 1975 roku do dnia 31 marca 1982 roku. Organ wskazał na rozbieżności w określeniu zajmowanego stanowiska w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 20 stycznia 2012 roku z zaświadczeniem Rp-7 z dnia 25 kwietnia 2003 roku oraz świadectwem pracy z dnia 31 marca 1982 roku, złożonymi do wniosku o ustalenie kapitału początkowego (decyzja k. 34 akt ZUS; świadectwo pracy k. 4, zaświadczenie Rp-7 k. 5 akt kapitałowych ZUS).

A. K. w dniu 20 czerwca 1975 roku ukończył naukę w (...) Szkole Zawodowej Ministerstwa Oświaty i Wychowania w R. w zawodzie tokarza (odpis świadectwa k. 4 części A akt osobowych – k. 23 a.s.; kserokopia świadectwa k. 5 a.s.).

Z dniem 1 września 1975 roku na podstawie umowy o pracę wnioskodawca został zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w M. na stanowisku mechanika (umowa o pracę k. 4 części B akt osobowych – k. 23 a.s.).

Wnioskodawca wykonywał swoją pracę w Zakładzie Usług (...), który znajdował się w R.. Zakład obsługiwał okoliczne Kółka Rolnicze, wykonując na ich rzecz naprawę ciągników rolniczych oraz pozostałego sprzętu. Zatrudnieni w nim mechanicy byli podzieleni na dwie grupy: jedna zajmowała się naprawą maszyn w kanale remontowym, a druga naprawą innych urządzeń, takich jak kosiarki i pługi. Druga grupa pracowała na powierzchni. A. K. był przydzielony do pierwszej grupy, pracującej w kanale remontowym. W zakładzie znajdował się jeden kanał, na którym jednocześnie mogły znajdować się trzy ciągniki. Przy każdym z nich pracowało po dwóch mechaników. W ramach swoich obowiązków wnioskodawca wykonywał prace naprawcze ciągników oraz maszyn rolniczych. Wymieniał oleje silnikowe, elementy układu hamulcowego, tłoki, pierścienie oraz wałki. Wszystkie niezbędne prace wykonywane były w kanale remontowym. W razie potrzeby jeden z mechaników wychodził z kanału, aby dokonać czynności od góry, co wynikało z konieczności pomocy mechanikowi znajdującemu się na dole. Wnioskodawca 1-2 razy w roku dokonywał również przeglądu technicznego samochodów marki S., N. i Ż., przegląd trwał 2-3 godziny i odbywał się w kanale remontowym. Czas jego pracy wynosił 8 godzin, przy czym w okresie wiosennym i letnim wnioskodawca pracował dłużej. Raz w miesiącu, na polecenie kierownika dokonywał też innych czynności tj. spawanie, naprawa zamków czy wymiana żarówek, ale czynności te trwały jedynie około 10-15 minut. W zakładzie w R., w którym pracował nie było tokarki, skarżący nie pracował jako tokarz (zeznania wnioskodawcy k. 30v-31, 39 a.s.; zeznania J. M. k. 38 a.s.; zeznania S. T. k. 38v a.s.).

W trakcie zatrudnienia w (...) w M. wnioskodawca podjął naukę w technikum od 1978 roku. W dniu 7 czerwca 1981 roku ukończył naukę w Technikum Mechanicznym dla Pracujących w M., uzyskując prawo używania tytułu mechanika o specjalności budowa maszyn (zgoda na podjęcie nauki k. 1 części C akt osobowych, odpis świadectwa k. 14 części B akt osobowych – k. 23 a.s.; kserokopia świadectwa k. 5, 19 a.s.).

Umowa o pracę została rozwiązana z dniem 31 marca 1982 roku na podstawie porozumienia stron (porozumienie w aktach osobowych – k. 23 a.s.).

Stan faktyczny w sprawie został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów oraz z zeznań świadków i wnioskodawcy.

Zeznania świadków zostały uznane w całości za wiarygodne. J. M. pracowała z wnioskodawcą w R. jako fakturzystka-dyspozytor. Do jej obowiązków należało m.in. zlecanie mechanikom dokonania remontu maszyn. Dzięki temu była bezpośrednim świadkiem wykonywania przez wnioskodawcę prac wyjaśniając, że był on przydzielony do grupy pracowników zajmujących się remontami wyłącznie w kanale. Wskazała również, że wnioskodawca nie pracował jako tokarz.

Powyższe okoliczności zostały potwierdzone zeznaniami S. T., który pracował z wnioskodawcą jako mechanik, w tym również często pracował z nim w parze przy remontach jednego ciągnika. Świadek wyjaśnił, że wszystkie prace wykonywane były w kanale remontowym, a wyjście z kanału wiązało się z koniecznością pomocy od góry. Był to jedyny sposób dokonania naprawy. Świadek zeznał również, że w okresie wiosennym i letnim czas pracy przekraczał 8 godzin dziennie.

Zeznania A. K. również zasługują na uwzględnienie. Są spójne z zeznaniami świadków oraz dokumentami, w szczególności z zawartymi w aktach osobowych. Wnioskodawca sprecyzował, że czas pracy często wynosił ponad 8 godzin, w związku z czym około 15 % czasu przeznaczał na przerwy śniadaniową oraz obiadową. W razie konieczności, na co zwracał uwagę S. T., wykonywał również pracę poza kanałem, jednak zawsze wynikało to z konieczności dokonania naprawy w sposób poprawny. Pozostałe czynności zlecane były natomiast sporadycznie.

Dowody z dokumentów zostały co do zasady obdarzone wiarą przez Sąd. Nie były one kwestionowane przez strony poza świadectwem pracy z dnia 31 marca 1982 roku oraz w zaświadczeniem Rp-7 z dnia 25 kwietnia 2003 roku, zgodnie z którymi wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku tokarza. Okoliczności te zostały jednak wyjaśnione zeznaniami oraz oryginalną dokumentacją pracowniczą znajdującą się w aktach osobowych. Należy podkreślić, że zawarta ze skarżącym umowa pracę z dnia 28.08.1975r. oraz pozostałe dokumenty w postaci angaży zgromadzone w aktach osobowych wskazują, że wnioskodawca zajmował stanowisko mechanika, a nie tokarza. W tym kierunku kształcił się również, za pozwoleniem zakładu pracy, w Technikum Mechanicznym dla Pracujących. Wnioskodawca posiadał wykształcenie zawodowe w zawodzie tokarza, jednak w trakcie zatrudnienia w (...) w M. przez cały okres pracował jako mechanik. Z tych względów dokumentacja w postaci świadectwa pracy wystawionego w dniu 31.03.1982r, w zakresie, w jakim wskazuje , że pracował na stanowisku tokarza , nie jest wiarygodna, jako sprzeczna z pozostałymi dokumentami pracowniczymi oraz zeznaniami świadków i wnioskdoacy.

Sąd Okręgowy w Lublinie zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Jak stanowi art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018, poz. 1270, tekst jedn. ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Według art. 32. ust. 2 cytowanej ustawy za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Ponadto zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43, tekst jedn. ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W rozpatrywanym stanie faktycznym wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat (w dniu (...) roku), złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, a ponadto na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał natomiast, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych z uwagi na rozbieżne określanie stanowiska pracy wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w (...) w M. w świadectwach pracy i zaświadczeniu Rp-7. Organ uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych łącznie 9 lat, 6 miesięcy i 13 dni.

Sąd Okręgowy przypomina, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym i w postępowaniu sądowym jest traktowane jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. (wyrok SN z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, Legalis nr 265766). Z tego względu pracownik może za pomocą innych środków dowodowych wykazywać okoliczności wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Należy mieć również na uwadze treść art. 473 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd rozpoznający sprawę z zakresu ubezpieczeń społecznych, przy ustalaniu spornych okoliczności może korzystać z wszelkich środków dowodowych, w szczególności może w celu sprawdzenia faktów niewynikających dostatecznie z treści przedłożonych do sprawy dokumentów przeprowadzić dowód ze świadków lub z przesłuchania stron. Regulacja ta ma pierwszeństwo przed instrukcyjną normą przewidzianą w § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, zgodnie z którą okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów resortowych.

W toku niniejszego postępowania, na podstawie dowodów z zeznań świadków, zeznań wnioskodawcy przesłuchanego w trybie art. 299 k.p.c. w zw. z art. 304 k.p.c. oraz dowodów z dokumentów Sąd ustalił, że w trakcie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w M. A. K. w okresie od dnia 1 września 1975 roku do dnia 31 marca 1982 roku (6 lat i 7 miesięcy) wykonywał wskazane w wykazie A do załącznika rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, w dziale XIV. Prace różne, poz. 16. Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Stanowisko pracy wnioskodawcy jest wskazane także w uchwale nr 24 Zarządu Krajowego Związku (...), K. i Organizacji Rolniczych z dnia 24 czerwca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych kółek rolniczych, w dziale XIII. Prace różne, poz. 16. Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych (zatrudnieni wyłącznie w kanałach remontowych), pkt 1) mechanik.

Do powyższego okresu należało doliczyć uwzględniony przez organ rentowy staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 9 lat, 6 miesięcy i 13 dni. Na tej podstawie Sąd ustalił, że wnioskodawca legitymuje się łącznym stażem pracy w warunkach szczególnych jako kierowca samochodów ciężarowych w wymiarze powyżej 15 lat (16 lat, 1 miesiąc i 13 dni). Sąd zaznacza, że bez wpływu na te ustalenia pozostają dodatkowe czynności, które wnioskodawca wykonywał podczas spornego okresu zatrudnienia. Zgodnie z § 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia tylko praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy może być uznana za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W rozpatrywanej sprawie wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę mechanika w kanale remontowym. Inne czynności, jak również wykonanie poszczególnych prac poza kanałem nie zmniejszały jego wymiaru czasu pracy jako mechanika. W szczególności Sąd wskazuje, że silnik ciągnika rolniczego jest bryłą składają się z wielu elementów co oznacza, że dokonanie jego naprawy może wymagać dostępu do tych elementów z różnej strony. To z kolei powoduje konieczność wykonania niezbędnej czynności z innego miejsca niż kanał remontowy, a takie czynności są ściśle związane z pracą w kanale remontowym. Nie prowadzi to więc do oceny, że praca wnioskodawcy nie odpowiadała pracy mechanika w kanale remontowym w pełnym wymiarze czasu pracy.

W związku z powyższym Sąd ustalił, że wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury wcześniejszej. Z tego powodu Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił A. K. prawo do emerytury od dnia (...) roku, tj. od daty ukończenia wieku 60 lat.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. z uwagi na wynik sprawy. Na koszty procesu podlegające zwrotowi składa się wynagrodzenie pełnomocnika reprezentującego powoda, w wysokości określonej na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800, tekst jedn. ze zm.). Zgodnie z § 9 ust. 2 tego rozporządzenia stawki minimalne w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynoszą 180 złotych. Taką kwotę Sąd zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy tytułem zwrotu kosztów procesu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.