Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 marca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Sędzia Irena Grymuza

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2025 roku w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy T. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o odmowę wznowienia postępowania w przedmiocie wysokości emerytury, wypłatę wyrównania i odsetki

na skutek odwołania T. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 29 października 2024 roku znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VIII U 2162/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 października 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił T. M. wznowienia postępowania w sprawie ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu wskazano, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw, a zatem brak jest podstaw do wznowienia postępowania zakończonego decyzją z dnia 28 marca 2019 roku. Nadto podkreślono, że wnioskodawczyni nie należy do grona osób, których dotyczy orzeczenie Trybunału (decyzja – k. 87 t. II akt ZUS).

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła wnioskodawczyni. Z jego treści wynika, że nie zgadza się z zaskarżoną decyzją i domaga się jej zmiany, poprzez przeliczenie emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku. Nadto domaga się wypłaty stosownego wyrównania wraz z odsetkami i przeprowadzenia zaległych waloryzacji (odwołanie – k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zaprezentowane w zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie – k. 4 a.s.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił i zważył, co następuje:

T. M. urodziła się w dniu (...) (okoliczność bezsporna).

W dniu(...) roku złożyła wniosek o ustalenie prawa do emerytury (wniosek – k. 22-28 t. II akt ZUS). W toku postępowania przedstawiła dokumentację potwierdzającą wykonywanie pracy w szczególnych warunkach (świadectwo pracy - k. 13 t. II akt ZUS).

Decyzją z dnia 18 kwietnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przyznał T. M. prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Świadczenie przyznano od dnia (...)roku, to jest od dnia ukończenia obniżonego do(...) lat wieku emerytalnego. Powyższe świadczenie było wypłacane wnioskodawczyni od dnia 1 kwietnia 2014 toku, to jest od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy (decyzja – k. 58-60 t. II akt ZUS).

T. M. w dniu (...) roku złożyła wniosek o emeryturę powszechną (wniosek – k. 72-74 t. II akt ZUS).

Decyzją z (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury w wieku powszechnym i ustalił jej wysokość na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na kwotę (...) złotych brutto. Wysokość emerytury ustalono w ten sposób, że podstawę obliczenia emerytury - stanowiącą sumę kwoty (...) złotych (kwota zewidencjonowanych i zwaloryzowanych składek na koncie) i(...) złotych (kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego) podzielono przez 262,20 miesięcy (obowiązujący w dacie ustalania emerytury wskaźnik średniego dalszego trwania życia). Nadto organ rentowy dokonał pomniejszenia emerytury powszechnej o kwotę (...)złotych to jest o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych, stosując art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (decyzja – k. 76-77 t. II akt ZUS).

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 roku, w sprawie o sygn. akt SK 140/20, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 roku, jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji (okoliczność niesporna - vide: treść wyroku zawarta na stronie internetowej Trybunału Konstytucyjnego - trybunal.gov.pl)

W dniu 23 października 2024 roku T. M. złożyła wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2014 roku, domagając się również wypłaty wyrównania wraz z odsetkami (wniosek – k. 85 t. II akt ZUS).

W odpowiedzi zaskarżoną w niniejszym postepowaniu decyzją z dnia 29 października 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił T. M. wznowienia postępowania w sprawie ustalenia wysokości emerytury (decyzja – k. 87 t. II akt ZUS).

Stan faktyczny w istocie nie był sporny pomiędzy stronami. Wskazać bowiem należy, że istotą sporu było przede wszystkim to, czy wnioskodawczyni należy do grona osób objętych treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku i czy w związku z tym może żądać przeliczenia emerytury zgodnie z jego tezą.

Sąd ustalił stan faktyczny w sprawie na podstawie niekwestionowanych przez strony dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego, które obdarzono wiarą w całości.

Odwołanie nie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art. 25 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2013 roku, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175, z zastrzeżeniem art. 185.

Z dniem 1 stycznia 2013 roku do art. 25 powołanej wyżej ustawy wprowadzony został ust. 1b stanowiący, iż jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku - Karta Nauczyciela podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Ustawa zmieniająca ustawę o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprowadzająca powyższy przepis została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 6 czerwca 2012 roku (Dz. U. z 2012 roku, poz. 637).

W niniejszej sprawie ubezpieczona domagała się ponownego przeliczenia emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku SK 140/20 w którym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 roku, jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Organ rentowy wskazał, że odmawia wznowienia postępowania w sprawie emerytury. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał między innymi ustawę z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego, nie odwołując się jednak, do żadnego konkretnego przepisu i dodając, iż powołany wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został opublikowany.

Jak wynika z treści art. 145a §1 k.p.a. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. Jak już jednak wskazano, organ rentowy odmawiając wznowienia nie wskazał, żadnej podstawy prawnej odnoszącej się do tego rozstrzygnięcia. Co istotne, sama wnioskodawczyni nie domagała się wznowienia postępowania, ale do organu rentowego złożyła wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, oraz o wypłatę wyrównania raz z odsetkami i z waloryzacją.

Zgodnie zaś z treścią art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1)  po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2)  decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3)  dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4)  decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5)  decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6)  przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Jak przyjmuje się w orzecznictwie, nową okolicznością w rozumieniu art. 114 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy jest nie tylko okoliczność faktyczna, ale też prawna a zatem ogół wymagań formalnych i materialnoprawnych, związanych z ustaleniem prawa do świadczeń lub ich wysokości (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2004 roku, sygn. akt II UK 228/03, LEX nr 122198). Okolicznością taką może być nieuwzględnienie przez organ rentowy obowiązującego standardu konstytucyjnego potwierdzonego późniejszym wyrokiem TK w składzie zgodnym z przepisami prawa. W tym przypadku podstawą wznowienia postępowania i ewentualnego przeliczenia wysokości emerytury jest art.114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, gdy nie jest możliwe wznowienie postępowania na podstawie art. 145a k.p.a. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2020 roku sygn. akt III UZP 4/20).

Abstrahując w niniejszej sprawie od rozważań, czy fakt nieopublikowania wskazanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw ma znaczenie prawne, jak również czy wskazany wyrok może być w ogóle traktowany jako wiążące orzeczenie oraz jaką zastosować podstawę prawną do wznowienia postępowania i przeliczenia emerytury wnioskodawczyni, należy zwrócić uwagę, że nawet przy korzystnej dla ubezpieczonej odpowiedzi na powyższe pytania i tak niemożliwe byłoby uwzględnienie jej odwołania.

Wbrew stanowisku ubezpieczonej, nie należy ona do kręgu osób, które mogą ubiegać się o ustalenie wysokości ich świadczenia emerytalnego bez odejmowania kwot pobranych emerytur wcześniejszych. Jak wynika z treści analizowanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, odnosi się on wyłącznie do tych osób, które wniosek o wcześniejszą emeryturę złożyły przed 6 czerwca 2012 roku roku. Skoro ustawa zmieniająca ustawę o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 1 stycznia 2013 roku została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 6 czerwca 2012 roku, to już od tego dnia osoby ubezpieczone mogły zapoznać się z nowymi regulacjami i podjąć świadomą decyzję, dysponując wiedzą co do jej ujemnych skutków w sferze wymiaru przyszłego świadczenia emerytalnego nabywanego po ukończeniu wieku emerytalnego. W tym wypadku świadomy wybór: czy złożyć wniosek i pobierać wcześniejszą emeryturę czy też zrezygnować z niej i zachować prawo do niepomniejszonej emerytury z wieku powszechnego był możliwy, w przeciwieństwie, do osób które wniosek o wcześniejszą emeryturę złożyły przed 6 czerwca 2012 roku tj. opublikowaniem przepisu art. 25ust. 1 b w Dzienniku Ustaw. Taką argumentację przedstawił Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu swojego wyroku i Sąd orzekający w niniejszej sprawie w całości ją akceptuje.

Wobec tego, tylko w przypadku, gdyby wnioskodawczyni złożyła wniosek o ustalenie prawa do wcześniejszej emerytury przed dniem 6 czerwca 2012 roku byłaby objęta treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku i mogłaby domagać się przeliczenia emerytury powszechnej bez potrąceń sumy kwot pobranych emerytur wcześniejszych. Z ustaleń wiadomo, że zarówno o emeryturę wcześniejszą, jak i powszechną wystąpiła po tej dacie.

Mając na względzie poczynione ustalenia faktyczne i zaprezentowaną argumentację Sąd Okręgowy oddalił odwołanie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.