Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca – Sędzia S.O. Danuta Dadej-Więsyk

Protokolant – st. sekr. sąd. Katarzyna Tokarska-Józwik

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2017 roku w Lublinie

sprawy Z. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o emeryturę

na skutek odwołania Z. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 12 lutego 2015 roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala Z. M. prawo do emerytury począwszy od dnia 11 marca 2015 roku.

Sygn. akt VIII 2928/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 lutego 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił Z. M. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy powołując się na dyspozycję art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskazał, że wnioskodawca wykazał na dzień 1 stycznia 1999 roku ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 26 lat, 5 miesięcy i 25 dni, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, osiągnął wiek emerytalny 60 lat, ale nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (decyzja k. 9 akt ZUS).

W odwołaniu złożonym w dniu 23 lutego 2015 roku Z. M. domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Wskazał, że pracował w warunkach szczególnych od 1975 roku do 1998 roku na stanowisku ślusarza – spawacza w Przedsiębiorstwie (...) w L.. Zawnioskował o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków na powyższą okoliczność (odwołanie k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie podnosząc, że wnioskodawca nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach (odpowiedź na odwołanie k. 3 a.s.).

Rozpoznając sprawę po raz pierwszy, wyrokiem z dnia 29 grudnia 2015 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie (wyrok k. 24 a.s.).

Po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy (k. 25 a.s.) od powyższego orzeczenia, wyrokiem z dnia 1 czerwca 2016 roku Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie III AUa 187/16 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Lublinie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego (wyrok k. 47 a.s.). W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny w Lublinie wskazał m.in., że w rozpoznawanej sprawie zachodziła potrzeba przeprowadzenia w całości postępowania dowodowego. Wywodził, że Sąd Okręgowy ograniczył swoje ustalenia do wykazania, że wnioskodawca nie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy jako spawacz z uwagi na brak uprawnień, ale nie przeprowadził żadnego postępowania dowodowego w celu ustalenia, na czym polegała praca wnioskodawcy na stanowisku ślusarza regeneracji i ślusarza narzędziowego na wydziałach spawalni i montażu. Ich brak uniemożliwiał kontrolę prawidłowości wydanego rozstrzygnięcia. Poniósł również naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., gdyż Sąd Okręgowy nie zbadał, czy czynności wykonywane przez wnioskodawcę nie były pracami wymienionymi w wykazie A rozporządzenia wśród prac różnych w hutnictwie i w przemyśle metalowym pod pozycją 78 polegającymi na szlifowaniu lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowaniu mechanicznym. Zauważył, że nadesłane akta osobowe to jedynie kserokopie części akt zawierające niektóre tylko dokumenty z okresu zatrudnienia, bez danych dotyczących rodzaju powierzonych wnioskodawcy prac, jak i zakresu czynności. Dokumenty te nie zaprzeczały zeznaniom wnioskodawcy i świadków co do wykonywania przez wnioskodawcę pracy przy szlifowaniu – zgodnie zresztą z jego wykształceniem technicznym związanym z obróbką skrawaniem.

Nakazał, by przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy uzupełnił dowód z przesłuchania wnioskodawcy ustalając, na czym polegały codzienne obowiązki wnioskodawcy na stanowiskach wymienionych w świadectwie pracy i jakie prace wykonywał przed nabyciem uprawnień spawacza oraz czy można je zakwalifikować jako prace wymienione pod pozycją 78, działu III, wykazu A, następnie nakazał dokonać oceny, czy materiał ten daje podstawy do ustalenia, że praca wnioskodawcy w okresach wymienionych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych odpowiadała warunkom wymienionym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43), czy wykonywał ją przez przynajmniej 15 lat i tym samym, czy zostały spełnione przesłanki z art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2015, poz.748) (uzasadnienie k. 48-50 a.s.).

Ponownie r ozpoznając sprawę Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawca Z. M. urodził się w dniu (...) (okoliczność bezsporna).

W dniu 9 lutego 2015 roku złożył wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym (wniosek k. 1 a.e.). Na podstawie zgromadzonych dokumentów organ rentowy ustalił, że ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, udowodnił 26 lat, 5 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych, ale nie wykazał żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych, gdyż nie przedstawił świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W dniu 12 lutego 2015 roku organ rentowy wydał zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję (decyzja k. 9 a.e.).

W toku postępowania Z. M. wniósł o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...) Fabryce (...) w L. (następnie w (...) S.A. z siedzibą w L.) od dnia 1 lipca 1972 roku do 30 kwietnia 1996 roku.

Poza sporem pozostaje, że Z. M. ukończył w dniu 24 czerwca 1972 roku (...) Szkołę Zawodową numer 2 w L. w specjalności mechanik precyzyjny (akta osobowe k. 21, w tym: odpis świadectwa k. 4, cz. A). Z dniem 1 lipca 1972 roku został zatrudniony w (...) Zakładach (...) w L. (następnie (...) Fabryka (...) w L.) w ramach wstępnego stażu do dnia 30 września 1972 roku na stanowisku ślusarza w wydziale (...) (akta osobowe k. 21, w tym: umowa o pracę z dnia 16 czerwca 1972 roku k. 1, cz. B).

Od dnia 1 października 1972 roku wnioskodawca został przeniesiony na stanowisko ślusarza remontowego (akta osobowe k. 21, w tym: angaż z dnia 10 października 1972 roku k. 8, cz. B). W okresie od 26 października 1973 roku do 10 października 1975 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową, w trakcie której wykonywał prace w zawodzie ślusarza-mechanika. Z dniem 20 października 1975 roku został zatrudniony na stanowisku ślusarza w Wydziale Regeneracji Narzędzi. Czynności wynikające z zatrudnienia wykonywał do dnia 31 grudnia 1989 roku. W tym czasie pracodawca powierzał mu zamienne stanowiska ślusarza i ślusarza narzędziowego w Wydziale Regeneracji oraz Wydziale Regeneracji Oprzyrządowania. W trakcie zatrudnienia odwołujący ukończył Technikum Mechaniczne w zawodzie technik– mechanik o specjalności obróbka skrawaniem (akta osobowe k. 21, w tym: karta powołania do czynnej służby wojskowej k. 9, zaświadczenie k. 11, karta obiegowa zmiany w stosunku pracy –przyjęcia, umowy o pracę z dnia 20 października 1975 roku k. 15, z dnia 1 czerwca 1976 roku k. 16, z dnia 1 sierpnia 1976 roku k. 17, z dnia 1 stycznia 1978 roku k. 22, z dnia 1 lipca 1979 roku k. 25, z dnia 1 lipca 1980 roku k. 28, angaże z dnia 2 października 1980 roku k. 30, z dnia 1 sierpnia 1983 roku k. 37, z dnia 1 stycznia 1985 roku k. 43, cz. B).

W dniu 1 stycznia 1990 roku wnioskodawca, w związku z komercjalizacją (...) w L. i rozpoczęciem działalności przez Spółkę (...) S.A. w L. został przeniesiony na zasadzie porozumienia między zakładami pracy do pracy w (...) S.A. w L.. Od dnia 1 stycznia 1990 roku został zatrudniony na stanowisku ślusarza urządzeń. Czynności na tym stanowisku wykonywał do dnia 30 kwietnia 1996 roku (akta osobowe k. 21, w tym: umowa o pracę z dnia 1 stycznia 1990 roku k. 5 cz. B, świadectwo pracy z dnia 1 maja 1996 roku k. 3 cz. C).

W okresie od 1 maja 1996 roku do 31 lipca 1998 roku wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w (...) sp. z o.o. w L. na stanowisku ślusarza mistrza w zawodzie (świadectwo pracy k. 11 a.e.), zaś od 1 sierpnia 1998 roku do 10 kwietnia 2015 roku w spółce (...) S.A. w L., gdzie pracował do dnia złożenia wniosku o emeryturę na stanowiskach ślusarza regeneracji, ślusarza oraz ślusarza – montera (zaświadczenie k. 13 a.e.).

W okresie od 1972 roku do 1996 roku Z. M. jako ślusarz w wydziale regeneracji narzędzi zajmował się usuwaniem bieżących awarii i wykonywaniem napraw na wydziale spawalni. Wydział regeneracji obsługiwał wszystkie wydziały produkcyjne w zakładzie, zajmował się bieżącą naprawą i usuwaniem awarii maszyn i urządzeń w całej fabryce. Wnioskodawca podlegał organizacyjnie kierownikowi wydziału regeneracji, na stałe był oddelegowany do pracy w wydziale spawalniczym. Jego bezpośrednim przełożonym był kierownik spawalni, który zlecał mu codziennie pracę.

Zakład zajmował się produkcją maszyn rolniczych i ich części. Pracował w ruchu ciągłym na 3 zmiany. Na wydziale spawalniczym wyodrębniono około 200-300 stanowisk spawalniczych, do dyspozycji zatrudnionych w nim spawaczy pozostawały spawarki wirowe, na wydziale znajdowało się około 2000 przyrządów spawalniczych i narzędzi. Na hali pracowało około 300 spawaczy na jednej zmianie. Spawanie na wydziale odbywało się głównie metodą elektryczną, spawacze używali także spawarek wirowych. Były to urządzenia stacjonarne wielkogabarytowe, przeznaczone m. in. do spawania maszyn rolniczych w tym kombajnów, a także pras kostkujących. Odwołujący na bieżąco naprawiał i usuwał awarie przyrządów spawalniczych, zachowując pracę pozostałych urządzeń. Były to elementy służące do mocowania części podlegających spawaniu, wykonane z metalu, o różnych kształtach. Wnioskodawca dokonywał ich naprawy bezpośrednio przy stanowiskach spawalniczych. Ubezpieczony naprawiał w nich bazy, opory, przyciski, dociski, zaciski. W ramach tych czynności odcinał uszkodzony element szlifierką ręczną kątową i w jego miejsce przyspawywał nowy element (ewentualnie stary, po uprzednim wyprostowaniu go na prasie hydraulicznej), następnie napawał go i poddawał szlifowaniu (po spawaniu detal był często odkształcony i odwołujący nadawał mu odpowiedni wymiar przy pomocy szlifierki, by dostosować go do urządzenia). Czynności te wykonywał na hali produkcyjnej przy użyciu wiertarki, spawarki, młotka i innych narzędzi ręcznych. Czynności spawalnicze wykonywał metodą elektryczną przy użyciu elektrod w otulinie albo spawarką wirową. Pomimo braku formalnych uprawnień, wnioskodawca od 1972 roku wykonywał prace związane ze spawaniem. Pracodawca dopuścił Z. M. do wykonywania czynności spawalniczych, po uprzednim jego przeszkoleniu. Dopiero w dniu 22 lutego 1988 roku Z. M. ukończył kurs spawania.

Praca była wykonywana przez 8 godzin, często w godzinach nadliczbowych w systemie akordowym na dwie zmiany. Na hali spawalniczej panował duży hałas i zapylenie. Czynności wynikające z zatrudnienia odwołujący wykonywał w odzieży ochronnej, masce i fartuchu. Otrzymywał dodatek z tytułu pracy w warunkach szkodliwych do wynagrodzenia za pracę, a także mleko i posiłki regeneracyjne. Pomimo przekształceń zakładu pracy do dnia 30 kwietnia 1996 roku wnioskodawca zajmował się wykonywaniem tych samych czynności jak w (...) w L., w takich samych warunki pracy. Wnioskodawca w dalszym ciągu świadczył pracę na wydziale spawalni, nie zmienił się jego charakter pracy w porównaniu do pracy wykonywanej w czasie zatrudnienia w A. w L..

Dopiero w 2010 roku pracodawca wydzielił mu oddzielne pomieszczenie, w którym wykonywał nowe elementy do urządzeń spawalniczych przy pomocy spawarki, tokarki, wiertarki i narzędzi ręcznych (książeczka spawacza nr (...) okazana na rozprawie w dniu 13 października 2015 roku k. 16v a.s, zeznania wnioskodawcy k. 16v-17, k. 22v, k. 62v-63, k. 89v a.s., zeznania świadka A. W. k. 17-17v, k. 88v-89 a.s, zeznania świadka B. S. k. 17v, k. 81v-82 a.s.).

W trakcie zatrudnienia wnioskodawca nie przebywał na urlopach bezpłatnych. W trakcie zatrudnienia w (...) S.A. w L. do dnia 10 marca 2015 roku przebywał na zwolnieniu lekarskim. Stosunek pracy ustał z dniem 10 kwietnia 2015 roku (zaświadczenie k. 13 a.e., akta osobowe k. 77, w tym: świadectwo pracy z dnia 10 kwietnia 2015 roku k. 3 cz. C).

Ustaleń w sprawie Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o dołączone dokumenty znajdujące się w aktach organu rentowego oraz w aktach osobowych, jak również na podstawie zeznań świadków i wnioskodawcy. W aktach osobowych wnioskodawcy ze spornego okresu 1972-1996 znajdują się angaże na stanowisku ślusarza remontowego, ślusarza oraz ślusarze regeneracji. Wynika z nich, w tym czasie pracodawca powierzał mu zamienne wskazane wyżej stanowiska w wydziale regeneracji oraz wydziale regeneracji oprzyrządowania. Sąd dał wiarę zapisom w dokumentach znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy ze spornego okresu zatrudnienia. W każdym ze wskazanych dokumentów, stanowisko pracy wnioskodawcy zostało ujęte jako ślusarza narzędziowego czy ślusarza regeneracji. Dokumenty te nie zaprzeczały zeznaniom wnioskodawcy i świadków co do wykonywania przez wnioskodawcę pracy przy szlifowaniu, zgodnie z jego wykształceniem technicznym związanym z obróbką skrawaniem. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało również, że Z. M. stale i w pełnym wymiarze pracy wykonywał prace związane z naprawą bieżącą urządzeń spawalniczych, w ramach których wykonywał czynności spawalnicze oraz szlifierskie. Przesłuchiwany na powyższą okoliczność wnioskodawca zeznał, że pracodawca dopuścił go do wykonywania prac spawalniczych w spornym okresie, pomimo braku formalnych uprawnień do dnia 22 lutego 1988 roku. Podniósł, że wystarczające były jedynie umiejętności i przeszkolenie osoby dopuszczanej do pracy.

Świadkowie A. W. oraz B. S. z racji swoich obowiązków, znali organizację zakładu pracy, w którym pracował wnioskodawca oraz specyfikę wykonywanych czynności. Świadkowie w sposób spójny przedstawili istotne dla sprawy okoliczności, jak zakres codziennych prac wnioskodawcy wykonywanych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadek A. W. był zatrudniony na stanowisku ślusarza na wydziale tłoczni, które było odpowiednikiem stanowiska zajmowanego przez wnioskodawcę w wydziale regeneracji narzędzi. Zajmował się szlifowaniem i ostrzeniem narzędzi. Świadek zeznał, iż wnioskodawca pracował stale w wydziale spawalni, co nie stoi w sprzeczności z informacjami zawartymi w aktach osobowych oraz korelującymi z ich treścią zeznaniami wnioskodawcy. Wynika z nich, że Z. M. był na stałe delegowany do wydziału spawalni, przy czym w strukturze organizacyjnej zakładu pracy podlegał organizacyjnie kierownikowi wydziału narzędzi, następnie wydziału regeneracji narzędzi. Świadek A. W. zeznał, że do podstawowych czynności wnioskodawcy należała regeneracja urządzeń spawalniczych, w ramach których wykonywał prace polegające na spawaniu, ostrzeniu, szlifowaniu i wycinaniu metalowych elementów.

Świadek B. S. pozostawał w zatrudnieniu w (...) w L. od 18 sierpnia 1986 roku do 1 stycznia 2000 roku jako elektromonter w służbie utrzymania ruchu. Świadek otrzymał świadectwo pracy w szczególnych warunkach i zostało mu ustalone prawo do wcześniejszej emerytury z tego tytułu. Świadek zeznał, że wnioskodawca pracował przy usuwaniu awarii i przeprowadzeniu remontów urządzeń spawalniczych. W ramach powierzonych mu czynności spawał spawarką wirową i elektrodą w otulinie, wykonywał następnie czynności szlifierskie.

Świadkowie zgodnie zeznali, jakie czynności wykonywał wnioskodawca w okresie zatrudnienia. Wskazywali, że miały one stały i powtarzalny charakter.. Zeznania te korelują w tym zakresie z zeznaniami wnioskodawcy. Z. M. przedstawił istotne dla sprawy okoliczności, jak zakres czynności na stanowiskach ślusarza narzędziowego i ślusarz regeneracji narzędzi wskazując, że czynności wynikające z zatrudnienia wykonywał codziennie minimum 8 godzin dziennie, otrzymywał do wynagrodzenia dodatek za prace w szkodliwych warunkach. Dane zawarte w aktach osobowych, w powiązaniu z relacją wnioskodawcy pozwalają na uznanie, iż wykonywał on na co dzień te prace. Opisane przez niego czynności, które wchodziły w zakres wykonywanych przez niego obowiązków zawierały się w powierzonym mu stanowisku pracy.

Odwołanie Z. M. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie. Prawo do wcześniejszej emerytury dla osób zatrudnionych w Dz. U. 2016, poz. 887 ze zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983, Nr 8, poz. 43 ze zm.). Według art. 32 ust. 2 cytowanego artykułu za pracowników szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z uwagi na datę urodzenia wnioskodawcy, regulują przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ustęp 4 cytowanej normy prawnej stanowi natomiast, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury Z. M. musiał spełnić łącznie następujące przesłanki:

1)  osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego;

3)  na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnić co najmniej 15-letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat.

Dokonując oceny, czy pracę wykonywaną przez wymienionego należy zakwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach należy podkreślić, że wnioskodawca występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia, nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Taka sytuacja nie może jednak dyskwalifikować możliwości ubiegania się wnioskodawcy o przedmiotowe świadczenie. Niepowołanie lub powołanie niewłaściwych przepisów resortowych albo nawet brak świadectwa pracy informującego o zatrudnieniu w szczególnych warunkach nie może powodować negatywnych konsekwencji dla pracownika. Takie stanowisko jest zgodne z poglądami orzecznictwa. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest ani organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowe zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym, jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno, co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2004 roku, III UK 31/04, OSNP z 2005 roku, Nr 1, poz. 13).

Sąd, w przeciwieństwie do organu rentowego, nie jest związany określonymi środkami dowodowymi, gdyż zgodnie z treścią art. 473 k.p.c. w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron. Oznacza to, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane. W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 roku (I UK 179/06, LEX nr 342283) wskazano, że w postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego Sąd kieruje się regułami dowodzenia określonymi w art. 227-309 k.p.c., zwłaszcza, że w przepisach regulujących postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 ⁸ i nast. k.p.c.) nie ma jakichkolwiek odrębności lub ograniczeń. Przeciwnie, art. 473 § 1 k.p.c. stanowi, że w sprawach z tego zakresu nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron, co oznacza, że fakty, od których uzależnione jest prawo do emerytury i renty oraz wysokość tych świadczeń, mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi.

W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy z 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 roku, I UK 393/10, Lex nr 950426).

Dodatkowo wskazać należy, iż w wyroku z dnia 26 marca 2014 roku, (II UK 368/13), Sąd Najwyższy zwrócił uwagę , że jeżeli uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia konkretnej pracy wynika z własnej jej branżowej specyfiki, to należy odmówić tego szczególnego waloru pracy wykonywanej w innym dziale przemysłu. Jedynie w sytuacji, gdy stopień szkodliwości, czy uciążliwości danego rodzaju pracy nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, w której jest wykonywana, brak jest podstaw do zanegowania świadczenia jej w warunkach szczególnych tylko dlatego, że w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze została przyporządkowana do innego działu przemysłu.

Sąd Najwyższy podkreślił też w uzasadnieniu wyroku z 6 lutego 2014 roku, (I UK 314/13, Lex numer 143983), że jeżeli pracownik w ramach swych obowiązków był narażony na działanie takich samych czynników na jakie byli narażeni pracownicy działu przemysłu wspomnianego w załączniku, i przez co których praca była pracą w szczególnych warunkach, to zróżnicowanie sytuacji tych pracowników jedynie z tego powodu naruszałoby zasadę równości w traktowaniu podmiotów (osób) znajdujących się w tej samej sytuacji. Innymi słowy jest pracą w szczególnych warunkach praca wykonywana przy takim samym oddziaływaniu szkodliwych czynników niezależnie od branży w jakiej jest świadczona, chyba, że właśnie ze specyfiki tej branży wynika szkodliwość i uciążliwość warunków pracy. Przy takim rozumieniu pojęcia wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 1983 roku (§ 4 ust. 1 rozporządzenia) koniecznym staje się, w przypadku gdy zakład pracy osoby zainteresowanej nie mieści się wprost w gałęzi gospodarki, do której w wykazie przypisano stanowisko pracy przez niego zajmowane, ustalenie charakteru wykonywanej przez nią pracy, a więc warunków w jakich ją świadczy. Potrzebne jest także ustalenie na jakie uciążliwości byli narażeni pracownicy zatrudnieni u pracodawcy z branży wskazanej w wykazie, i które to uciążliwości zadecydowały o tym, że te prace w tej właśnie branży ustawodawca uznał za wykonywane w szczególnych warunkach. Następnie należy zbadać, porównać, czy owe warunki czymkolwiek się różniły w tym zakresie, a więc czy na szkodliwość danej pracy i w konsekwencji jej zakwalifikowaniu do prac w szczególnych warunkach, wpływ miała specyfika branży. Jeżeli tak, a więc jeżeli to fakt wykonywania zatrudnienia w przedsiębiorstwie należącym do takiej a nie innej gałęzi gospodarki czyni warunki pracy tak uciążliwymi w porównaniu do tego samego stanowiska pracy ale w innej branży, to praca świadczona w jakimkolwiek innym przedsiębiorstwie nie jest pracą w szczególnych warunkach. Jeżeli jednak rodzaj przedsiębiorstwa nie ma żadnego wpływu na szkodliwość warunków pracy, to wykonywanie pracy wymieniona w wykazie, choć w ramach innej branży, niż ta do której pracę tą przypisano, nie neguje jej szczególnego charakteru w rozumieniu ustawy emerytalnej.

Konkludując, zarządzenia resortowe nie stanowią źródeł powszechnie obowiązującego prawa i stanowią jedynie pomocnicze akty prawa niższego rzędu oraz dokumenty dotyczące jedynie konkretnych zakładów pracy, do których odwoływali się poszczególni pracodawcy, wskazując w dokumentacji pracowniczej (świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych) na rodzaje wykonywanej przez pracowników pracy. Kluczowym i podstawowym dokumentem w tym zakresie pozostaje cytowane powyżej rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 roku.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, zauważyć należy, że wnioskodawca od dnia 1 lipca 1972 roku do 30 kwietnia 1996 roku wykonywał prace polegające na usuwaniu bieżących awarii i wykonywaniu napraw urządzeń spawalniczych w spawalni. Odwołujący odcinał uszkodzony element przy użyciu szlifierki, w jego miejsce przyspawywał nowy, następnie poddawał szlifowaniu przez dostosowanie do odpowiednich parametrów.

Prace te zostały wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w dziale XIV, pod poz. 24 bieżąca konserwacja urządzeń w spawalni, a zatem na oddziale, w którym jako podstawowe wykonywane były prace w szczególnych warunkach – prace spawaczy, o których mowa w dziale XIV wykazu A pod poz. 12, w ramach powierzonych mu prac wykonywał prace ujęte w dziale XIV, pod pozycją 12 „Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym” oraz w dziale III, pod poz. 78 „Szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne”. Na fakt wykonywania przez ubezpieczonego wskazanych czynności wskazują dowody z dokumentów zawartych w aktach osobowych ubezpieczonego oraz zeznania świadków- współpracowników ubezpieczonego, a także korespondujące z tymi dowodami zeznania wnioskodawcy.

Do okresu pracy w szczególnych warunkach Sąd Okręgowy zaliczył również okres od 26 października 1973 roku do 10 października 1975 roku, kiedy odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową. Zarówno przed powołaniem do odbywania zasadniczej służby wojskowej, jak i po zakończeniu służby wojskowej wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych i po jej zakończeniu powrócił w terminie 30 dni do macierzystego zakładu pracy. Sąd Okręgowy miał w tym zakresie na uwadze utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego, m. in. wyrok z dnia 4 grudnia 2013 roku, (II UK 217/13, Lex nr 1408683), w którym orzeczono, że pracownik zatrudniony w szczególnych warunkach, który po zakończeniu czynnej służby wojskowej powraca do tego zatrudnienia w przepisanym terminie, zachowuje status pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w okresie pełnienia tej służby. Zgodnie z obowiązującym do 31 grudnia 1974 roku brzmieniem art. 108 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony RP, okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi prawa. Dopiero od 1 stycznia 1975 roku przepis powyższy został zmieniony (ale sens pozostał ten sam) i od tej daty zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu czas obywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia - w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Warunkiem wliczenia służby wojskowej do okresu zatrudnienia jest zachowanie terminów wskazanych w art. 106 i art. 107, a więc ponowne podjęcie zatrudnienia w terminie 30 dni od zakończenia odbywania zasadniczej służby wojskowej. Z przytoczonych wyżej przepisów wynikała zasada, że pracownikowi który we wskazanym terminie po zakończeniu służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w chwili powołania do tej służby, okres służby podlegał wliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonania pracy w warunkach szczególnych. Ustanawiały one tzw. fikcję prawną, z której wynika, że pracownik zatrudniony w szczególnych warunkach, który po zakończeniu czynnej służby wojskowej powraca do tego zatrudnienia w przepisanym terminie, zachowuje status pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w okresie pełnienia tej służby. Mając powyższe uregulowania na względzie, Sąd Okręgowy zaliczył Z. M. do stażu pracy w szczególnych warunkach okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 października 1973 roku do 10 października 1975 roku w łącznym wymiarze 2 lata, 11 miesięcy i 15 dni.

W konkluzji należy uznać, że Z. M. spełnia wszystkie warunki wymagane przepisem art. 184 ust. 1 i ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bowiem w dniu(...) roku ukończył 60 lat, posiada wymagany ustawą ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 26 lat, 5 miesięcy i 25 dni, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, wykazał 23 lata i 10 miesięcy pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych.

W myśl postanowień art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. W myśl ust. 2 tego artykułu, jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia. Natomiast zgodnie z art. 129 ust. 1 tej ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Z uwagi na treść cytowanych powyżej przepisów, prawo do emerytury przysługuje wnioskodawcy od dnia 11 marca 2015 roku, to jest od następnego dnia, w którym ustało prawo do zasiłku chorobowego.

Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.