IX Ga 80/14 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Lublinie z 2014-05-23

Sygn. akt IX Ga 80/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie IX Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Sławomir Boratyński (spr.)

Sędziowie: SO Liliana Stępkowska

SO Jacek Widło

Protokolant: Beata Wieczerzak

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2014 roku w Lublinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej w L.

przeciwko J. C.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomiu z dnia 21 listopada 2012 roku, sygn. akt V GC 604/13.

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego J. C. na rzecz powoda (...) spółki akcyjnej w L. 1200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) kosztów procesu za drugą instancję;

III.  opłatę od apelacji co do której pozwany został zwolniony od obowiązku jej ponoszenia przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt IX Ga 80 / 14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy w Radomiu V Wydział Gospodarczy po rozpoznaniu na rozprawie sprawy z powództwa (...) S.A. w L. Oddział S. przeciwko J. C. o zapłatę 21 946,28 zł. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę dochodzoną kwotę wraz z ustawowymi odsetkami za
okres od dnia 26 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty ( pkt I ) oraz kwotę 3 515 zł. tytułem kosztów postępowania ( pkt II ) .

Jako uzasadnienie wyroku wskazano ,że pozwem z dnia 11 lipca 2013 roku (...) S.A. w L. Oddział S. domagała się zasądzenia od J. C. kwoty 21 946,28 zł. wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami postępowania. W uzasadnieniu pozwu podniesiono, iż pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie zapłacił wynagrodzenia za wykonaną usługę przyłączenia do sieci dystrybucyjnej. Nakazem zapłaty z dnia 22 lipca 2013 roku (k.21) nakazano pozwanemu, aby zapłacił powodowi dochodzoną powyższym pozwem kwotę w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wniósł w tymże terminie sprzeciw. W ustawowym terminie pozwany wniósł sprzeciw (k.30), w którym domagał się oddalenia powództwa. Uznał nakaz za krzywdzący a powództwo za przedwczesne.

Sąd Rejonowy ustalił ,że powód wykonał na rzecz pozwanego usługę przyłączenia do sieci dystrybucyjnej (k. 12). Potwierdzeniem jej wykonania jest faktura VAT (k. 16), która została przez pozwanego przyjęta. Pozostaje bezsporne, iż w dniu zawiśnięcia sporu wszystkie elementy umowy zostały wykonane, z wyjątkiem zapłaty przez pozwanego wynagrodzenia. Pozwany w sprzeciwie nie zaprzeczał faktowi swojego długu. Zarzuty sprzeciwu ograniczały się do przedwczesności powództwa. Sąd Rejonowy wskazał ,że w ramach kontradyktoryjności procesu cywilnego sąd dokonuje oceny na podstawie materiału dowodowego przedstawionego przez strony. Procedura cywilna określa termin i sposób powoływania dowodów oraz dowodzenia faktów. W szczególności w sprzeciwie do nakazu zapłaty pozwany powinien przedstawić wszystkie zarzuty przeciwko żądaniu pozwu oraz wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na ich potwierdzenie. Na mocy art.230 kpc gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd może fakty te uznać za przyznane. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany nie wskazał w żaden sposób, na czym te zarzuty miałyby polegać i dlaczego miałyby przemawiać za bezzasadnością powództwa. Nie przedstawił żadnego dowodu dla wykazania swojego stanowiska. Nie sformułował żadnego wniosku dowodowego. Podkreślono również , iż fakturę objętą pozwem pozwany przyjął i zaakceptował. Nie dokonał zwrotu, nie domagał się jakiejś korekty. Nigdy przed wytoczeniem powództwa nie kwestionował jej. W związku z powyższym zdaniem Sądu Rejonowego należy domniemywać, iż pozwany fakturę zaewidencjonował w swojej księgowości. Uczynił to w dacie podanej na fakturze, ujmując ją jako wydatek. Dokonał stosownego odliczenia podatku od towaru i usług zawartego w cenie w okresie podanym na fakturze. W tej sytuacji per facta concludentia można w pełni przyjąć, iż pozwany przyjął zobowiązanie o treści opisanej w fakturze. W ocenie Sądu pierwszej instancji dokumenty przedstawione przez powoda należycie wykazują zasadność roszczenia i są wystarczające dla wydania rozstrzygnięcia, które szczególnie w postępowaniu gospodarczym winno być szybkie i zapewniające rzeczywistą ochronę prawną wierzycielowi. Sąd Rejonowy uznał ,że w świetle przedstawionego przez strony materiału dowodowego niewątpliwe jest, iż strony zawarły umowę przyłączenia do sieci dystrybucyjnej. Na tej podstawie po stronie pozwanej powstał obowiązek zapłaty wynagrodzenia w terminie określonym przez strony , a uwidocznionym na zaakceptowanej fakturze. Po dokonaniu przedstawionej analizy stanu faktycznego i prawnego Sąd I instancji uznał roszczenie powoda za uzasadnione i dlatego orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku na podstawie przepisu art.750 w zw. z 735 i 744 kc.

Roszczenie odsetkowe zdaniem tego Sądu jest uzasadnione dyspozycją art. 481 §1 kc, wedle której wierzyciel może domagać się odsetek za okres opóźnienia w spełnieniu przez dłużnika świadczenia pieniężnego, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Dlatego strona powodowa domagała się ustawowych odsetek, do czego była w pełni uprawniona w myśl przepisu art. 481 § 2 kpc .

Obowiązek strony przegrywającej do zwrotu przeciwnikowi kosztów procesu został natomiast określony w art. 98 § 1 kpc. Zgodnie z § 3 tegoż artykułu do niezbędnych kosztów procesu zalicza się wynagrodzenie i wydatki adwokata oraz koszty sądowe.

Przedmiotowe rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego zawarte w powyższym wyroku zaskarżył pozwany wniesioną apelacją . Zaskarżając przedmiotowe orzeczenie w całości, skarżący zarzucił :

- błędne przyjęcie, iż strona pozwana w toku procesu nie wskazywała na czym mają polegać zarzuty przemawiające za bezzasadnością powództwa;

- brak zobowiązania pozwanego do uszczegółowienia zgłoszonych przez siebie zarzutów od nakazu zapłaty, z uwzględnieniem okoliczności, iż pozwany nie był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Wskazując na powyższy zarzut apelacji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia w całości i oddalenie powództwa w całości
bądź uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy do
ponownego rozpatrzenia Sądowi I instancji oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu związanych z wniesieniem apelacji.

Jako uzasadnienie apelacji wskazano ,że według pozwanego twierdzenia jakie zawarł w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy w Radomiu V Wydział Gospodarczy nie są zasadne. Nie można zgodzić się z argumentacją Sądu I instancji, iż pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty nie wskazał na czym mają polegać zarzuty i dlaczego przemawiają za bezzasadności powództwa. Pozwany zarzucił przecież niewłaściwe wyliczenie należności odsetkowych i nieprawidłową kwotę żądania pozwu. Ponadto w przedmiotowej sprawie pozwany występuje bez profesjonalnego pełnomocnika. Skoro wobec stwierdzenia przez Sąd I instancji, iż pozwany nie wskazał w sposób właściwy zarzutów od nakazu zapłaty względnie nie przedstawił na czym te zarzuty miałyby polegać i dlaczego miałyby przemawiać za bezzasadnością powództwa, tenże Sąd nie zobowiązał pozwanego do uszczegółowienia zgłoszonych przez siebie twierdzeń oraz zarzutów. Pozwany , który nie posiada wiedzy fachowej, zatem winien być zobowiązany do precyzyjnego przedstawienia zarzutów jakie zawarł w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Takiego jednak zobowiązania pozwany nigdy nie otrzymał. W takim stanie rzeczy pozwany pozbawiony został możliwości prawa do skutecznej obrony swoich twierdzeń. Zdaniem skarżącego jako pozwany powinien być stosownie pouczony i wezwany do złożenia pisma uzupełniającego, będącego uszczegółowieniem podniesionych zarzutów. Przedstawione powyżej twierdzenia przemawiają zdaniem skarżącego za tym, iż wydany w dniu 21 listopada 2013 roku wyrok jest nieuzasadniony, a co najmniej przedwczesny.

W odpowiedzi na apelację strony pozwanej pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania .

Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy w Lublinie rozpoznając przedmiotową sprawę ustalił i zważył co następuje :

Stosownie do przepisu art. 378 § 1 kpc sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji . Związanie granicami wniosków apelacji oznacza zaś , że sąd drugiej instancji nie może objąć swą kontrolą tej części orzeczenia sądu pierwszej instancji, która nie została zaskarżona. Sąd nie jest zaś związany treścią wniosku apelacyjnego co do sposobu rozstrzygnięcia. Oznacza to zatem , że mimo wniosku skarżącego o zmianę wyroku sąd drugiej instancji może go uchylić (i na odwrót). Wynika to z tego, że sąd ma obowiązek wydać prawidłowe orzeczenie i nie wiąże go w tym zakresie ocena prawna zawarta we wniosku apelacyjnym ( por. Komentarz do art. 378 Kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U.64.43.296), [w:] A. Jakubecki (red.), J. Bodio, T. Demendecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M.P. Wójcik , Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz, Zakamycze, 2005, wyd. II. ) . Podobne stanowisko zajął także Sąd Najwyższy uznając , iż sąd drugiej instancji nie jest związany wnioskami apelacji co do sposobu rozstrzygnięcia. Granice apelacji wyznacza nie tyle sam wniosek, co cały jej wywód i treść ( por. wyrok z dnia 6 grudnia 2001 r. , I PKN 714/00 , OSNP 2003/22/544 ).

Za całkowicie nieuzasadniony należało uznać wniosek skarżącego o uchylenie zaskarżonego wyroku , a co za tym idzie i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania Sądowi I instancji. Wniosek ten został wprawdzie zgłoszony jako wniosek ewentualny lecz jako najdalej idący winien być on rozpoznany w pierwszej kolejności . Z przepisu art. 386 § 2 i 4 kpc wynika, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji może nastąpić tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie nie zachodzi żadna ze wskazanych wyżej podstaw uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Postępowanie przed Sądem I instancji w ocenie Sądu Okręgowego nie jest dotknięte nieważnością. W niniejszym przypadku strona skarżąca jak wynika z treści apelacji i jej uzasadnienia na nieważność postępowania nawet się nie powoływała zresztą . Sąd Rejonowy rozpoznał także istotę sprawy . Sąd ten dokonał bowiem analizy zasadność żądania pozwu z punktu widzenia okoliczności faktycznych przytoczonych, jako podstawa faktyczna pozwu oraz z punktu widzenia zarzutów podniesionych przez pozwanego w toku postępowania . Na podstawie poglądów dominujących w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się bowiem , że nierozpoznanie istoty sprawy odnosi się do roszczenia będącego podstawą powództwa i zachodzi, gdy sąd pierwszej instancji nie orzekł w ogóle merytorycznie o żądaniach stron, zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominął merytoryczne zarzuty pozwanego. Przyjmuje się, że do nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji dojdzie w szczególności w razie oddalenia powództwa z uwagi na przyjęcie przedawnienia roszczenia, prekluzji lub braku legitymacji procesowej strony, której oceny sąd drugiej instancji nie podziela (zob. w szczególności wyrok SN z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 22; wyrok SN z dnia 14 maja 2002 r., V CKN 357/00, Lex, nr 55513). Sąd Najwyższy przyjął, że oceny, czy sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy dokonuje się na podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, nie zaś na podstawie ewentualnych wad postępowania wyjaśniającego. Niewyjaśnienie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy nie jest równoznaczne z nierozpoznaniem istoty sprawy (zob. wyrok SN z dnia 22 kwietnia 1999 r., II UKN 589/98, OSNP 2000, nr 12, poz. 483). To samo należy także odnieść do ewentualnej sprzeczności ustaleń sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym czy też samego przeprowadzenia przez sąd i instancji postępowania dowodowego w tym jego zakresu . W niniejszym przypadku skarżący nawet nie zarzucił Sądowi I instancji braku rozpoznania istoty sprawy . Wydanie wyroku przez Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu wreszcie nie wymaga również przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Na marginesie należy tylko wskazać ,że pozwany również w apelacji nie uszczegółowił treści zgłaszanych przez siebie zarzutów co do niewłaściwego wyliczenia należności odsetkowych i nieprawidłowej kwoty żądania pozwu jak też nawet w apelacji nie zgłosił żadnych w tym zakresie wniosków dowodowych na poparcie swoich twierdzeń i zarzutów .

W ocenie Sądu Okręgowego nie jest także zasadny wniosek o zmianę zaskarżonego orzeczenia. Przed odniesieniem się jednakże do poszczególnych zarzutów zawartych we wniesionej apelacji na wstępie należy także podkreślić, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego sąd drugiej instancji, jako sąd orzekający merytorycznie, powinien dokonać samodzielnej oceny wyników postępowania dowodowego przeprowadzonego przez sąd pierwszej instancji i poczynić własne ustalenia faktyczne. Sąd ten może tym samym dokonywać ustaleń faktycznych sprzecznych z ustaleniami stanowiącymi podstawę zaskarżonego wyroku, nawet na podstawie dowodów przeprowadzonych wyłącznie w trakcie postępowania pierwszoinstancyjnego. Musi jednak w swojej działalności harmonizować ogólne (art. 227-315 k.p.c.) i szczególne (art. 381-382 k.p.c.) reguły postępowania dowodowego. Dokonanie przez sąd drugiej instancji odmiennych ustaleń bez przeprowadzania dodatkowych dowodów jest dopuszczalne i uzasadnione w szczególności wtedy, gdy dowody te mają jednoznaczną wymowę, a ocena sądu pierwszej instancji jest oczywiście błędna. Niezbędne jest wykazanie w czym tkwi wadliwość stanowiska sądu pierwszoinstancyjnego, dlaczego określone dowody dostarczają odmiennych wniosków, które z dowodów nie zasługują na wiarę, co sprawia, że wyłania się inny obraz stanu faktycznego sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2003r., IV CKN 1752/00, LEX nr 78279; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2002r:, IV CKN 859/00, LEX nr 53923; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2002r., I CKN 567/99, LEX nr 53925 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2001 r., II UKN 339/00, OSNP 2003/1/21). Sąd odwoławczy ma nadto nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz jego własnej samodzielnej oceny, przy uwzględnieniu zasad wynikających właśnie z przepisu art. 233 § l kpc niezależnie od tego czy ustaleń dokonuje po przeprowadzeniu nowych dowodów bądź ponowieniu dotychczasowych, czy też wskutek podzielenia ustaleń dokonanych przez sąd pierwszej instancji. Obowiązek ten jest tym bardziej oczywisty, gdy strona wnosząca apelację zarzuca sądowi I instancji naruszenie przepisów postępowania , które miało wpływ na wynik sprawy albo tak jak w niniejszym przypadku błąd w ustaleniach faktycznych a zatem brak wszechstronnego i bezstronnego rozpoznania zebranego w sprawie materiału dowodowego i uchybienie zasadom swobodnej oceny dowodów.

Przechodząc do konkretnych zarzutów w powyższym zakresie kierowanych pod adresem zaskarżonego orzeczenia należy wskazać , że zgodnie z przepisem art. 233 § 1 kpc sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Wyrażona w powołanym przepisie zasada swobodnej oceny dowodów w żadnym wypadku nie może oznaczać oceny dowolnej, naruszającej podstawowe zasady logiki i doświadczenia życiowego pomijającej dowody zgromadzone w danym postępowaniu, jednakże skuteczne podniesienie tego zarzutu wymaga wykazania, że określone fakty ustalone przez sąd nie wynikają z dowodów, na które sąd powołuje się bądź pozostają w sprzeczności z dowodami, które sąd w sposób sprzeczny z art. 233 § 1 kpc uznał za niewiarygodne, bądź że sąd oparł się na dowodach, które ocenił wadliwie za wiarygodne bądź przeprowadzonych w sposób nieprawidłowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2002 r., (...) 132/01, LEX nr 53144). Przyjmuje się zatem, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNP 2000/17/655). Kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodowej grupuje się zatem następująco: 1/doświadczenie życiowe, 2/inne źródła wiedzy, 3/poprawność logiczna, 4/prawdopodobieństwo wersji. Na marginesie należy także wskazać, że zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów nie opiera się na ilościowym porównaniu przedstawionych przez świadków i biegłych spostrzeżeń oraz wniosków, lecz na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną z doświadczeniem życiowym. Poprawność rozumowania sądu (sędziego) powinna być możliwa do skontrolowania (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 1967 r., I CR 58/67, (...) 1968 , nr 1, s. 22). Ponadto należy wskazać ,że zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 kpc nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego dokonanych na podstawie zgodnej z interesem skarżącego oceny materiału dowodowego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99 LEX nr 53136). Stwierdzić także należy, że jeżeli z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub w przypadku, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00 LEX nr 56906). Same nawet bardzo poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykracza ona poza granice określone w art. 233 § 1 kpc nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska ( por. uchwała Sadu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r. III CZP 59/98, OSNC 1999/7-8/124).

Przedmiotowa apelacja tak wymaganych zarzutów w ocenie Sądu Okręgowego nie przedstawiła i nie wykazuje, aby ocena dowodów czy też zarzutów zgłoszonych przez pozwanego w powyższym zakresie oraz oparte na niej wnioski Sądu I instancji były dotknięte powyższymi uchybieniami. Sąd Okręgowy po wnikliwej analizie postępowania dowodowego przeprowadzonego przez Sąd I instancji mając na względzie treść zarzutów pozwanego zgłoszonych przez niego w postępowaniu przed Sądem I instancji nie doszukał się w przedmiotowej sprawie uchybień ze strony tegoż Sądu w zakresie oceny materiału dowodowego , jak również w zakresie samego przeprowadzenia postępowania dowodowego . Ze zgromadzonego materiału dowodowego Sąd Rejonowy wyprowadził wnioski poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym. Wszechstronnie i bezstronnie rozważył przy tym materiał dowodowy.

W tym miejscu należy również wskazać ,że na stronach niniejszego postępowania będących profesjonalistami w obrocie gospodarczym - tak stronie powodowej jak i pozwanym - ciążył obowiązek terminowego zgłoszenia wszelkich wniosków dowodowych stanowiący wyraz dbałości o swoje interesy . W przypadku stron niniejszego postepowania ma to tym bardziej istotne znaczenie gdy się zważy ,że strona te jako podmioty gospodarcze są uznawane jako podmioty profesjonalne w obrocie gospodarczym . Należy tu także wskazać ,że obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 kpc ) , a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc ) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 kc ). Samo twierdzenie strony postępowania nie jest natomiast dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227 kpc) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2001 r. , I PKN 660/00 , Wokanda 2002/7-8/ 44 ). Sąd nie ma natomiast obowiązku działania w zastępstwie strony i dopuszczenia dowodu z urzędu nie wskazanego przez stronę , czy też przez jej pełnomocnika procesowego ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2000 r. , (...) 661/00 , LEX nr 52781 , postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2000 r. , II CKN 1322/00 , LEX nr 51967 , wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2000 r. , III CKN 567/98 , LEX nr 52772 , wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1998 r. , II UKN 182/98 , OSNP 1999/17/556 , wyrok z dnia 9 lipca 1998 r. , II CKN 657/97 , LEX nr 50630 , wyrok z dnia 25 czerwca 1998 r. , III CKN 384/98 , Biul.SN 1998/11/ 14 , wyrok z dnia 25 marca 1998 r. , CKN 656/97 , OSNC 1998/12/208 ). Regulacja ta dotyczy wszelkich okoliczności faktycznych, wyjąwszy te, które są powszechnie znane (art. 228 §1 k.p.c.), znane sądowi z urzędu (art. 228 §2 k.p.c.), przyznane przez stronę przeciwną w sposób wyraźny (art. 229 k.p.c.) lub dorozumiany (art. 230 k.p.c.), a także tych, które można wyprowadzić w drodze wnioskowania z innych, udowodnionych już faktów (art. 231 k.p.c.).

Niezależnie od powyższego warto to także wreszcie dodać ,że wprawdzie realizacja uzasadnionego ze wszech miar wymagania koncentracji dowodów nie może iść tak daleko, aby nakładać na strony obowiązek przewidzenia wszystkich możliwych wariantów przebiegu sprawy i na tę ewentualność sformułować w pozwie lub w odpowiedzi na pozew wszystkie twierdzenia, wnioski i zarzuty, które mogłyby mieć zastosowanie jedynie w prawdopodobnym jej przebiegu. Taki wymóg byłby nieracjonalny i odczytanie takiej jego treści z obowiązujących przepisów , w tym art. 207 kpc jest nieuzasadnione. Nie oznacza to jednak ,że strona powodowa dochodząc roszczeń czy strona pozwana zwalczając je zgłaszanymi przez siebie zarzutami zwolniona jest w ogóle o wykazania ich zasadności . W przepisach tych chodzi bowiem tylko o potrzebę powołania dowodów, która, mimo starannego prowadzenia sprawy przez strony, może pojawić się w toku dynamicznie przebiegającego procesu później, aniżeli w pozwie czy, odpowiednio, w odpowiedzi na pozew. Oznacza to ,że strona powodowa w pozwie nie jest zwolniona w ogóle od konieczności dowodzenia zasadności swojego roszczenia bowiem winna wykazać stosownymi dowodami zasadność dochodzonego roszczenia w stosunku do konkretnej strony pozwanej i to bez względu na późniejsze zarzuty strony przeciwnej w tym względzie . Chociaż zatem nie można wymagać od strony by przewidywała wszelkie możliwe sposoby obrony strony przeciwnej i już w pozwie musiała przedstawiać wszelkie możliwe argumenty i uprzedzać ewentualny sposób obrony przeciwnika ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 września 2012 r. , I ACa 638/12 , LEX nr 1237411 , wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 r. , IV CSK 182/11 , Biul.SN 2012/3/12 ) , to nie oznacza to ,że strona powodowa jest zwolniona w ogóle od dowodzenia zasadności swojego roszczenia na etapie wytoczenia powództwa i że w tym względzie stosowne wnioski dowodowe w tym względzie może zgłosić dopiero w trakcie już toczącego się postępowania po zajęciu stanowiska przez stronę przeciwną .To samo należy również odnieść do pozwanego oraz do składanej przez niego odpowiedzi na pozew czy też sprzeciwu albo zarzutów od nakazu zapłaty .

Dowody załączone do pozwu w tym faktura potwierdzają natomiast zasadność wysokości kwoty roszczenia dochodzonego przez stronę powodową – kwoty wskazanej jako należności główna w pozwie . Podniesienie zarzutu przedwczesności roszczenia bez jego dodatkowego uzasadnienia i przytoczenia na jego poparcie stosownych dowodów nie może przesądzać o braku uznania zasadności dochodzonego roszczenia zwłaszcza w sytuacji gdy jego zasadność została wykazana przez stronę powodową dowodami załączonymi do pozwu których wiarygodności strona pozwana nie tylko ,że w żaden sposób nie podważyła , ale nawet których nie kwestionowała tak w postępowaniu przez Sądem I instancji jak i w postępowaniu odwoławczym . Do zarzutu pozwanego w tym zakresie pozwany odniósł się nadto w piśmie z dnia 17 października 2013 r. ( k. 26 ).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany nadto wprawdzie jak wskazano powyżej zarzucił przedwczesność powództwa , ale nie sprecyzował jednocześnie na czym ta przedwczesność ma polegać i do czego się sprowadzać . Jak trafnie uznał Sąd I instancji pozwany zgodnie z ogólną regułą dowodową winien nie tylko podnieść w postępowaniu określony zarzut , ale także go również uzasadnić , jak również winien wykazać stosowanymi dowodami jego zasadność . To ,że pozwany w postępowaniu przed Sądem Rejonowym podobnie jak przed Sądem odwoławczym nie był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego nie zwalniało go nie tylko od przedstawienia zarzutów w ale także ich odpowiedniego uzasadnienia i wykazania - udowodnienia ich zasadności .

Sąd nie ma natomiast jak wskazano powyżej obowiązku działania w zastępstwie strony i dopuszczenia dowodu z urzędu nie wskazanego przez stronę ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2000 r. , (...) 661/00 , LEX nr 52781 , postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2000 r. , II CKN 1322/00 , LEX nr 51967 , wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2000 r. , III CKN 567/98 , LEX nr 52772 , wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1998 r. , II UKN 182/98 , OSNP 1999/17/556 , wyrok z dnia 9 lipca 1998 r. , II CKN 657/97 , LEX nr 50630 , wyrok z dnia 25 czerwca 1998 r. , III CKN 384/98 , Biul.SN 1998/11/ 14 , wyrok z dnia 25 marca 1998 r. , CKN 656/97 , OSNC 1998/12/208 ).Należy w tym miejscu bowiem przypomnieć, iż podstawową zasadą polskiego procesu cywilnego jest zasada kontradyktoryjności, która zakłada, iż inicjatywa dowodowa w toku postępowania należy do stron, natomiast możliwość powołania przez sąd dowodu z urzędu winna być wykorzystywana jedynie w okolicznościach o charakterze wyjątkowym. Zasada kontradyktoryjności ma szczególne znaczenie w postępowaniu w sprawach gospodarczych. Jest tak z jednej strony dlatego, że w postępowaniu tym działają z założenia podmioty profesjonalne, które w ramach swej codziennej działalności spotykają się z koniecznością rozwiązywania rozmaitych zagadnień prawnych, z drugiej natomiast dlatego, iż postępowanie w sprawach gospodarczych również powinna cechować jego szybkość. Tak więc chociaż zgodnie z przepisem art. 232 kpc sąd może dopuścić dowód z urzędu , który nie został wskazany przez żadną ze stron danego postępowania , jednakże nie ma on obowiązku tego czynienia nawet wówczas , gdy pozostały nie wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy . Przyjmuje się nadto ,że dopuszczenie dowodu z urzędu powinno nastąpić jak wskazano to już wcześniej wyjątkowo , jeżeli przemawiają za tym szczególne względy. Zarazem podkreśla się w doktrynie i praktyce, że sąd powinien korzystać z przewidzianego w art. 232 zd. 2 uprawnienia powściągliwie i z umiarem, pamiętając, że taka inicjatywa należy przede wszystkim do samych stron i że cały rozpoznawany spór jest ich sprawą, a nie sądu . Tak więc tylko w szczególnych sytuacjach procesowych o wyjątkowym charakterze sąd powinien skorzystać z uprawnienia do podjęcia inicjatywy dowodowej , ale i tak nie powinno to mieć jednak miejsca , gdy strony są profesjonalistami ( profesjonalnymi podmiotami gospodarczymi ) tak jak to miało miejsce w niniejszym przypadku ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1998 r. , I CKN 701/97 , LEX nr 78 418 , por. także A. Góra – Błaszczykowska , Zasada równości stron w aspekcie zmiany przepisów … , PS 2005/10/85 , A. Górski , Dopuszczenie dowodu z urzędu z zarzucalność procesowa tej czynności sądu cywilnego , Palestra 2001/11-12/43 , J. Gudowski , Przegląd orzecznictwa z zakresu prawa cywilnego procesowego , PS 2001/4/81 , A. Jakubecki , Kontradyktoryjność a poznanie prawdy w procesie cywilnym w świetle zmian kodeksu postępowania cywilnego , PS 1998/10/63 , A Kallaus , Konsekwencje prawne zmiany przepisu art. 3 kpc w postępowaniu procesowym MP 1997/4/137 , B. Wojciechowski , Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2004 r. IV CK 24/03 , Palestra 2005/3-4/280 , por. także A. Jakubecki (red.), J. Bodio, T. Demendecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M.P. Wójcik, Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz, Zakamycze, 2005, wyd. II. , tezy do art. 232) . Takie działanie sądu ma bowiem zapobiegać uchybieniu zasadzie równości , a nie do niego prowadzić ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2005 r. , V CK 400/05 , OSP 2006/11/127 , wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2003 r. , II PK 223/02 , LEX nr 190750 oraz z dnia 12 grudnia 2000 r. , V CKN 175/00 , OSP 2001/7-8/116 ) .

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił na podstawie wyżej wymienionych dowodów załączonych przez stronę powodową do pozwu . Dowody te odnosiły się do dokumentów prywatnych , ale to w niniejszym przypadku nie pozbawiało ich waloru dowodowego . Zgodnie bowiem z przepisem art. 245 kpc dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Przepis ten statuuje domniemania, że dokument prywatny jest prawdziwy oraz, że zawarte w tym dokumencie oświadczenie pochodzi od osoby, która podpisała dokument. Podlega ona też ocenie przez sąd orzekający w danym postępowaniu jako dowód w tym postępowaniu co znajduje odbicie w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 30 czerwca 2004 r.-sygn. akt IV CK 474/2003 ( Biuletyn Sądu Najwyższego 2004/12 , OSNC 2005/6 poz. 113,Radca Prawny (...) str. 124 ) , zgodnie z którym dowód z dokumentu prywatnego jest samodzielnym środkiem dowodowym, którego moc sąd ocenia według ogólnych zasad określonych w art. 233 § l kpc. Dokument prywatny jest jednym z dowodów wymienionych w Kodeksie postępowania cywilnego i podlega ocenie tak, jak wszystkie inne dowody. Może stanowić podstawę ustaleń faktycznych i wyrokowania (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1985 r. IV PR 200/85 OSNCP 1986/5 poz. 84 i z dnia 3 października 2000 r. I CKN 804/98 nie publ.) jednakże o materialnej mocy dowodowej dokumentu prywatnego, zależącej od jego treści, rozstrzyga sąd według ogólnych zasad oceny dowodów . Oznacza to ,że sąd może dokonywać ustaleń faktycznych i wyrokować także biorąc pod uwagę treść dokumentu prywatnego o ile uzna go za wiarygodny w tym między innymi na podstawie pozostałego materiału dowodowego .

Jak wskazano powyżej dowody załączone do pozwu miały charakter dokumentów prywatnych , a więc dowodów o ograniczonej mocy dowodowej. Co do nich - jeśli chodzi o ich prawdziwość (pochodzenie od osób, które je sporządziły) żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności czy prawdziwości. Okoliczności wynikające z powyższych dowodów również nie były przez strony kwestionowane i stanowią one wiarygodny materiał dowodowy w zakresie objętym ich treścią. Sąd Okręgowy nie znalazł także żadnych podstaw do podważania z urzędu tych dowodów i uznał je za wiarygodne mając na względzie stanowiska zajęte przez strony i podniesione przez nie zarzuty . Istotne jest także to , iż wprawdzie każda osoba , która ma w tym interes prawny może twierdzić i dowodzić ,że treść złożonego w dokumencie prywatnym oświadczenia woli jest zgodna z rzeczywistością , jednakże w orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się , że dokumenty prywatne z reguły mają dużą wartość dowodową przeciwko osobie , od której pochodzą , natomiast dowód ten ma znacznie mniejszą moc dowodową , jeżeli miałby przemawiać na rzecz strony , która go sporządziła lub zleciła jego sporządzenia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2002 r. , I CKN 1280/00 , LEX nr 78358 ) . W niniejszym postepowaniu co należy jeszcze raz podkreślić strona pozwana nie kwestionowała w żadnym zakresie prawdziwości czy wiarygodności dokumentów prywatnych . W tym zakresie należy także wskazać ,że umowa podpisana przez strony w tym przez samego pozwanego w § 4 wprost regulowała wysokość opłaty oraz termin jej uregulowania .Również nadto w samej apelacji skarżący nie przedstawił żadnych zarzutów ani też dowodów które by podważały prawidłowość zaskarżonego rozstrzygnięcia Sądu I instancji .

W tym miejscu należy także wskazać ,że o konieczności wniesienia samego sprzeciwu oraz odpowiedniego jego odpowiedniego uzasadnienia oraz konieczności wykazania jego zasadności pozwany był pouczony , a miało to miejsce wraz z doręczeniem pozwanemu odpisu nakazu zapłaty i odpisu pozwu wraz z załącznikami . Taki sprzeciw pozwany zresztą jak wynika z akt niniejszego postępowania pozwany wniósł . Stosownie bowiem do przepisu art. 502. § 1 kpc w nakazie zapłaty nakazuje się pozwanemu, żeby w ciągu dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu zaspokoił roszczenie w całości wraz z kosztami albo w tym terminie wniósł sprzeciw do sądu. Zgodnie zaś z zapisem § 2 tego przepisu pozwanemu doręcza się nakaz zapłaty wraz z pozwem i pouczeniem o sposobie wniesienia sprzeciwu, o treści art. 503 § 1 zdanie trzecie oraz o skutkach niezaskarżenia nakazu. Pozwany w apelacji nawet nie twierdził ,że stosownego pouczenia ze strony Sądu Rejonowego nie otrzymał . Zgodnie zaś z przepisem art. 503 § 1 kpc pismo zawierające sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty, a w przypadku nakazu wydanego przez referendarza sądowego - do sądu, przed którym wytoczono powództwo. W piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz okoliczności faktyczne i dowody. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Sąd I instancji nie był zatem zobligowany do wzywania pozwanego do doprecyzowywania treści i uzasadnienia zarzutów czy też zgłaszania stosowanych wniosków dowodowych tym bardziej ,że pozwany wcześniej ze strony tego Sądu otrzymał wymagane przez przepisu prawa pouczenie w zakresie treści sprzeciwu od nakazu zapłaty . Z powyższego przepisu nadto jednoznacznie wynika ,że brakiem formalnym sprzeciwu a zatem brakiem podlegającym wezwaniu do jego usunięcia jest między innymi brak określenia zakresu zaskarżenia nakazu zapłaty , a takiego braku sprzeciw pozwanego nie zawierał . W doktrynie powszechnie przyjmuje się ,że dla sprzeciwu od nakazu zapłaty wymagana jest forma pisemna. Musi on zatem odpowiadać zarówno ogólnym wymogom pisma procesowego, jak i szczególnym wymogom określonym w art. 503 § 1 kpc . Nie oznacza to jednak, że wszystkie wymienione w tym ostatnim przepisie wymogi przewidziane dla sprzeciwu należy traktować jako braki formalne. Braki formalne sprzeciwu mogą wynikać z przewidzianej dla niego formy pisemnej oraz szczególnych wymogów określonych w art. 503 § 1 kpc . Należą do nich oznaczenie nakazu zapłaty ze wskazaniem, czy nakaz jest zaskarżony w całości lub w części. Nie stanowią natomiast braków, podlegających uzupełnieniu w sposób przewidziany w art. 130 kpc , niezamieszenie w sprzeciwie zarzutów, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór oraz wskazanie okoliczności faktycznych i dowodów dla potwierdzenia zarzutów przeciwko żądaniu pozwu. Z powyższego zatem jednoznacznie wynika ,że linia obrony w procesie zależy od samej strony i sąd nie ma obowiązku wpływania na stronę by zgłosiła odpowiednie dowody czy też zarzuty . Należy tu zatem jeszcze raz wyraźnie wskazać ,że stosownie do przywołanego powyżej przepisu brak przywołania w sprzeciwie dowodów czy nawet brak określania w nim jakichkolwiek zarzutów nie jest brakiem formalnym , który uniemożliwia nadanie sprzeciwowi dalszego biegu przez Sąd do którego taki sprzeciw został wniesiony .

W przedstawionym powyżej zakresie objętym tak osnową wniesionej apelacji jak i jej uzasadnieniem w ocenie Sądu Okręgowego rozumowanie Sądu I instancji jest logicznie poprawne . W konsekwencji Sąd Okręgowy w niniejszym składzie w powyższym zakresie podziela w pełni ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz argumenty i dowody przedstawione na ich poparcie. Sąd Okręgowy podzielając je, przyjmuje za własne, co sprawia, iż nie zachodzi potrzeba ich powtarzania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97 – OSNAP 1998 nr 9, poz. 104 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1999 r., I PKN 521/98 – OSNAP 2000, nr 4, poz. 143). Z ustaleń Sądu Okręgowego jednoznacznie wynika , że zarzuty i uzasadnienie apelacji w tym zakresie stanowi jedynie polemikę z prawidłowymi poczynionymi przez Sąd I instancji ustaleniami i służy niewątpliwie wyłącznie narzuceniu własnego błędnego stanowiska co do wzajemnych relacji prawnych i wynikających z nich powinności stron umowy oraz zmierza do uzyskania satysfakcjonującego stronę pozwaną rozstrzygnięcia. W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty apelacji są bowiem w tym zakresie całkowicie bezpodstawne. W niniejszym postępowaniu co należy jeszcze raz podkreślić pozwany nie zakwestionował treści ujawnionej w fakturze , która została wystawiona na podstawie umowy pisemnej , którą zawarły strony niniejszego postępowania . Chociaż zatem faktura stanowi jedynie dokument księgowy , rozliczeniowy i nie stanowi ona umowy jako takiej , dokumentu określającego warunki umowy wiążące jej strony i mającego w tym zakresie pierwszeństwo przed dokonanymi wcześniej między stronami umowy uzgodnieniami jej warunków ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 lutego 1993 r. , I ACr 2/93 ,OSA 1993/6/35 wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 stycznia 1993 r. , I ACr 12/93, OSA 1993/6/42 ) , to może ona stanowić i stanowi jeden z dowodów świadczących o zawarciu takiej umowy między stronami i jej warunkach a nadto o jej wykonaniu . Faktura jako taka ma bowiem jak wskazano powyżej charakter dokumentu prywatnego . W niniejszym przypadku z wyżej wskazanych przyczyn Sąd Okręgowy mając na względzie treść sprzeciwu oraz przebieg postępowania dowodowego uznał przedmiotową fakturę za dokument i dowód wiarygodny , które Sąd I instancji ocenił prawidłowo mając na uwadze również pozostały materiał dowodowy załączony przez powoda do pozwu .

Mając powyższe na względzie należało uznać ,że niezasadne są zarzuty apelacji w zakresie naruszenia przepisów prawa procesowego przywołane w apelacji i jej uzasadnieniu przez skarżącego . W tej sytuacji Sąd Okręgowy mając na względzie ,że apelacja strony pozwanej była niezasadna uznał , iż winna ona być w całości oddalona na podstawie przepisu art. 385 kpc .

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu za II instancję uzasadnia treść art. 98 kpc, 99 kpc w zw. z art. 108 kpc . Pozwany przegrał bowiem postępowanie odwoławcze w całości i dlatego został obciążony kosztami tego postępowania.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Agnieszka Olszewska-Judin
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Lublinie
Osoba, która wytworzyła informację:  Sławomir Boratyński,  Liliana Stępkowska ,  Jacek Widło
Data wytworzenia informacji: